Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:50 pm on 2015/11/03 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  goraletu 

  da ad. Goragalea izan. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  goragaletu (G ap. A; Lar, H), goraletu (H). Asquear(se). “(Provocar a) vómito”, “basquear”, “fastidiar” Lar. Gorde zituzten gal-eperren aragia janaz […] gogaitu eta goragaletzeraño. Lard 88.

  Sinonimoak: iz.
  [goragaletu] : goragaleak izan, botagura izan (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da ad. tener/sentir náuseas
  fr avoir la nausée
  en feel sick, turn your stomach, make you sick to your stomach
  port sentir enjôo

  Entzun:

  Lotsatu baino areago esango nuke, bihotzondoraino mindu, zornatu, goragaletu. Putzu, Txillardegi (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  goragaletu (Irudia: es.wikihow.com)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:51 pm on 2015/11/02 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kuia 

  iz. BOT. Kukurbitazeoen familiako landare belarkara eta urterokoa. Herrestaria edo igokaria da, lore handi eta horiak ditu eta izen bereko fruitua ematen du. Jatorriz amerikarra da eta hainbat barietate bere fruituengatik kultibatzen dira (Cucurbita pepo). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [kalabaza]: kalabaza Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Bot.) calabacera, calabaza (Cucurbita pepo) (2) iz. [fruitua] calabaza
  fr iz. citrouille ; courge ; calebasse ; potiron
  en iz. pumpkin
  port iz. abóbora

  Entzun:

  Ez da tomate garaia, ezta alberjinien, leken eta kuiatxoena ere. Hala ere, dotore eta distiratsu erakusten dira saltoki handietako eta denda txikietako apaletan. Negua, baina, azen familiako barazkien, porruen, kuiaren eta pataten garaia da, eta baita beste hainbat barazkirena ere: borraja, ziazerbak, eskarola, txikoria… [Negurako sukaldea, Nagore Etxeberria (Berria.eus, 2015-10-31)]
  

  

  kuia (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 11:34 am on 2015/11/01 Permalink | Reply
  Tags: C ( 2 )   

  croissant 

  (fr.ezko hitza) iz. Ilargierdi-formako opila, legamiaz hartzitutako orez edo hostorez egina.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es cruasán, croissant
  fr croissant
  en croissant
  port croissant

  Entzun:

  Jum gaur bai! Gaur bene-benetako croissantak gosaltzeko. Yuju! [moldatua] Joxe Rojas, @joxe (Twitterren)

  

  croissant (Joxe Rojas, CC)

  

   
• 

  Maite 11:00 pm on 2015/10/31 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  klar 

  izond. (Ipar.) (zah.) Argia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Hiztegi batua:

  klar izond. h. argi

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  klar (S ap. Lrq; Volt 36, SP, Urt II 162, Ht VocGr 340, VocBN, Gèze). Tr. Documentado desde mediados del s. XVII en la tradición septentrional. En el s. XX sólo se encuentra en un texto oral recogido por Larrasquet. Con vibrante múltiple sólo hallamos algún ej. seguro en M. Elissamburu.

  1. (Adj.). Claro, luminoso, (tiempo) despejado; claro, fácil, inteligible; claro, seguro, evidente. “Clair, ageria” SP. v. klaro. Ur klara / edan ohi zinduen. EZ Noel 165. O iguzki klara, nihoiz / etzare goibelduren. Ib. 111. Zure aizean eta egun klarez. Volt 170. Bihotzak garbi eta klar. Ax 325 (V 215). Gauza segura da, klara, eta esperientziaz ere frogatua. Ib. 439 (V 287). Bekhaturik gabe […] klar eta libre edireiten du bere burua. ‘Luminoso’. Ib. 452 (V 295). Denbora klar deiño, […] untzia itsas zabalean, denbora ederrarekin bezala, zeure gogara zabiltzaiño. Ib. 217 (V 145). Arrazoin bat are klaragoa eta aditzeko errazagoa. Ib. 106 (V 71). Badakizu, gauza klara da, / nik zenbat dudan sofritzen. Gç 178. [Sainduak] dira bere baithan asko klar eta ozen. ES 123. Gisa hunetan frogantza klara da. Ib. 118. Beirina klar baten arteti […], ikhusten dütüzü. Chaho AztiB 6. Boza gogor eta klara zuen. Gy 219. Orkatz bat zagola behiñ ithurri klar batean. Ib. 63. Eginen duzu purea klar bat. ECocin 3. Mintzajerik klarenaz eta thermañürik xahienez. CatS VI. Definizionea izan dadila beraz klarra eta laburra. Elsb Fram 172. Bestía hórra ziók, aztála áhin, begía klar, südüra txüt. Lrq Larraja RIEV 1931, 234. v. tbn. Mong 588. Lg II 194. Bordel 154. Jaur 378.

  2. (Uso adv.). Claramente, de modo claro. v. klarki. Zuziak dire klar agerturen. EZ Man I 88. Ezagutza klarago humillei emaiten derauedana. SP Imit III 43, 2 (Ol, Pi argiago). Aski klar eta garbi minzo da. Tt Onsa 147. Egia baten klar erraitera. AstLas 31.

  Sinonimoak: izond. Ipar. zah.

      [argia]: argi, argitsu, argixka, dirdaitsu, dirdiratsu, distiragarri, distiratsu, distiratzaile, distirant Ipar., arrai L-BN, arraitsu L-BN, dizdizari g.e., klaru Heg. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) h. argi claro, -a
  fr izond. h. argi clair, -e ; évident, -e
  en light
  port izond. claro(a)

  Entzun:

  Aski klar eta garbi minzo da. Tt Onsa 147. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  klar (Devian Art, CC)

   
• 

  Maite 2:24 pm on 2015/10/30 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  draia 

  iz. Perdigoia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia:

  draia (BN ap. A; VocBN, H). Perdigón. v. drajera. Alhatzea heldu denian [basurdea], bost-pa-sei draia larriño animaliari bere begien artian landatzia. GaztAlm 1934, 50 (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.

      [perdigoia]: perdigoi (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es perdigón
  fr plomb de chasse
  en pellet, shot
  port perdigoto

  Entzun:
  

  Garai hartan armak muturretik kargatzen zituzten, lehenik piztona, gero bolbora eta azkenik perdigoiak edo draiak. [Luzaiden gaindi, Angel Aintziburu / Jean Baptiste Etxarren, Elkar, 2002] (Egungo Testuen Corpusa)

  

  draia (Irudia: comercio.superocio.net)

   
• 

  Maite 5:23 pm on 2015/10/29 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  huntzorri 

  iz. BOT. Araliazeoen familiako landare igokari eta hosto iraunkorra. Hosto larrukara, pedunkuludun eta osoak, eta zuhaitz, horma, etab.etan gora igotzeko balio duten sustrai arrotzak ditu. Arrunta da Euskal Herriko bi isurialdeetan (Hedera helix). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘huntz’) || 2. Delako landarearen hostoa.
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  huntzorri (V, G; Añ (V)), untzurri (VocCB Dv (V, G)), autzorri (V-gip). Ref.: A, Etxba Eib (untzorrixa, autz-orrixa); Elexp Berg.

  Hiedra; hoja de hiedra. “Hiedra, […] su hoja, untzorria” Añ. “Hiedra, hoja de la hiedra. Untzorrixak estalduta zugatz guztia, la hiedra cubría todo el árbol” Etxba Eib. “Autz-orrixa, hiedra. Autz-orrixa, orma zarretan gora zabaltzen dala, edertzen ditu izan ziran gizaldietako zuti-jausixak” Ib. “Hoja de yedra. Untzorrixa kailluendako dok ona” Elexp Berg. v. huntz, huntzosto. [Ordientzako iauna] ontzia eskuan eta untzorrizko / aroa eukana buruan. Azc PB 76. Untzorria, orma ta zugatz edo arbola zaarren lepora geldi geldi [igoten]. A Txirrist 135. Ez kendu gurutz-ondoan / jaioko dan untz-orria. Jaukol Biozk 89. Untzorria, intxusa, piper-azia (V-m). A EY IV 221. Arrizko aldaskak untzorri zurrun antzo lotu zuten. Zait Sof 184. [Urretxindorra] ardo margodun untzorrian kokatuz. Ib. 125. Untzorriz ta ereñotzez koroi. Gazt MusIx 81. Olerkaria untzorriz apaindu ezazute. Ibiñ Virgil 52. Kigneak baiño zuriagoa, untzorri zurbilla baiño ederragoa. ‘Hedera formosior alba’. Ib. 52. Lerrondoek soilik, agin-ondo galgarriek eta untzorri beltzak. Ib. 87. Untzorriz estalduak ormak. Alzola Atalak 75. v. tbn. A Ezale 1897, 38b.

  Sinonimoak: iz.
  

  [huntz-orri] : iz. huntz,  huntz-hosto (UZEI eta Adorez sinonimoen hiztegiak)

  Beste hizkuntza batzuetan (Orotariko Euskal Hiztegia, Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es hiedra; hoja de hiedra
  fr lierre
  en ivy
  port (planta) hera

  Entzun:

  Domu Santuan huntzorri gorria horman gora! (Martzial eta Juliana)

  

  huntzorri (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 12:02 pm on 2015/10/28 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  erkide 

  1. iz. Elkarte zein talde bateko partaide edo kide bakoitza. 2. izond. Komuna. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [partaidea]: esku-hartzaile, partaide, partedun, parte-hartzaile, partalier Ipar., partzuer Ipar., parteliant Zub., erdikide g.e., partale Ipar. zah.

  erkide izond.

      [guztiek edo gehienek batera dutena]: komun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. común; en común (2) izond. comparable (3) iz. participante, partícipe
  fr izond. commun ; en commun
  en izond. common; in common
  port izond. comum; em comum

  Entzun:

  Hizkuntza erkide bat behar zen; hizkuntza izango zen milioika gizaki zeharo desberdin haiek elkartuko zituen kareorea. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  erkide (Gaurko hitza, CC)