Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:59 am on 2015/01/08 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  karmin 

  (Ipar.) 1. izond. Mingotsa. 2. iz. Karmintasuna. Bihotzeko karmina. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond. Ipar.

  [garratza]: bortitz, garratz, gogor, latz, samin, dorpe Ipar., mokor Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (Ipar.) amargo, -a (2) iz. (Ipar.) amargura, sabor amargo (3) iz. carmín [color, colorante]
  fr (1) izond. (Ipar.) amer, -ère ; aigre, piquant, -e ; brûlant, -e (2) iz. (Ipar.) aigreur, amertume vive (3) iz. carmin
  en (1) izond. [mingotsa] bitter (2) iz. bitterness (3) iz. carmine
  port (1) izond. amargo(a) (2) iz. amargura (3) (color, colorante) carmim

  Entzun:
  

  Ez diot hau saminki, baizik kezkati, ahoan min duenari eztia karmin egiten bazaio ere.  [Euskararen etxea, Pello Salaburu (Alberdania, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Karmin zapore gozoa eta malkoen mingotsa biak batean izango zituela pentsatu nuen. [Romain zen bere izena, Joxean Agirre (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Dardaraz zegoen bere sasiaren atzealdean: urde hiltze goizetan baizik ez zuen horrenbeste karmin koloreko jario burrustatzen mirestsi. [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  karmin (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:45 am on 2015/01/07 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kamus 

  adb. (BN) Ezer gabe, esku hutsik. Kamus etorri naiz ehizatik. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  kamus. “(BN-lab), capote (pop.), desprovisto. Kamus jin niz ihizitik, he vuelto de la caza capote” A. Cf. kamusada, kamusatu.

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (BN) sin nada, desprovisto, -a
  fr dépourvu(e) (de, de)
  en lacking, devoid of sth, without sth
  port desprovido(a)

  Entzun:
  

  Kamus nator zuregana.

  

  kamus (FlickrCC, Caitlin Regan)

   
• 

  Maite 9:07 am on 2015/01/06 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ikatz 

  iz. 1. Gehienbat karbonoz osatua den eta landare-jatorria duen material beltza. Bi mota nagusi daude: harrikatza (ikatz minerala edo fosila) eta egur-ikatza. 2. NEKAZ. Laboreetan ustilagina leen ordenako zenbait onddok eragiten duten gaixotasuna. Ikusten den hauts beltza esporez osatuta dago. Animalia eta gizakiarengan ere agertu ohi da. Bat-batean jotzen du ikatzak ardia. • egur-ikatz edo landare-ikatz. Ikaztobietan egurraren errekuntzatik lortzen dena. || ikatz aktibatu. KIM. Atmosfera kontrolatuan, materia karbonodun begetal edo mineralen kaltzinazioz lortzen dena. Oso zurgatzaile ona da. || ikatz bizi. Ikatz-kozkor goria. || ikatz mineral. Harrikatza. || ikatz-gas. Hidrokarburo hegazkor ugari duena. || ikatz-paper. Kola edo jelatina bikromoztatuz estalia egonik, ikatz edota hauts-pigmentuzko geruza duen argazki-papera. || ikatz-ziri. Marrazkiak egiteko erabiltzen dena.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEI eta Adorez sinonimoen hiztegiak)
  [material beltza] : harrikatz
  [gaixotasuna] : ilinti

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) carbón (2) [gaixotasuna] (herr.) carbón (3) (Miner.) carbón (mineral), carbón de piedra (4) (Albait.) (Med.) carbunco
  fr charbon
  en coal
  port carvão

  Entzun:
  

  «Aurten haur guziek opariak jasoko dituzte. Gainera, ekarri dugun ikatz apurra dromedarioek gauean hotzik izan ez zezaten erabili dugu»  [Erregeekin ilusioa itzuli da, Iker Tubia (Bizigiro, 2015-01-06 )] (Berria.eus)

  

  ikatz (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:27 am on 2015/01/05 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  merlenka 

  iz. 800-1.500 g bitarteko legatza. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  merlenka (V-m, G-bet ap. A), merlinka (AN-gip ap. A). “Un pez marino, la pescadilla?” A.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Zool.) pescadilla [merluza de 800-1.500 g]
  fr merlan
  en whiting, young hake
  port merlúcio que não sobrepassa os dois kg de peso

  Entzun:
  

  Orain arte ipini didan erregimena hurrengoa da: barazkiak; azenarioak, porruak eta ilarrak, arrain garbia (legatza edo merlenka, egosita) eta fruta. [Hemingway eta euskaldunak zerbitzu sekretuetan, Edorta Jimenez (Susa, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Baziren haitzetako barbarinak ere, haragi samur-samurrekoak, akuarioko arrainen kolore gorri bizikoak; merlenka kaxak, opalo ñirñirez beteak; esperlin saskiak, saskitxo garbiak, marrubi saskiak bezain politak, bioleta usain handia hedatzen zutenak. [Parisen sabela, Emile Zola / Karlos Zabala (Alberdania-Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Xerra edo merlenka usaindu egiten zituen zartaginean jarri aurretik. [Lekua, Annie Ernaux / Joseba Urteaga (Igela, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  merlenka (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 9:27 am on 2015/01/04 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  agitu 

  da ad. Gertatu, jazo. Martxoaren 25ean agitu zen hori. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad.

  [gertatu]: gertatu, iragan, jazo, pasatu, heldu Ipar., suertatu Heg., igaran Zub., fortunatu beh., igaro g.e., apukatu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es acontecer, suceder
  fr arriver, survenir, avoir lieu
  en to happen, to take place
  port acontecer, suceder.

  Entzun:
  

  HURRE

  

  agitu (Gaurko hitza, CC)

  beti gertatu izan naiz jazoera larrien lekutik hurre
  ez nuen sekula pistolarik eskura bildu
  ez nuen egundo jomugarik zelatatu
  baina ez nenbilen handik urrun
  banekien orotariko biktimen faktoria ginela
  albo kaltetuak eta zuzenekoak

  beti gertatu izan naiz jazoera larrien lekutik hurre
  ez nintzen inoren heriotzarekin poztu inoiz
  baina behin edo behin
  mendeku nahiak sehaskatu izan nau gozo
  zuritu izan ditut erdizka
  taktika okerrak estrategia makurren itzalean
  laster dena konponduko zelakoari
  ezinbestekotzat nuen borroka eta minaren
  hierarkia baten sakadei amore emanda…
  ez nuen inoiz torturarik nozitu eta
  bisitetatik soilik ezagutu nituen espetxeak
  poliziak ere ez ninduen esetsi
  nerabe nintzen goiz argitsu batean baino

  beti gertatu izan naiz jazoera larrien lekutik hurre
  auzo herrietan agitu dira
  berrogei urtez gure historia urratu dutenak
  edo geure etxe ondoan
  baina asteka edo hilabeteka sailkatuta ere
  egun asko egiten dute berrogei urte artekoek
  eta ibili-ibilian ohitu egiten zara (gaizki)…
  beti hitz egin izan dut gertukoez
  nahiz askotan neuk nahi bezain aratz
  mintzatzeko entendimentu eta adore aski izan ez

  orain badakit
  niretzat egin izan dira hainbeste hileta
  niri eskainiak ziren galdeketa suntsigarri haiek
  kontrol eta hilketa guztiak niri begira antolatu ziren
  eta nigan jarritako igurikapenei zaputz egin diedan arren
  hor egon izan naiz beti
  indar handiko drama eta komedia txiki askotatik gertu bai
  baina bertan-bertan ere ez
  neure historiaren zero gunean

  Hurre, Jose Luis Otamendi (Kapital publikoa, Susa 2014)
  

   
• 

  Maite 10:40 pm on 2015/01/03 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pixel 

  Ingelesezko ‘picture element’ hitzen laburtzapen fonetikoa, irudi baten ebazpen-mailaren neurria adierazteko erabiltzen dena. Irudi baten elementurik txikiena, indibidualki har daitekeena kolorea edo intentsitatea aplikatzeko edo besteengandik bereizteko hainbat prozeduraren bidez (fotografia, telebista, etab.).  (Euskalterm)

  Wikipedian:

  Pixel bat (ingelesez, picture element) irudi digital baten unitate txikiena da. Irudi digital hau argazki bat, bideo bat edo grafiko bat izan daiteke. Irudi digital bat handitzerakoan (zoom), irudi hori osatzen duten pixelak ikustea posible da, karratu txikiek osatzen dutela ikus dezakegu. Pixelak ez dira beraien artean ukitzen, irudi batean hala gertatzen dela dirudien arren. Pantaila bateko irudia pixelez osatuta dago, zutabe kopuru (“X”) eta lerro kopuru (“Y”) batez, alegia. Honi, pantaila-bereizmena deitzen zaio. Pixel baten kolorea hiru osagairen konbinazioa da: gorria, berdea eta urdina (RGB).

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es píxel, punto
  fr pixel, élément d’image
  en pixel
  port

  Entzun:
  

  Irudi digital bat handitzerakoan (zoom), irudi hori osatzen duten pixelak ikustea posible da, karratu txikiek osatzen dutela ikus dezakegu. (pixel, Wikipedia)

  

  16x16ko irudi baten pixelen irudikapena (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:15 am on 2015/01/02 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  errekontxo 

  interj. Zerbait edo norbaiten aurrean hiztunak bere harridura nolabait adierazteko erabiltzen duen interjekzioa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  errekontxo (V-gip). (Interj.). “Errekoño-ren eufemismoa, seguru asko. Errekontxo, gaur be eurixa” Elexp Berg. v. errekonde, 2 errekondo, errekoño. Errekontxo! Txarrikeri ori be bai?. Kk Ab II 13. Errekontxo! Eztitun sustrai makalak agiñ orrek! EgutAr 16-5-1960 (ap. DRA). Olantxe ondatuten deustazuez frenuen “oiñetako” guztiak! Errekontxo! Erkiag BatB 73. Geldi errekontxo! Arrabal txikiñian zabizelakoan zagoze? Zubk Egan 1969 (1-3), 102.

  Sinonimoak: iz.
  [harridura adierazteko interjekzioa] : arraio, arraiopola, arranopola 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es interj. (herr.) ¡caramba!, ¡caray!
  fr excl (sorpresa) ça alors!;
  en excl wow!, good grief!, heavens!, good heavens!, good gracious!
  port excl caramba!, puxa!

  Entzun:
  

  Errekontxo! ez ditu sustrai makalak hagin horrek.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  

  errekontxo (Pixabay, CC0 Public Domain & Gaurko hitza, CC)