Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:42 am on 2014/05/05 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pezoi 

  iz. (Ipar.) 1. Hesia. Neguan, ur-hegiko larrea pezoiz inguratuko dugu. 2. Lubakia. Baztertzen ahal liteke mendietatik jausten zaigun uholdea pezoi handi bat eginez. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  pezoi. v. pezoin.

  1. “Dos de fossé, digue” SP. “Clôture en fossé” VocBN. “Clôture de champ enlevée de terre” Dv. “1.º vallado, trinchera o pared de tierra que sostiene un terreno elevado; 2.º (B, Sal), escarpa, declive” A. “Tranchée” Lrq. “Vallado que sostiene un terreno. Pezoin hortan muturketu ta erori” Izeta BHizt2. v. lezoi. Tr. Documentado sólo en la tradición septentrional.

  2. pezoi. Tramo; trozo de terreno. Herriko Etxean eztabadatu dute jakiteko zer abiaduretan mugatu behar den bide pezoi hori 50 ala 70 km. orenean. (Hazparne). Herr 11-9-2003, 4. Bi zubi berien arteko pezoia egina izanen da. (Hazparne). Herr 9-9-2004, 4. Lur pezoi bat saldu. (Hazparne). Herr 9-6-2005, 4.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [hesia]: Ipar.hesi, langa, lezoi, barrera Heg., luhesi g.e., baragailu Ipar. zah.

  [lubakia]: lezoi, lubaki, lubeta g.e., trintxera Heg. g.e., karkaba Bizk. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (Ipar.) seto, valla (2) (Ipar.) trinchera, fosa, zanja
  fr (1) haie (2) tranchée, fossé
  en (1) hedge, fence (2) trench, ditch, trough
  port (1) cerca (2) trincheira, cova, vala, valeta

  Entzun:
  

  Asko lur jabek nahi lukete beren etxekoentzat etxe egiteko baimena ardietsi, edo berdin lur pezoi bat saldu barroki berri baten eraikitzeko, dirua biltzeko. [Hazparne, sinadurarik gabe, “Herrietako kronikak: Lapurdi” (2005-06-09, 4. orr.)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  pezoi (geographCC, Pauline E )

  pezoi (Wikimedia Commons)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:38 am on 2014/05/04 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zabotu 

  da ad. Hantu.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  zabotu (V-arr, G-azp, B ap. A), zagotu (V, G ap. A).

  “Hincharse las plantas y aun los animales” A.

  Sinonimoak: ad.
  [hantu] : 1 puztu, hanpatu. 2 ik. harrotu (5000 Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es hincharse, inflarse
  fr enfler, se gonfler.
  en swell, inflate, swell up
  port inchar-se, inflar-se

  Entzun:
  

  Asko gizendu den lagun batengatik norbaitek esan zidanean zabotuta dagoela, bueltak ematen hasi nintzaion aspaldi entzun gabe neukan hitzari, eta analogiak babotuta iradokitzen bazidan ere, banekien ez zutela zerikusi zuzenik, nahiz babotuta egotearen efektuak eta hitzaren hurbiltasun fonetikoak asko laguntzen duten zabotuta ulertzen.  [Zabotuta, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2014-05-04)] (Berria.info)

  

  zabotu (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:18 am on 2014/05/03 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kuki 

  Internautak webgune bat bisitatzen duenean, gune horren zerbitzariak internautaren ordenagailuan biltegiratzen duen informazio-elementua, hurrengo aldiz internauta webgunera itzultzen denean zerbitzariak berreskuratuko duena.  (Euskalterm)

  Sinonimoak: iz.
  [cookie] : cookie (Euskalterm)

  Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm):

  es cookie, cuqui
  fr témoin, cookie
  en cookie
  port cookie

  Entzun:
  

  6.2.4 Kukiak. EUSKAL HERRIKO UNIBERTSITATEAK erabiltzaileei jakinarazten die sistemetan kukiak izan ditzakeela. Kukiak web zerbitzariek nabigazio-programetara bidaltzen dituzten argibideak medio sortzen diren informazio-artxibo txikiak dira eta erabiltzailearen ordenagailuaren direktorio jakin batean gordetzen dira. Kukiek ezin dute erabiltzailea identifikatu, baina erabiltzailearen IPa izan dezakete.
  Dena den, nabigatzaile gehienek automatikoki onartzen dute kukiak erabiltzea eta erabiltzaileak ordenagailuan kukiak sartzen ez uzteko aukera dauka.  [Erabilerraztasuna eta Lege oharra, EUE (UPV/EHU)]

  

  kuki (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 10:31 am on 2014/05/02 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  biahore 

  iz. (Ipar.) 1. Talde handi samarrak, baldarki dabilenean bereziki, sortu ohi duen zarata.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘tarrapata’)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  biahore (Ht VocGr 435, Dv A, H; biaore Lar Sup). Etim. Préstamo románico: cf. arag. ant. meter bia fuer(a), prov. ant. via! fora! “cri par lequel ceux qui ont vu commettre un crime appèllent le peuple pour poursuivre le criminel”, bearn. ant. biafore, gasc. biahore “grand cri, clameur, appel au secours”, etc. (FEW 14, 377b).

  “Tumulte, biahorea, alarma” Ht VocGr. “Tumulto” Lar Sup. Handik ethorri zen Sinagoguako Aitzindarien etxerat; eta ikhusi zuen biahorea, erran nahi baita, nigarrez eta oihuz zaudenak. TB Mc 5, 38 (Lç tumultoa, He jende tropela bat, Dv buila bat, IBk zaratak). Biahorea jauziko da zure populuaren erdian, eta xahutuak izanen dire zure hazkargailu guziak. Dv Os 10, 14.

  Sinonimoak: iz. Ipar. zah.

  [tarrapata]: ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, demanda, errieta, errietaldi, etiketa, gorabehera, iskanbila, istilu, kimera, lipizta, liskar, liskarraldi, mokoka, mokokaldi, tirabira, tirabirako, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., xaribari Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., sesio G-N, kalapita Ipar./Naf., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., liskarreria g.e., zirriparra g.e., ahaka zah., ateleka zah., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., haparka Ipar. g.e., despita Gip. g.e., debadio Ipar. zah., disputa Ipar. zah., atralaka Bizk. zah., bilaka Zub. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz.(ikus garrapata, zalaparta) jaleo, alboroto, bulla
  fr tapage, tumulte
  en din, racket, uproar
  port confusão, alvoroço, alvoroto, bulício

  Entzun:
  

  Bizkitartean bilku biahoretsu hura ixiltasun handi batean jarri zen eta eman zeraudan hunela mintzatzeko bidea: 

  — Oi kretoar ospetsuak! Ez dut nik merezi zuen manatzea.  [Telemake: Ulizeren semearen gertakuntzak, Jean Pierre Duvoisin (Eli Kruzetaren edizioa). Euskal Editoreen Elkartea, 1997] (Klasikoen gordailua)

  

  biahore (Gaurko Hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:50 am on 2014/05/01 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  langile 

  1. iz. Lan egiten duena. 2. iz. Lanbide jakin batean sari-truke aritzen dena; batez ere industrian lan egiten duena. Ugazaba eta langileak. Fabrika-langilea zela, ez nekazaria. 3. iz. eta izond. Lan egitera emana, lan asko egiten duena, lanerako zaletasuna duena. Zintzoa, leiala, langilea. 4. iz. ZOOL. Intsektu sozialetan (inurri, erle, etab.etan) koloniarentzat lan egiten duen banako antzua (eme antzuak izaten dira).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  langile iz.
  [behargina]: lanari, proletario, behargin Bizk., langin Bizk., behargile zah., trabailari Ipar. zah.
  [lana]: g.e.lan, trabailu Ipar., behar Bizk.

  langile izond.
  [lan asko egiten duena]: behargile, behargin Bizk., langin Bizk.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. trabajador, -a; operario, -a; empleado, -a (2) iz. obrero, -a; trabajador, -a (3) iz. (Zool.) obrero, -a (4) iz./izond. trabajador, -a; hacendoso, -a; activo, -a
  fr (1) iz. ouvrier, -ère ; travailleur, -euse (2) iz./izond. laborieux, -euse ; actif, -ive
  en (1) iz. worker, employee; [administraziokoa] clerk (2) iz./izond. hard-working, industrious
  port (1) iz. trabalhador(a), empregado(a), operário(a) (2) iz./izond. trabalhador(a)

  Entzun:
  

  Langileen Nazioarteko Eguna edo Maiatzaren Lehena^[1] langileen mugimenduaren nazioarteko jaieguna da.

  II. Internazionalak, 1889an eta Parisen, aldarrikatu zuenetik^[2] Chicagoko martiriak omentzeko eta langileen eskubideen eskabidea egiteko eguna da, nahiz eta herrialde askok onartu ez. 1886ko maiatzaren 1ean Chicagon sindikalari anarkista batzuk greba bat hasi zuten zortzi orduko lanaldia eskatzeko. Hiru egun pasa ondoren, grebaren une gorenean Haymarketeko matxinada piztu eta greba bukatzeko zortzi langile epaitu eta bost heriotza-zigorra jaso zuten^[3].  [Langileen Nazioarteko Eguna, Wikipedia]
  

  

  langile (Langileen Nazioarteko Eguna, Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 9:04 am on 2014/04/30 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gorabeheratsu 

  izond. Gorabehera asko dituena. Ibilbide gorabeheratsua.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond. (ADOREZ Sinonimoen Hiztegia)

  [desorekatu]: desorekatu, gorabehera handiko
  [korapilatsu]: korapilatsu, nahasi, bihurri

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) desnivelado, -a, accidentado, -a (2) revuelto, -a, agitado, -a; azaroso, -a, accidentado, -a; irregular, con altibajos
  fr (1) mouvementé(e) (2) sens dessus dessous, embrouillé(e); irrégulier(ère), hauts et bas
  en (1) [terreno] uneven, rough (2)  [ajetreado] treacherous, turbulent ; in a mess, messed-up
  port (1) , desnivelado, acidentado(a) (2) revolto(a), revirado(a), agitado(a); irregular

  Entzun:
  

  Ibilbide gorabeheratsu horretan, badirudi irakiarrek eman ziotela gaur egun duen izenburu hori. [Mila gau eta bat gehiago, Anonimoa / Patxi Zubizarreta (Erein, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Oso izaera gorabeheratsu eta aztoragarria zuen, sentipen aristokratiko eta plebeiozko nahaste ezin eramanezko bat.  [Jakintzaren arbola, Pio Baroja / Josu Zabaleta (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gorabeheratsu (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:04 am on 2014/04/28 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  apit 

  izond. Aldapa handikoa. Toki apitetan ez da abere handirik komeni.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  apit (Lar, H; apita G ap. A, que cita a It).

  1. “Cuesta muy pendiente”, “pendiente, cuesta” Lar. “(Muy) cuesta arriba se me hace, apit egiten zait” Ib. “Côte scabreuse” H. “Lugar pendiente y costanero” A. En el ej. de Iturriaga está empleado como adj. Toki apitetan eta amiltzak diranetan ez da ganadu andirik konbeni; toki zelaietan berriz ganadu andia obea da txikia baño. It Dial 73 (Ur aldapatsubetan, Dv patarrak eta erroizuak diren aurkhintzetan, Ip lekhü patarretan).

  2. “Listo, vivillo” (G-azp).

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  iz. g.e. [aldapa handia]: aldapa, aldats, hegi, malda, malkar, pendiz, aurbera Bizk., patar Ipar./Naf., ike Ipar. zah.
  izond. g.e. [aldapa handikoa]: aldapatsu, maldatsu, malkar, malkarti, malkartsu, patartsu Ipar., pelkar Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es terreno pendiente
  fr terrain escarpé
  en rough terrain; slope
  port terreno inclinado, abrupto

  Entzun:
  

  Oporretatik buelta apit egiten zaio.

  

  apit (FlickrCC, Alberto Montoya)