Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 6:53 pm on 2014/04/27 Permalink | Reply
    Tags:   

    gasna 

    Ik. gazta.  Ardi, behi edo ahuntzaren esnea gatzatuz, gazura kendu ondoren, egiten den janaria. Zapore eta itxura desberdinekoaak lortzen dira, erabilitako esne–mota eta fabrikazioaren arabera. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak:  iz. L-BN
    [gazta]: gazta (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (BN/L) h. gazta queso
    fr fromage
    en cheese
    port queijo

    Entzun:

    Aitatxik dena esplikatzen zidan xitak nola sortzen ziren, behiak nola deizten ziren, gasna nola egiten zen…  [Anbroxio, Eneko Bidegain (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    gasna (Wikimedia Commons)

    gasna (Wikimedia Commons)

     

  • Maite 10:06 am on 2014/04/26 Permalink | Reply
    Tags:   

    gosna 

    iz. (Ipar.) Lumazko koltxoia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    gosna (L; SP, Deen I 382, H), kosna (V-arr, G-azp-to-bet-nav, AN-5vill, BN-arb; Lar, Añ, Dv, H), kozna (S). Ref.: A (gosna, kosna); Lrq (kozna).

    “Couette. Oha gosna, couette de lit. Lit de plume” SP. “Plumón, colchón”, “xergón de pluma” Lar y Añ. “Colcedrón, kosna andia” Lar. “1. en général donne le sens de tout objet de literie rembourré de plumes, […] coussin, oreiller […]. 2. dans l’usage habituel, matelas rembourré de plumes” H. “Colcedra, colchón de plumas” A. “Plumazo, colchilla hecha de plumas” Ib. “Édredon en plumes” Lrq. Gau luzeak argi apart utzirik gosna. EZ Man I 113. Non tutzue Meza Saindu, barur eta limosnak / erromeriak ere non utzirik guri gosnak. Ib. 124. Aur gazte onen oea / guztiz omen dek pobrea, / lastoz debana koznea, / otez oa betea. GavonC Egan 1956 (5-6), 28. Oe osoak beren janziakin eta kosna ta koltxoi bakarretarañokoak ere. Izt C 243. Kharrak gosna bilhakatu ziren eta haurra lokhartu zen atsegin guzietan. Hb Egia 73.

    Sinonimoak: iz.
    [koltxoia] : lastaira, koltxoi (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (lumazko lastaira) colcedra, colchón de plumas
    fr matelas de plumes
    en featherbed
    port colchão de plumas

    Entzun:

    Apar zurizko hodei ibiltari, sakon, arin bat ari zen jaisten inguruan, hotsik gabe, eta aparrezko gosna lodi gor baten azpian ehorzten zituen geldiro-geldiro. [Fantasiazko ipuinak, Guy de Maupassant / Josu Zabaleta (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    gosna (Wikimedia Commons)

     

    • J. Etxeberria 2:59 pm on 2014/04/28 Permalink

      Bizkaieraz, LONBARDI.

      Baitea “lumatxa” aurkitu dut sinonimoa Hiztegi Batuan.

  • Maite 8:54 am on 2014/04/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    urtzintz 

    iz. (Ipar.) Usina, doministikua.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    urtzintz (L, BN; H; -rz- Dv; urzinz Lar), burzintz (L-sar), urzainzt (BN (-inz), S; -inz VocBN), urtintx (L-sar), urtzain (S (-rz-); H; -añ Dv (BN-bard)), ursain (S; SP), ursai (Dv), urtxain (S; H), urxain (S; ürxañ Gèze). Ref.: A (ürsain, urtzintz, urzain, urzintz, burzintz); Lh (ürsain, ürxain); Lrq /ürz!án’/; EI 385; Satr VocP (urtzintz); Echaide Nav 173.

    Estornudo. v. usin.  Hire ürzain batek emaiten dik lürrari ikhareria. Chaho AztiB 9. Haren urzintzak iduri du suko garra. Dv Iob 41, 9 (41, 10 Ol urzintzak; Ker usiñak, BiblE doministikuek).

    Eritasun hartarik bederen, ez da nihun gehiago haurrik hiltzen, zeren urtzintz-aldi guzietan, amak erraiten dion haurrari: –Dominixtekun, haurra! Barb Leg 25. Parisek egiten badu urtzinez, hartzen du sukarrak mundua! SoEg Herr 9-5-1963, 1.

    Sinonimoak: Ipar.

    [doministikua]: usin, atija Naf., doministiku beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es estornudo
    fr éternuement
    en sneeze
    port espirro

    Entzun:

    Haurrak egiten du urtzintz, eta kuxean, berehala, gizon xaharrak oihu egiten dio: “Dominixtekun, haurra!  [Harrizko pareta erdiurratuak, Patziku Perurena (Euskaltzaindia, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    urtzintz (FlickrCC, Zhao)

     

  • Maite 8:58 am on 2014/04/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    lohi-estali 

    izond. Ehun, kolore, etab.i buruz, orbanak ondo estaltzen edo disimulatzen dituenaz esaten da.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘zikin-estali’)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    LOHI-ESTALI. “(V-ger), litm., oculta manchas. Se dice de las telas en las cuales se conocen poco las manchas” A.

    Eibarko berbak eta esakerak (A. SARASUA, 2002)

    lohiestali. Zikiña igartzen ez dan erropia. (Color sufrido que disimula lo sucio)

    Sinonimoak: izond.
    [zikin-estalia] : zikin-estali (Orotariko Euskal Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 adorez eta Word Reference hiztegiak):

    es (referido a los colores) sufrido/da
    fr (color) peu salissant(e)
    en (of colour) that does not show the dirt
    port (color) que disfarça a sujeira [el negro es un color muy sufrido: a cor preta que disfarça bem a sujeira.]

    Entzun:

    Arropa lohi-estalia erosi behar izaten diot beti: siempre le tengo que comprar ropa de colores sufridos

    Mahoizko frakak lohi-estaliak dira: los pantalones de mahon son de colores sufridos

    lohi-estali (FlickrCC, Ian ;cKellar)

     

  • Maite 10:24 am on 2014/04/23 Permalink | Reply
    Tags:   

    leitu 

    du ad. 1. (B) Izoztu. Hotzez leituta gelditu zen.  2. (herr.) Irakurri. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [izotza egin]: Bizk.hormatu, izotza egin, izoztu, karroindatu Ipar., leia egin Bizk., jelatu Gip.
    [isurkariak izotz bihurtu]: Bizk.izoztu, hormatu Ipar., jelatu Gip.
    [irakurri]: beh.irakurri

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) (B) helar(se), congelar(se) (2) (herr.) leer
    fr (1) (se) geler, (se) glacer (2) lire
    en (1) to freeze (2) read
    port (1) gelar-se, congelar-se (2) ler

    Entzun:

    Bere liburuek apaletan diraute, leitu barik, erran gabe doa: esku bat esku bat da beti, eta errazagoa eta atseginagoa zaigu inori eskutik heltzea, liburuari heltzea baino.  [Neguko zirkua, Harkaitz Cano (Susa, 2005.)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Hori da ikaragarriko liburua, biziki hunki nauena eta behar dutana berriz leitu, eta harekin gustian joan ninteke zeren izigarri aberatsa baita.  [Ez da musik, Menane Oxandabaratz (Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Hotzez leituta geratu zen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    leitu (DevianArt, CurlyDeea)

    leitu (FlickrCC, ThomasLife)

     

  • Maite 10:01 am on 2014/04/22 Permalink | Reply
    Tags:   

    lur 

    iz. 1. (maiusk. eta mug.) Gizakia bizi den planeta. 2. Lur planetaren gainazala, eta bereziki, urez estalia ez dena. 3. Lurraren gainazal solidoa eratzen duen osagaia, bereziki tamaina txikiko ale mineral edota organikoz osatutako material ez trinkoa, mineral edo harri gogorrari kontrajarria. 4. Nekazaritza-erabilpena duen edo izan dezakeen osagai hori bera, eta haren hedadura. Haziak ernatzeko lur heze emankorrak. 5. Lurraldea. Aaron ez zela lur aginduan sartuko. 6. Toki, ingurune edo barrunbe bateko behereneko gainazala, gauzak eta pertsonak bermatzen direna. Mahaitik lurrera erori zen. 7. ELEKTR. Lurraren masa-eroalea. Hitzarmenez, puntu bakoitzeko potentzial–diferentzia zero baliokotzat hartzen da. Jarraitu irakurtzen… (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Lurraren eguna (Wikipedia)

    Lurraren Eguna apirilaren 22an ospatzen da mundu osoan Lurraren natura-ingurunearen aldeko kontzientzia sustatzeko. Proposatzailea Estatu Batuetako Gaylord Nelson senataria izan zen, egun hori proposatu baitzuen superpopulazioaren, kutsaduraren, biodibertsitatearen eta Lurra babesteko beste ingurumen-kezka batzuei buruzko kontzientzia piztearren.

    Lehen agerraldia 1970eko apirilaren 22an egin zen, Estatu Batuetako Gaylord Nelson ingurumenaren aktibista eta senatariak sustatua, ingurumen-agentzia bat sortzea eskatzeko. Gizarte-presioaren ondorioz, Estatu Batuetako gobernuak Environmental Protection Agency (EPA) agentzia sortu zuen, eta ingurumena babesteko lege batzuk eman zituen.

    Nazio Batuek ere Lurraren Eguna ospatzen dute martxoko ekinokzioan (martxoaren 21aren inguruan). Ekimen hori John McConnell pazifismoaren ekintzaileak proposatu zion UNESCOri 1969an, «Lurraren bandera» diseinatu zen urte berean. Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusiak oniritzia eman zion egun hori ospatzeari, eta 1971n ospatu zen lehen aldiz.

    Sinonimoak: iz. (UZEI eta Adorez sinonimoen hiztegiak)

    [lurbira]: ludi, lurbira, mundu
    [oinen azpian duguna]: behegain, solairu, zola, zoru, behearen gain Bizk., angelu zah.
    [lehor]: lehor, lur idor
    [eremu]: eremu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) (astronomiaz ari garela, maiusk. eta mug.) tierra; Tierra; globo terráqueo/terrestre (2) [materia] tierra; [buztina] barro, arcilla (3) suelo, tierra (4) [lurraldea] (pl.) tierras; paraje, territorio (5) (Elektr.) tierra (6)
    fr (1) (astronomiaz ari garela, maiusk. eta mug.) terre ; Terre (2) sol, terre (3)
    en (1) (astronomian maiusk. eta mug.) [planeta] ground, earth (2) land, terrain; soil (3) [lurrazala] ground; floor
    port (1) (astronomiaz ari garela, maiusk. eta mug.) terra; Terra (2) solo, terra, chão

    Entzun:

    Libertatea ez omen den lurra da, / eta, halatan, deus ere ez da ausaz, / zeren beti baita lur bat haratago.  [Lur bat haratago, Joan Mari Irigoien (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Hor zirela, beste guzien erdian, jakin behar zen! Egia da gauaz gauarekin nahasten dela Gaueko, eta bai egunaz, bai gauaz, lurrarekin nahasten dela Lur. [Oilandoiko ermita, Michel Oronoz (Elkarlanean, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Hik hire lur guztiak utziko dizkidak. [Fantasiazko ipuinak, Guy de Maupassant / Josu Zabaleta (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Nire eskerrona azaldu nahi diet Lur argitaletxean erredakzio kide ditudan guztiei, eskaini didaten laguntzagatik. [Fantasiazko ipuinak, Guy de Maupassant / Josu Zabaleta (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Kristala puskatu egin zen eta edari hondarrak lur zola likits zikinean zabaldu ziren! [Airezko emakumeak, Felipe Juaristi (Erein, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Lur (Wikimedia Commons)

    lur (Wikimedia Commons9

     

  • Maite 10:20 am on 2014/04/21 Permalink | Reply
    Tags:   

    mahaspasa 

    iz. Sikatu ondoren osorik edo hezurrik gabe kontserbatzen den mahats-alea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [mahats zimurra]: mahats zimur, mahats melatu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia eta Elhuyar hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es pasa [uva]
    fr raisin sec
    en [dried grape] raisin; [dried white grape] sultana; [small, dried black grape] currant
    port passa

    Entzun:

    Ni ere jartzen naiz, urruntxago, bixkotxa eta mahaspasa ahoan luzaz goxatuz. [Santiago oinez, Piarres Aintziart (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    –Mahaspasa baino itsusiagoa duk eta… [Riomundo, Jon Maia (Txalaparta, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    mahaspasa (Wikimedia Commons)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel