Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 6:39 pm on 2014/04/11 Permalink | Reply
    Tags:   

    latorri 

    iz. Eztainuz estalitako altzairuzko xafla mehea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak:  iz. Heg.
    [burdinzuria] : burdinzuri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es hojalata
    fr fer-blanc
    en tin, tinplate
    port lata, latão

    Entzun:

    Aldarearen aurrean eskegitako latorri trokelatuzko lanpara handi gustu oneko batean, atsoak pizturiko metxa bat ari zen distiraka. [Idi orgaren karranka, Victor Hugo / Koldo Izagirre (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    latorri (pixabayCC, Silberfuchs)

    latorri (enviadoespecial.es)

     

  • Maite 9:52 am on 2014/04/10 Permalink | Reply
    Tags: ,   

    zartzo 

    iz. 1. Zarata. 2. Txutxu-mutxu. 3. Harropuzkeria. (Labayru Ikastegia)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zartzo (H (que cita a EZ); -rz- Lar).

    1. Ruido. “Bulla” Lar. “Bruit, tapage” H. Baiñan othoitz egiteko apartean lekhua / iduki zak zartzo eta soiñutik urrundua. EZ Man I 9. Edo nola Otsaillean oihanetan otsoak, / damnatuak entzuten tu handiago zartzoak. Ib. 105. (SP; -rz- O-SPAd, O-SP > SP, Dv, H y A). “Zarzoak, babils, caquets” O-SPAd 880. “Le bruit que font ceux qui parlent bas, mussitatio. Suaren zarzoa, le bruit que fait la flamme quand elle est forte” O-SP 227. “Nihor asaldatzea zarzoz edo hitz alferrez (Hm)” SP (se refiere sin duda a la ed. de éste del libro de Haramburu). Suak ere harengatik egiten tik zarzoak, / bai halaber gurguraia xirripa mortukoak. EZ Man II 17. Meza erraiten den denboran gogoa maiz berzetan edukitzea edo denbora luzean zarzo handian egoitea da mortal. Harb 174s. Elizan nihor asaldatu zartzoz edo hitz alferrez. Harb (ed. 1690) ap. H.

    2. (Urt Gram 8 > A). Vanidad. “Grand air qu’on se donne” Urt Gram.

    3. Diligencia, presteza. “Actuose, […] zartzo handirekiñ, agudóki” Urt I 119.

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
    [zarata]: hots, soinu, azantz Ipar., haro Ipar., harrabots Ipar., zarraparra Bizk., asots Naf., ereta Naf., herots Zub., arrada g.e., ospe Bizk. g.e.
    [txutxu-mutxu]: firfira, marmar, marmariza, murmur, xuxurla, zurrumurru, erasia Ipar., gurgur Ipar., marmara Ipar., murmurika Ipar., alamen Bizk., marmario Gip., surmur Gip., murmuzika Zub., murmurio g.e., murmurazio zah.
    [harropuzkeria] : arrandia, burgoikeria, buruiritzi, handikeria, handiuste, hantuste, harrokeria, harrotasun, oilarkeria, burujope Ipar., espantu Ipar., furfuria Ipar., superbiotasun Ipar., urguilu Ipar., laineza Gip., astintasun g.e., faunkeria g.e., haizekeria g.e., handipuzkeria g.e., handurreria g.e., hantukeria g.e., harroketa g.e., ilarrainkeria g.e., banaloria zah., baneria zah., banitate zah., faza Ipar. g.e., haidorkeria Ipar. g.e., hanpuruskeria Ipar. g.e., harrogoa Ipar. g.e., morga Ipar. g.e., burupe Ipar. zah., handigoa Ipar. zah., hankortasun Ipar. zah., superbia Ipar. zah., urguileria Ipar. zah., soberbia Heg. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) ruido, barullo (2) cuchicheo, murmuración (3) vanidad
    fr (1) bruit; boucan, cohue (2) chuchotement (3) vanité
    en (1) noise, racket (US), din (UK) (2) gossip (3) vanity, arrogance
    port (1) ruído, barulho (2) cochicho, fofoca (3) vaidade

    Entzun:

    Baiñan othoitz egiteko apartean lekhua / iduki zak zartzo eta soiñutik urrundua. EZ Man I 9.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

    zartzo (Gaurko Hitza, CC)

     

  • Maite 7:45 am on 2014/04/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    triskatu 

    du ad. 1. Suntsitu. Etsai-samalda izugarria arras triskaturik. 2. Dantzan egin. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    triskatu (V, G; VocCB >Dv, H; -au Mg PAbVoc, Izt 11v, Zam Voc), triska (V, G-nav), trixka (V-m). Ref.: A (triskatu, triskau, triska); Etxabu Ond 116.  Tr. La formas triska y trixka no se documentan en los textos.

    1. Destrozar; masacrar. “Despedazar” Mg PAbVoc y VocCB. “Triska (Vc, G-nav), destrozar, hacer añicos” A.
    2. (Añ > A, H), triskeatu. Bailar.
    3. “Triskau (V-ger), cortar ramas gruesas” A.
    4. Saltar.

    Sinonimoak:  ad.
    [suntsitu] : alferrik galdu, apurtu, arraskatu, birrin-birrin egin, desegin, desolatu, errautsi, hauts bihurtu, hauts egin, hondatu, porrokatu, suntsitu, trimin-trimin egin, triskilatu, zatitu, zehatu, zirpildu, andeatu Ipar., arrabaskatu Ipar., aurritu Ipar., barreiatu Ipar., deboilatu Ipar., funditu Ipar., gaizkitu Ipar., mamikatu Ipar., partekatu Ipar., porroskatu Ipar., sakailatu Ipar., xehakatu Ipar., xehatu Ipar., zatikatu Ipar., zirtzikatu Ipar., banatu Bizk., birrindu Bizk., laskitu Bizk., lorrindu Bizk., trimindu Bizk., zuzitu Bizk., abarrikatu Naf., izorratu beh., galetsi jas., abarrakitu g.e., atarratu g.e., triska egin g.e., arrasatu zah., arrazatu zah., destruitu zah., narriatu zah., puskakatu Ipar. g.e., bilakatu Ipar. zah., partaiatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) destrozar, despedazar, destruir (2) bailar
    fr (1) mettre en pièces, casser, dépecer, détruire (2) danser
    en (1) destroy, smash; tear apart, tear to pieces; ruin, demolish (2) dance
    port (1) destroçar, despedaçar, destruir (2) dançar, bailar

    Entzun:

    Zurbil, bere onetik aterea, haragia triskatu eta zulatu egin du, hatza odolez blai egindako sakaila bihurtu arte; une hartan erori da amua.  [Axenario, Jules Renard / Itziar Otegi (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Belauna triskatu zitzaion, eta hogei urte ez zituela futbola utzi behar izan zuen betiko. [Erretzaileen eremua, Jon Alonso (Susa, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Bertsodunaren urre samar neska-mutill buru ariñak alkarren aurrean dabiltz, triskatzen, antxume zoroen antzera, akitika, bira biraka, irrintzika. Ag G 188. (Orotariko Euskal Hiztegia)

    triskatu (Fitzmuseum)

    triskatu (PixabayCC, Joduma)

     

  • Maite 7:59 am on 2014/04/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    soslai 

    1. iz. Albotik ikusten den aldea, bereziki aurpegi-aldea. 2. adb. Zeiharka. Zeren eguerdian goitik behera artez eta arratsaldean saihetsetik soslai ematen baitu. • SOSLAI IBILI. Sigi-saga ibili. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    adond. g.e. [saiheska] : alboka, aldamenka, saiheska, trebes, trebesean, trebeska, zeharka, zeharretara, albokera Bizk., lapranean Bizk., trabes Bizk., bazterka g.e., eslai g.e., zehar zah.

    iz. [profila] : profil, perfil Heg.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) adb. de soslayo, de costado, de canto (2) iz. perfil, costado
    fr (1) adb. de biais, obliquement (2) iz. profil, côté
    en (1) adb. sideways (2) iz. profile
    port (1) de soslaio, trocando as pernas (2) perfil, costado

    Entzun:

    Euskaldunen soslaian «aldaketa erradikala» gertatu dela azaldu du Baztarrikak. Batetik, gaztetu egin dira: 20 urtez azpikoetan, %70etik gora euskaldunak dira —1981ean ez ziren %20ra heltzen—. Gazte gehienentzat, ordea, euskara ez da lehen hizkuntza, eskolan ikasia baizik: euskal hiztunen %42 dira euskaldun berriak, baina 30 urtetik beherakoetan %58ra igotzen da kopurua. [Etxeko gotorlekua, auzitan, Maite Asensio (berria.info, 2014-04-08)]

    soslai (FlickrCC, Frank Kovalchek)

    soslai (Wikimedia Commons)

     

  • Maite 9:12 am on 2014/04/07 Permalink | Reply
    Tags:   

    txirringuts 

    iz. Diametro bereko bi gurpileko ibilgailua, katea bati akoplatua dagoen pedal–sistema batek atzeko gurpilari eragiten dionekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘bizikleta’)

    Sinonimoak: iz. Bizk. g.e.
    [bizikleta] : bizikleta, txirrindu, txirringa, pirripita Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es bicicleta; bici
    fr bicyclette, vélo
    en bicycle
    port bicicleta

    Entzun:

    Jai eguna zan, eta udaran lanik-ez egunetan oraingo aldian oi dan bezela, jendea ara-ona ibilli-bearreko lera sakonari eutsiaz, beribil, motozikleta, txirringuts eta al zuanak al zuana, bideak betean zetorren kaialde politera, Atxaga erritxora. [Araibar zalduna, Eusebio Erkiaga (1962)] (Klasikoen gordailua)

    txirringuts (Wikimedia Commons)

     

  • Maite 11:38 am on 2014/04/06 Permalink | Reply
    Tags:   

    marmaratila 

    iz. BOT. Kaprifoliazeoen familiako zuhaixka, 4 m-raino hazten dena. Hostoak aurkakoak, osoak, forma desberdinekoak, baina biribildu eta lodi samarrak dira. Loreak zuriak eta usaintsuak dira eta zima trinkotan kokatuta daude. Fruituak, hasieran gorriak eta gero beltzak diren drupak dira. Batez ere eskualde mediterranearrean hazten da (Viburnum lantana). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [marmaratila] : Viburnum lantana (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Bot.) viburno (Viburnum lantana)
    fr viorne lantane
    en viburnum lantana (Wayfaring tree)
    port viburnum lantana, viburno

    Entzun:

    Ondo ezagutzen dudan errepide-tarte batean, naturaren paisaiak berak haltz, marmaratila, iratze eta ipuruz hornitu zituen ertzak, eta lore distiratsuen edo udazkeneko fruitu-mordoen kolore-tonu aldakorrak izaten ziren, urte-sasoiaren arabera. [Udaberri isila, Rachel Carson/Lurdes Rada (Pentsamenduaren klasikoak, 2007)] (Egungo Testuen Corpusa)

    marmaratila (Wikimedia Commons)

    marmaratila (Wikimedia Commons)

     

  • Maite 11:12 am on 2014/04/05 Permalink | Reply
    Tags:   

    mergatz 

    izond. (batez ere B) Zakarra, garratza. Bakar ordu mergatzetan.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    mergatz (A (que cita RS)).

    “Desabrido” A.  Egia da latz ta garratz ta mergatz. “Áspera y agria y desabrida”. RS 518. Eskar-ordez, ona bere itz mergatzak. BAizk Ipuin 19. Egia garratz eta mergatza dan arren, egia beti. Eguzk GizAuz 162. Bizitzako bidezka medar ta mergatzetan aurrerantz ekiteko. Erkiag Arran 196. Bakar-izketa gorian, zalantza ta ezpai mergatzez orniduak. Onaind in Gazt MusIx 154. Zer esan Baken lakoin ñabarretaz, otso mergatz eta zakurretaz? Ibiñ Virgil 99.

    Sinonimoak:  izond. Bizk.
    [zakarra] : latz, takar, zakar, lakar Bizk., lakatz Bizk., maker g.e., aspre Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. (1) desabrido/da, amargo/ga (2) irud. de carácter desabrido
    fr amer(ère)
    en (de sabor desagradable) bitter; (desagradable o triste) gloomy; (pesimista o de mal talante) bitter, negative
    port amargo(a)

    Entzun:

    [esr.] Egia da latz ta garratz ta mergatz: Las verdades duelen. (RS 518) Labayru Ikastegia

    Egia da latz, garratz eta mergatz: la verdad es áspera, agria y desabrida.  (5000 hiztegia)

    mergatz (Gaurko Hitza, CC)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel