Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:24 am on 2014/04/04 Permalink | Reply
    Tags:   

    pettux 

    izond. (L) Leloa, kaikua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    pettux (L ap. A), petus (BN-mix ap. Lander sg. DRA).

    “(L), bobo, imbécil” A. “Peal: persona torpe y despreciable. Comprobado en BN-mix, a la vista de un pobre ataúd, al que se le define diciendo: Erori duk hori ere, atusetik petuserat (Lander)” DRA.

    Sinonimoak:  izond. Lap.
    [ergela] : arin, babalore, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (L) tonto, -a, necio, -a, majadero, -a, bobo, -a, imbécil
    fr sot, sotte, léger, -ère ; niais, -e ; stupide
    en stupid, foolish, silly
    port tonto(a), néscio(a), tolo(a), bobo(a)

    Entzun:

    -Utz nazak bakean, pettux horrek!

    pettux (Gaurko Hitza, CC)

     
  • Maite 7:46 am on 2014/04/03 Permalink | Reply
    Tags:   

    ttalaka 

    iz. 1. iz. Abereen lepotik zintzilika jartzen den kanpaitxoa, zintzarria. 2.izond. Asko hitz egiten duena, berriketan jardutea atsegin duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    ttalaka (BN-ciz ap. A).

    1. Cencerro. “Ttalaka, […] este término significa unas campanillas que no tienen un sonido retumbante, por no ser de materia fundida. Están destinadas sobre todo a los burros, a las vaquillas lecheras y hasta a los cerdos, que tratan de penetrar en los campos cultuivados” Lander (ap. DRA).  Astoa, ttalakarekin, / Tarrapatan dabil arin. / Kakoletan badu berdin: / Zaku, zorro, saski, dupin, / Artzainaren tresnarekin. Héguitoa GH 1966, 282.

    2. “(L, BN), habladorzuelo (pop.). Dim. de kalaka. Alguien dice que kalaka son los hombres y ttalaka las mujeres” A.

    Sinonimoak:  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia eta Elhuyar Hiztegia)

    iz. [joarea] : zintzarri, joare, arran; [ovejas] bulunba; [carneros] klask, dunba, metale Ipar., xilintxa Ipar., arran Bizk.
    izond. [asko hitz egiten duena] : berri-jario, berriketari, eletsu, elezu, erausle, hitz-jario, hitz-mizti, hitzontzi, hiztun, jolastun, mokokari, elekari Ipar., eleketari Ipar., berba-jario Bizk., berbaldun Bizk., berbati Bizk., berbatsu Bizk., berbontzi Bizk., kalaka Ipar./Naf., kalakari Ipar./Naf., elestari Zub., eleberriti zah., erasle Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) cencerro (2) habladorzuelo; hablador, -a
    fr (1) sonnette, clochette (2) bavard, -e ; hâbleur, -euse
    en (1) bell; cowbell (2) talkative, loquacious
    port (1) chocalho (2) falador(a)

    Entzun:

    Ttalaka hitza hiztegitik kanpo dago egun, baina zera esan nahi zuen:
    1. Berritsua 2. Zintzarria.
    Eta gu hortara gatoz, sarean zarata pixka bat egin eta zuek guztiak euskaraz eta kulturaren inguruan berriketan jartzera! Aisialdia euskaraz bizi nahi? Egin bat gurekin! (ttalaka.org)

    ttalaka (Wikimedia Commons)

    ttalaka (Clipart, Frankes)

     
  • Maite 8:07 am on 2014/04/02 Permalink | Reply
    Tags:   

    aiho 

    iz. (Z) Nahia, desira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    aiho (S ap. A y Lh; H (BN, S)).

    Deseo. “Désir” H, que cita a Inchauspe. “Aiho gaitz, gaisto, kaitz (S), mauvais désir, passion mauvaise” Lh. v. desira, deseo. Oraino haur ttipia zelarik piztu zen haren bihotzean misioneetarako aihoa. Prop 1884, 200. Berthutian aitzinatzeko aihoa. Ip Imit I 18, 6 (Mst desira). Ezi nik eztit beste aihorik, eztit beste güdiziarik zurekin izatia baizik. Ip Hil 188. Jesusek entzün zütian haren aihoak. Ip Hil 188. Gure aihoak eta hasperenak […] thaigabe igain ditian zelialat. Ib. 186. Etxe naroak ikusten ditut, / botz ixilaren egoitzak; / betha litzake arima batek, / han, bere aiho bakhoitzak. Mde Po 79. Bere aio gartsuak gogoa errerik. Mde HaurB 10. Ihurk badaki aita Jesuitak zuñen jakintsün eta aiho gaixtoen brentsazale paregabekoak diren. Herr 21-4-1952 (ap. DRA s.v. brentsazale).

    Sinonimoak: iz.
    [nahia] : nahi, desira (ADOREZ  Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es deseo, apetencia
    fr désir, appétence
    en wish; desire, appetite, hunger, passion
    port desejo, apetite, petência

    Entzun:

    Ezi nik eztit beste aihorik, eztit beste güdiziarik zurekin izatia baizik. Ip Hil 188.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

    aiho (Gaurko hitza, CC)

     
  • Maite 7:45 am on 2014/03/31 Permalink | Reply
    Tags:   

    apodiopsi 

    iz. norbait mentalki biluztea.

    Sinonimoak

    [norbait mentalki biluztea] apodyopsis

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es apodyopsis (acto de desvestir mentalmente a una persona).
    en apodyopsis (the act of mentally undressing someone).

    Entzun:

    Bolada hartan, parkeko banku batean esertzen zen egunero ordu berean. Jendea pasatzen zenean, apodiopsia praktikatzea gustuko zuen. 

    apodiopsi (Argazkia: Ander Morea @karhobi)

     
    • Maite 1:32 pm on 2014/03/31 Permalink

      Onartu beharrean nago neska honek nik baino hobeto azaldu duela apodiosi hitzaren esanahia:

      Aspaldi esan zidan @joxe -k… 🙂

  • Maite 9:50 pm on 2014/03/30 Permalink | Reply
    Tags:   

    erromintxel 

    erromintxel (Wikipedia)

    Erromintxela (baita errumanzel eta erremaitzela ere[3]) ijito edo buhame euskaldunen eta haien hizkeraren izena da. Erromintxela ez da hizkuntza, ez eta dialektoa ere: pagadolektoa da, “hizkuntza apurtua”, euskara eta romania batzen dituena.[4][5] Romani linguistikaren baitan para-romani multzoan sailkatu ohi da, hiztegi arloan jatorrizko romani hizkuntzaren lexikoa hein handiz gordetzen duelako, baina aldiz gramatikaren arloan romaniaren ezaugarriak galdu eta beste hizkuntza batenak hartu dituelako, kasu honetan euskararenak.[6] Hortaz erromintxelak romaniaren hiztegia eta euskararen gramatika uztartzen ditu. Jarraitu irakurtzen… (Wikipedia)

    Berria.info (hiztegia)

    erromintxela. Ijito euskaldunen mintzaera.

    Beste hizkuntza batzuetan (Wikipedia):

    es Erromintxela
    fr Erromintxela
    en Erromintxela language
    cat Caló basc

    Entzun:

    “Ulertzen du eta gai da erromintxelez hitz egin eta euskaraz edo gaztelaniaz erantzuteko, baina horiek gordetzen duten hiztegia askoz ere nahastuago dago.  [Erromintxela, euskal ijitoen hizkera, Lore Agirrezabal (Argia, 2003-09-28, 1913. zbk. )] (Egungo Testuen Corpusa)

    erromintxel (Wikipedia)

     
  • Maite 6:24 pm on 2014/03/29 Permalink | Reply
    Tags:   

    arantza 

    iz. 1. BOT. Zenbait landaretan sortzen diren ziri zorrotzetako bakoitza. 2. (hed.) Gauza mingarria. Bihotzean daramagun arantza. 3. Ik. elorri. 4. ZOOL. Zenbait animaliak, itsas triku eta arantzurdeek kasu, duten prozesu zorrotz puntaduna. 5. ZOOL. Ornoen eta beste zenbait hezurren apofisi puntaduna. 6. ZOOL. Hegats-erradioa. • arantza bifido. MED. Bizkarrezurraren malformazioa, orno-arkuen bi erdiak behar bezala soldatu ez direlako sortua. Arrailadura edo fisura horretatik orno-muina eta meningeak irten daitezke, larruazalaren azpian tumore-moduko bat sortuz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak:  iz.
    [ziri zorrotza] : erren Naf. g.e.
    [elorria] : arantze, elorri Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) espina, púa, pincho (2) (hed.) [samina, atsekabea] espina (3) endrino, arán, arañón ➥ elorri beltz (4) [arrainen hegatsena] (Zool.) espina
    fr épine
    en (1) thorn; spine; prickle (2) (hed.) pain; suffering
    port (1) (de planta) espinho (2) (hed.) dor (3) [arrainen hegatsena] (Zool.) espinha

    Entzun:

    arantza (FlickrCC, jenny downing)

    Larre berdeak, etxe zuri teila gorriak,
    jendarme auto bat
    bidean bildots artean pasatzen.
    Etxe elizetan otoitzak,
    betiko otoitzak neguko keearen antzera
    lehun igotzen.
    Martin Larralde ez da sekula itzuli,
    baina itzuli balitz
    (arantzak barrurantza itzuliak lituzkeen sagarroia bezala)…
    Itzuli izan balitz, zer? Gaur igandea da,
    larre berdeak,
    etxe zuri teila gorriak, jendarme autoa bidan
    Bayonne 17 panopetik.
    Jendea familia erretratuetan bezala
    larritasuneraino
    perfumaturiko arima erakutsiz doa mezara.
    Inork ere ez du
    (dena ohitura, dena errua, dena barkamena)
    oroimenaren
    korapiloa deslotzen. Inork ere ez du
    koblakaririk behar…

    Martin Larralde honelako egun batez hil zen
    galeretan,
    begiak zabalik etzanda, agian, zerua,
    itsaso ziki bat dela esanez.

    [Martin Larralde, Joseba Sarrionandia/Ruper Ordorika]

     
  • Maite 7:50 am on 2014/03/28 Permalink | Reply
    Tags:   

    traganarru 

    iz. METEOROL. Haizezurrunbilo gehienetan indartsua, hodei zutabe gisa azaltzen dena eta behealdean itsasotik jasotako ur-tantak edo lurretik jasotako hauts, harea eta zaborra izan ohi dituena; tragarroia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    traganarru (V-m ap. A), tragonarru, trabañarro, tragarroi (V-ger ap. A).

    “Manguera, manga o columna de agua que se eleva desde el mar con movimiento giratorio por efecto de un torbellino atmosférico” A.  Betiko sua / da aren [andra ordiaren] barrua, / ur sutsu eta ardaoan / traganarrua. Azc PB 105s. Tragonarrua baizen ao andiagaz. Ag AL 140. Beste odai baltz itzaltsu ikaragarri batek danba, trumoia egiñaz, buru buruan io eban traganarrua: tximizta batek ebagi eutsan traganarruari sabela. A Txirrist 6. Trabañarro beltzaren aizetan txorabiatuta ibilli. ZArg 1957, 189.

    Sinonimoak: iz.
    [traganarru] : ur-erauntsi, tragarroi (Adorez Sinonimoen Hiztegia eta Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Meteorol.) iz. tromba, manga (columna de agua que se eleva del mar en torbellino); manguera [columna de agua]
    fr trombe marine
    en waterspout
    port tromba marinha

    Entzun:

    “Ekaitzak harroturik ikusi ditut aintzirok, haizeak ur-zirimolak altxatzen zizkiela, ozeano handian traganarruak nolakoa izan behar duen aditzera emanez (…)”.  [Frankenstein, Mary Shelley. Itzultzailea: Iñigo Errasti]

    traganarru (Wikimedia Commons)

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel