Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 7:49 am on 2012/01/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    tortolos 

    iz. Abereen astragaloa, umeek jostatzeko erabiltzen dutena. Bereziki ardi-aziendena baliatzen da.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [haurrek jolasteko erabiltzen duten hezurra]     kailoka, kurkulux (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es taba, chita
    fr osselet
    en jacks

    Tabernaren jabearen potretaren azpian, abiazioko hiru mertzenario tortoloxetan ari ziren lurrean. [Esperantza, Andre Malraux / Karlos Zabala (Elkar-Alberdania, 2008)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    tortolos (Pernanen irudia Gaurko Hitzarako)

     

    • Luistxo 8:42 am on 2012/01/09 Permalink

      gure ama zenaren Mallaibiko Gereako bere hiztegitik tortolosen bi posizio-izen gogoan ditut: akarne, apone. Googlen bilaketa bat eginda, izen horiek agertu zaizkit, eta baita gogoan ez nituen beste bienak, Bergarako eta Azpeitiko formak nonbait, http://goo.gl/eK0OD asake eta akule (akullo)

    • Asier Sarasua 3:11 pm on 2012/01/09 Permalink

      Tortolosen pare bat sinonimo (Luistxok botatako zerrenda horretan ere susma daitezkeenak): sakaponak eta asajeak.

  • Maite 3:50 pm on 2012/01/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    trisketa 

    MUS. Perkusio-instrumentua, lokarri batez loturiko zurezko edo bolizko bi pieza konkaboz eratua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

     

  • Maite 11:02 am on 2012/01/07 Permalink | Reply
    Tags:   

    irrintzi 

    iz. 1. Zaldiaren oihua. Irrintzi zolia. 2. Euskal oihu berezia, zolia eta luzea, batez ere deitzeko edo alaitasun–adierazpen bezala egiten dena. 3. Gurdiaren edo orgaren zarata. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. (Labayru Ikastegia)

    [relincho; grito de diversos mamíferos.] irrintza
    [grito estridente y prolongado] lekaio, zinka
    [grito, clamor] ijui, oihu [chirrido] karranka, kirrinka, kirrinkada, kurrinka, kurriska, kurriskada, kurrunka

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es (1) relincho (2) grito mantenido lanzado en fiestas y bailes populares vascos (3) chirrido, rechinamiento
    fr (1) hennissement (2) cri soutenu fait dans les fêtes et danses basques (3) grincement
    en (1) neigh; whinny (2) long, loud joyous yell similar to a yodel given by Basque people to call someone or to show happiness; it is often heard at Basque festivals

    Egin klik irudiaren gainean, abestia entzun eta hutsuneak betetzeko ariketa egiteko.

     

  • Maite 11:59 am on 2012/01/06 Permalink | Reply
    Tags:   

    erregen 

    iz. erregen (V-ger-m-gip). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.

    1. (Usado en pl.). “Erregenez (V-ger-m), (en) el día de la Epifanía” A. “Erregenetan umieri opa izaten jakue gauza asko” Etxba Eib. “Laster die erregenak. Erregenetan eskiatzera goiaz” Elexp Berg. v. ERREGE-EGUN. Oraindik erregenak urruti dira. NEtx Antz 77.

    2. “(V), regalos de Reyes. (Usado generalmente en plural)” DRA. (Orotariko Euskal Hiztegia)

    Sinonimoak: iz.
    [epifania]     errege-egun, erregenak, erregen egun, agerkunde, epifania, trufania Ipar.,  aparizio Zub. (hiztegi ezberdinak)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es día de Reyes, Epifanía
    fr Épiphanie
    en Epiphany, January 6th

    Laster die erregenak. Elexp Berg. v.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

    erregen (FlickrCC, Jackie TL)

     

  • Maite 9:09 am on 2012/01/05 Permalink | Reply
    Tags:   

    inusturi 

    iz. Tximistaren hotsa, trumoia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [trumoia]     ihurtzuri, ostots, trumoi, ortzantz Ipar., trumonada Bizk., ortots Naf., durunda Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es (1) trueno (2) relámpago
    fr (1) foudre, tonnerre (2) éclair
    en (1) thunderclap, clap of thunder (2) flash of lightning

    Yoan ordukoxe, itxumustuan, iñusturiak burrunba erausitzen du. Zait Sof 146. (Orotariko Euskal Hiztegia)

     

    • txerra 9:48 am on 2012/01/05 Permalink

      Gure inguruan horri justuri deitzen diogu. Eta bide batez, Uribe Kosta aldean Justuri izeneko euskarazko irrati berria sortuko da gutxi barru: @justuri

    • Maite 9:58 am on 2012/01/05 Permalink

      Aupa, Txerra! Bai, antza denez, aldaera ugari duen hitza da. Xabier Fernandezek proposatu zidan ‘iusturia’, adibidez, baina hiztegietan gehiago azaltzen denez inusturi edo ihurtzuri, horietako bat hautatu dut.

      Begira Orotariko Euskal hiztegian zer azaltzen den hitzaren inguruan:

      inusturi (V, G; -ñ- Lar, Añ (V), Izt C 235, H (V, G)), ihusturi (V-ger; ius- Lar, Añ (V), H (V, G)), inuzturi (Dv (V, G)), inusteri, fusturi (V-gip; FSeg ap. A), yusturi, yuzturi, justuri (V-gip; Añ (V)), juzturi (V-ger-arr-och-gip), jostai (G-nav),busturi, fostai (G-nav), yostoi, jostoi (G-nav), dusturi (DRA). Ref.: Bon Trueno 415; A (fusturi, inusturi, jostoi, juzturi); Gárate 2.a Cont RIEV 1933, 98; Iz ArOñ (jústuixak), Als (ódaiyá); Holmer ApuntV; Garbiz Lezo 4 (fostai).

      Trueno; relámpago, rayo. “Así el trueno se designa con estas palabras: […] ihusturi, yusturi, yuzturi, yostoi, iñusteri, iñusturi, ihulgi” JMB OC I 389. “Jústuixak be badiardu, el trueno” Iz ArOñ. “Busturi, trueno (V) Bonaparte, ms. Lacombe” DRA. v. ihortziri, trumoi. Iusturiaen atzean euria. RS 201. Onetan, asi zirean trumoi ots arrigarriak, oñeztu justuria oñaztargi bildurgarriak. Añ MisE 143. Turmoi eta iñusturi izugarriak batetik eta kazkabarra eta arria bestetik. Lard 70. Justuri batek alako otsik / ez dau iñoz atera. AB AmaE 10. Ala adierazten digute beintzat iñusteriak eta tximistak euskeraz dituzten izenak […]: yusturi, iñusturi, iñusteri. JMB ELG 82. Eskatu zuek Yauberi yuzturi ta agetaren amaia. Ol Ex 9, 28 (Ker trumoi). Yoan ordukoxe, itxumustuan, iñusturiak burrunba erausitzen du. Zait Sof 146. Laister eramango bai-nau Tzeu-ren iñusturi egadun orrek. ‘Trueno alado’. Ib. 147. Ori esaten jarduten giñan justuria zetorren danien. And AUzta 65. v. tbn. Iñusturi: Or Tormes 37.

      Bide batez, ze kasualitatea irratiarena! Zorte on @justuri irratiarentzat eta mila esker iruzkinagatik. 🙂

  • Maite 8:55 am on 2012/01/04 Permalink | Reply
    Tags:   

    belaontzi 

    iz. Belaz hornitutako itsasontzia, haizearen indarrez mugitzen dena.
    Antzinatik erabili dira neurri eta aparailu orotariko belaontziak. Ohizkoenak masta bat, bi eta hirukoak dira, nahiz eta lau eta bostekoak ere badiren; EEBBetako itsas merkataritzak sei eta zazpi mastakoak ere (T.W. Lawson) izan zituen. Itsaso Gorriko eta Persiar golkoko ontzi arabiarrek bela latindarrarekin jarraitzen dute eta arrantzale indonesiarrek bela aurikoak erabiltzen dituzte. Aisialdirako gaur egungo belaontziek, batez ere lehiaketarakoek, lehengoetakoekin konparatuz gero, berrikuntza tekniko handiak dituzte: ordenadore bidezko kalkulua, oso aleazio erresistenteak, etab. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [haize-ontzia]     haize-ontzi g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es velero
    fr voilier
    en sailing ship

    Irribarrea ezpainetan zuela geratu zen, kaian dilindan zeuden belaontzien mastei begira. [La lutte finale, Joxean Agirre (Elkar, 2008) Orr.: 81] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    belaontzi (FlickrCC, hinayana)

     

  • Maite 12:41 pm on 2012/01/03 Permalink | Reply
    Tags:   

    jiratu 

    da/du ad. 1. Biratu. Beste aldera jiratu zen. 2. Itzuli. Begiak zerura jiratuz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian, adiera hauek guztiak topatu ditugu jiratu hitzarentzat:

    jiratu (Lar, Añ, Chaho (g-), VocCB, Dv (G)), jira, giratu (SP, s.v. biratzea), kiratu (SP). Tr. Al Norte sólo se encuentra en Chourio (que es el primer autor en el que se documenta). La forma de participio jira es empleada por autores guipuzcoanos ya desde Iturriaga, con la misma frecuencia por lo menos que jiratu, con la que alterna a menudo en un mismo autor. En DFrec hay 4 ejs. de jiratu.

    1. Volver(se), girar(se). “Girar”, “entornar” Lar. “Girar, dar vuelta”, “volverse” Añ. “Tourner” Dv. Gizonen haizezko solasen arabera ez jiratzea. Ch III 45, 5 (SP itzultea, Mst khanbiatzia, Ol or-arakatzea). Guziak alde artara begiak jiratu. Mb IArg II 281. Jiratzen da gobernari beragana ta esaten dio. Ib. 289. Eskuietara jiratzen banaz. Cb Eg II 94. Jangoikoaren aldera jiratua. Mg CC 187. Gelditzen dira biak elkarri begira, / ez batak, ez besteak ez nairika jira. It Fab 260. Alako baten jirau zan batela, ta jausi ziran uretara. Ur MarIl 25. Jira zituan begiak beste aldera. Apaol 114 (v. tbn. 84). Buru-gañetik eskukada garia azkar jiratuaz. Ag G 23s. Burua beste aldera jiriaz. Alz Ram 132. Oiartzun-aldera jiratu ditut [biokak]. Lek EunD 23. Ba darabil zirkiñik naikoa, jira batera, ta bira bestera. Erkiag BatB 110. Lepoa jirata. NEtx LBB 109. v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 95. Zab Gabon 72. Goñi 56. Iraola 47. Ill Testim 5. Jira: Izt C 250.

    Hacer dar vueltas, hacer girar. “Bornear, jiratu, jiraka erabilli” Lar. Jira nazazu eta erabill. Ch III 15, 2 (SP itzul inguruz inguru). Itandu ginaijue [zeruko izarrai]: Nok egin zaitu? Ta nok jiretan zaitu? fB Ic III 291. Jiratu du beste libruen ostua. Iraola 91.

    2. Cambiar. Geruago ta gatxago egingo jakeela bijotza onera jiretia. Mg CO 102 (CC 75 jiratzea). Enpeinubak ta zamai erdijak jiretan dabeela asko agindupian daguanaren gogua. fB Ic III 353. Ezkontzia egiteko balijo izan ebeen dirubak […] zelan jiretan dituban orain diabrubak senar emazten bakia galduteko. Ib. 351. Iñork eztu jirako / aren sententziya. Ud 129. Ire asmua utsa dek, laster jiratu biar dek. Bv AsL 109. Zeiñ gizonek al leike [Jaungoikoaren legea] ipiñi jirauta? AB AmaE 242. Arduak jira dizkit / penak txit atsegiñ. JanEd II 13.

    3. Empujar a, llevar a. Ta eurak jirauko zaitubee barriro Jesus onari eskerrak emotera. fB Ic III 301. Edo enpeinuz edo zamaika gogo bagako lagunagaz ezkontzera norbait jiretan danian. Ib. 353.

    4. Devolver. Astarloak ditu jira [izen oek] / nor bere Amaren titira. Izt C 17.

    5. Volver, regresar. Bein juan ezkero oien birtutez / berriz ez niteke jira. Bil 107. Billa ibilli ziran / berriz jiratuta. Xe 159. Egun guziyan etzan lan-lekura jiratu. PArt in Bil 173. Aruntz jun, onuntz jira. Tx B 195. Astelenean oiñez etorri Donostira, eta larunbatean atzera oiñez jira. Uzt Sas 335. v. tbn. Salav 50 (jira).

    6. Dirigir, enviar. Cupidok eritzen nau / fletxakin berriro, / neregana jiratzen / dituen aldiro. Bil 59. Undagoitiagana / demanda jirau dau. EusJok II 79.

    7. (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. “Procurar, conseguir. Zela edo ala, jiratzen genduan ez iltzeko beste” Etxba Eib. “Lana jiratzia zan gatxena” Ib. “Nundik andik jirau bizikleta bat eta goazen” Elexp Berg. Gura neuke gizonak / jokuan jokatu, / galduaren dirua / atzera jiratu EusJok II 81. Oitabina duro zuten / Azkoititik jira. EusJok 173.

    8. Revolverse. Lendabiziko begiratuan barruna jiratu zitzaion. Bv AsL 36.

    9. “Arreglarse, amoldarse. Eztakitt ze moduz jirauko naizen bakarrik” Elexp Berg.

    Guk zazpigarrenari erreparatu nahi diogu bereziki, ezezagunagoa delako: lortu.

    Sinonimoak: ad.
    [biratu]     bira egin, biratu, itzuli, jira egin, buelta egin Heg., buelta eman Heg., buelta hartu Heg., bira eman g.e., birakatu g.e., bueltatu Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
    [lortu] lortu, erdietsi

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es (1) girar(se), dar(se) la vuelta (2) volver(se), dirigir(se) (3) conseguir, lograr; alcanzar
    fr (1) (se) tourner, (se) retourner (2) (se) diriger (3) réussir, obtenir, atteindre
    en (1) to turn; to turn around/round; to turn sb/sth around, to turn sb/sth round (2) (lortu) to achieve, to attain, to obtain, to get

    Palindromoa (zerojasoa.com):

    Ohiko taxi madarikatu bati, aizu,
    Blas alboka-jolea festarako lortu.
    Taxietako zeini da hemen galdera.
    Honi ez, ematen du pixa egin dutela.

    4 5 4 6 7 4 9 6? 8 4 2!

    Erantzuna:
    Zein ohiko taxi putari jairako Blas albokaria jiratu? Pixatoki honi ez!

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel