urtats
iz. (batez ere Ipar.) 1. Urteberri–eguna. 2. Gabonsaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
gald. (adb.) (Ipar.) Nora; norantz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: adond.
[norat] nora; norantz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es adónde; hacia dónde
fr où, vers où
en where to
adond. apa eginez.
apaka (V-m ap. A; Lar, H). (Orotariko Euskal Hiztegia)
1. (Adv.). Besando, a besos. “Besucar, […] musuka, apaka ibilli” Lar. v. 1 apa.
Laztan ez ta apaka? “Sin ser querido y con besos?”. RS 68. Goien zerua urdin-urdiña, an, itxasoa urdiña, / zerua garbi, eta legunki itxasoaren uina, / biyak apaka an urrutiyan. Uzt “Udaberriyan” (ap. DRA). Elkarri laztan eta apaka. MEIG VIII 34.
“Apaka, mosuka-n ordez baino sarriago esaten da gaur besarka esateko” A Ezale 1897, 95a (en una nota al ej. de RS).
2. (Sust.). Beso, besuqueo.
Egiña gatik danzeetan eskuka tentagarriak, edo danzatik kanpora ibilliagatik apaka, laztanka, musuka ta eskuka lujuriosoetan. Mg CC 105. Emana gatik leku apaka, ta eskuka indezenteai esaten dutenak etzituztela nai. Ib. 119.
Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
apaka adond.
[apa eginez] muinka, musuka, potka Ipar.
apaka iz. zah.
[apa] laztan, muin, musu, musuka, pot Ipar., apa Bizk., muxu adkor., ma haur., pa haur.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es besando, a besos
en kissing
Badira egiñagatik danzeetan eskuka tentagarriak, edo danzatik kanpora ibilliagatik apaka, laztanka, musuka, ta eskuka lujuriosoetan, gauza txikitzat dauzkeenak, ta egiten ezpadituzte beste gauza andiagoak korputzekin, bekatu arinak bezela, edo konfesatu gabe largatzen dituztenak, edo konfesatzen badituzte, izan oi da damu gabe bekatu benialtzat idukita. [Konfesio ta komunioko sakramentuen gañean erakasteak, Juan antonio Mogel (armiarma.com)] (Ereduzko Prosa Gaur)
1. iz. Adimenez atzeratua, eta bereziki adimen-atzeratasuna aurpegian nabari zaiona. 2. izond. Inozoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: izond. beh.
[inozoa] inozo (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) (herrik. izond.) inocente, ingenuo, -a (2) (herrik. iz.)Â deficiente, incapacitado, -a; retrasado, -a; limitado, -a; de corto entendimiento
fr (herrik. izond.) innocent, -e ; ingénu, -e ; naïf, -ïve
en (izond.) innocent, naive, naïve, gullible
Amaitzen ez den koadroa da. Arratsaldero hasten da pintatzen eta gau aldera dena du berriro ezabatzen, dena du jasotzen eta joan egiten da, Alde Zaharrera, lagunekin baxoerdiak edatera. Umekeria dela diote hiriko jakintsuek. Nahiz bera tren batean jaio, heldutasunaren bagoia ez da iritsi haren geltokira. Inuzente Eguna zen. [Ez da gaua begietara etortzen, Felipe Juaristi (Erein, 2007) Orr.: 43] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)
iz. (herr.) Elektrizitatea; korronte elektrikoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[elektrizitatea] elektrizitate, elektrika Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es electricidad
fr électricité, énergie électrique
en electricity
Geltokiak argindar kablez jositako amaraunak dira, eta euri tantak amaraun horretan harrapatuta gauden biktimak laztantzera datozen erruki-izpiak besterik ez dira. [Gauza txikien liburua, Pako Aristi (Erein, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)
adlag. Zerbaitetaz ziur ez egon arren, ustea hori dela esateko. Esaldiaren bukaeran doa: “Honuzkio aillako zi(ra)n, kontixu” (Ondarroako berbak, Ondarroako Udala)
Sinonimoak: adlag.
[dirudienez] agidanean, agidanez, antza, dirudienez, eskierki, irudiz, itxura denez, itxuraz, nonbait, eskuarki Ipar., inolaz ere Heg., iritzi batean Bizk., sobra ere Gip., iduriz Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es al parecer, según parece; por lo que parece
fr apparemment, à ce qu’il semble, paraît-il
en apparently, seemingly, evidently, to all appearances
Honuzkio aillako zi(ra)n, kontixu. [ARRIETA, Nerea: ‘Ondarroako esakera batzuk’, Ondarroa 1996, 80-81] (ondarrutarnaturala.com)
Aupa!
Bizkaian oso esamolde normala da, “Kontu egizu”tik datorrena. Normalean, ziurtatzeko erabiltzen dena, edota “erreparatu honi” edo gaztelaniazko “¡FÃjate!” esateko ere balio du. Oso adierazkorra da, eta diskurtsoari kolorea, indarra eta piperra ematen diona. Zoritxarrez, gero eta gutxiago erabiltzen dugu eta pena da.
Eibarko euskararen hiztegian ere agertzen da: Kontizu http://www.eibarko-euskara.com/node/4601
Ondo segi eta mila esker!
Mila esker azalpenagatik, Leire! Aiert Goenagak proposatutako hitza da. Haiek Ondoarroan erabiltzen dute. 🙂
iz. Oparia, adiskidetasun-seinaletzat eskaintzen den gauza. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Reply