Gaurko hitza

Updates from uztaila, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:52 pm on 2018/07/13 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kaldar 

  adj. g.er. Doilorra. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaldar (V-gip ap. A), kalddar (G-to-bet-nav, AN-gip ap. A), kalder (G-goi-azp ap. A), kaldor (V-gip ap. Iz ArOñ).

  “Persona ruín, innoble” A. “Kaldar, arrazoia emoten eztakiena, egia ikusi ta ala ere ukatu egiten dabena, ori da kaldarra” And Egun 85 nota. “Kaldor, kaldórra, es una palabra insultante. Que hace acciones malas” Iz ArOñ. Gatzik gabeko amaika kaldar / bazegok lurren gañian. And Egun 82. Petral, ergel, zikin, txaplata, kaxkar, kalder, zorritsu orrek. Urruz Auspoa 47, 76. Denporatxua zeroian aurrera ta etxeko-andriak, ain kalderra (ruín, egoista) ez izanarren, […] leun-leun luzetu zetsan […]. SM Zirik 142. “Kaldar, pequeño, defectuoso” Asp Gehi. Mala (suerte). Zuaitz bakarra ta alaba bakarra, / izan oi dute adur kaldarra. Ayerb EEs 1916, 145.

  Sinonimoak: izond. g.e.

      [doilorra]: bilau, doilor, gizatxar, gizatzar, zital, kiskil Ipar., mandil Ipar., andur g.e., bekaizti Ipar. g.e., brigant Ipar. g.e., miserable Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. ruin, innoble
  fr vil, misérable
  en contemptible, despicable, mean
  port ruim, desleal

  Kaldar horrek ihes egin du.
  

  

  kaldar (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:23 pm on 2018/06/10 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  katebegi 

  iz.  1 iz. Katearen maila. Ik. gartza. Kateak mutur bakoitzean katebegi bana du. 2 iz. Irud. Bertsolaritzan katebegirik ahulena da gai-jartzaileena, esker onaren aldetik. Etorkinak dira lan merkatuaren eta langabeziaren azken katebegia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  katebegi (V-ger-oroz-m, Gc, B ap. A), katenbegi (V ap. A), katanbegi (V-ger ap. A), gatebegi (L-ain ap. A; T-L).

  Eslabón. “Ojete a que se ata la cadena, sirve de último eslabón” A. “Katenbegi, anillo de cadena” Ib. “Chaînon, gathebegi” T-L. Kate-begi batugabeak, elkarbidetuta dauden hutsarteak. “Eslabones desunidos”. MEIG IX 123 (en colab. con NEtx).

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es último eslabón de la cadena, ojete al que se ata la cadena
  fr anneau de chaîne
  en last link in a chain
  port último elo de a cadeia

  Entzun:
  

  Katearen katebegiak gara.

  

  katebegi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2018/06/02 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kakaranzulo 

  iz. Airean, burua behera eta zangoak gora, egiten den itzulia.
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kakaranzulo (V-m ap. A).

  1. “Voltereta. Kakaranzulo egin (V-m), dar una voltereta” A. v. kakazulo.

  2. “(V-m), echar a perder una cosa” A (que no señala cual es la expr. verbal completa).

  Sinonimoak: iz. Bizk. g.e.

      [itzulipurdia]: aztalka, buruzgain, itzul-amilka, itzulipurdi, txilipurdi, zilipurdi, zintzilipurdi Bizk., pinpoil Lap., irabio g.e., kikimera Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) voltereta, vuelta de campana
  fr iz. culbute, cabriole, pirouette
  en iz. somersault
  port iz. pirueta Æ’, cambalhota Æ’.

  Abiada aldatuz, biraketa bizkortuan, bat-batean bukatu zuen bere kakaranzuloa. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2005), mold.] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  kakaranzulo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:50 pm on 2018/05/26 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kamertu 

  ad.  Kamuts bihurtu, zorroztasuna galdu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kamertu. “(L-ain…), mellar, p. ej. el filo de una hacha” A. v. kamustu.

  Sinonimoak: ad.
  [kamertu] : kamustu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. mellar(se), hacer(se) muescas
  fr
  en
  port

  Aizkoaren ahoa kamertu du. (Elhuyar Hiztegia)
  

  

  kamertu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:59 pm on 2018/05/24 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kakaztu 

  ad. kakaztu, kakaz/kakaztu, kakazten 1 da/du ad. Beh. Gorotzez bete; guztiz zikindu. Ontzi bat euliek dena kakaztua. 2 da/du ad. Beh. Galarazi, hondarazi, nahasi. Gizalegea ahazturik, bazterrak kakazten. Gizon biraolariak bere burua kakazten du. Kontu horrek guztiok kakaztuko gaitu (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kakaztu (V-ple-oroz-gip; Añ). Ref.: EI 111; Elexp Berg (kakaztu).

  1. Llenar(se) de excrementos; ensuciar, manchar (sentidos prop. y fig.). “Cagado, kakaztua” Añ. “Ciscar” Ib. “Enmierdar. Txibatua zala, etzala, beintzat betiko kakaztuta geratu zan” Elexp Berg. v. kakaztatu, kakalastatu. Onek diraz eulijak / munduan jaijuak / jenero guztija / kakastutekuak. DurPl 81. Justizi orrek egun orretan / ain de burue kakaztu, / ofensa txarrik emon badotsat / egin daitazu parkatu. EusJok II 110. Gizonkeri andia egiten daulako ustez (gizon biraulariak) bere burua kakaztu ta bere ago ta ezpanak zikinkeriz loituten ditu. Eguzk LorIl 212 (ap. DRA). Ibai ta errekak zearo kakaztu ondoren, orain lanik ez dagoala? AZink 141.

  2. (V-ple ap. A). “Echar a perder” A.

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. (lgart.) llenar(se) de mierda, ensuciar(se) (2) du ad. (lgart.) echar a perder, estropear, embrollar, enredar
  fr (1) da/du ad. salir, souiller d’excréments (2) du ad. gaspiller qqch, abîmer
  en du ad. (lgart.) to spoil, to ruin, to complicate
  port (1) da/du ad. sujar-se (2) estragar

  Hala hitz eginda, ahotan hartzen duten edonor kakazten dute, edonor zikintzen, eta horrek, zergatik den jakin gabe ere, urduri sentiarazten du emakume gaztea. [Fucking artists, Xabier Montoia (Elkar, 2010)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kakaztu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:21 pm on 2018/04/08 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kakolatu 

  ad. kakolatu, kakola/kakolatu, kakolatzen da/du ad. Okertu, bihurdikatu, itxura kakola eman edo hartu. Nola kakolatu den gure gizona! (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kakolatu (H), kakoldu (B ap. Izeta BHizt).

  Curvar(se). “Donner, prendre une forme recourbée, tordue, contourné, contrefaite” H. “Nola kakoldu den gure gizona, arront kakoldue dago” Izeta BHizt. Iduri zaiku noiztenka gurekin batean igitzen direla pareta hil mutu hek, kakolatuz, bihurdikatuz eskuin eta ezker. JE Ber 42. Aski tokitan, ogiak mozten dira bihia arras gogortu delarik, buruxka kakolatzearekin. GAlm 1937, 90 (ap. DRA).

  (Part. en función de adj.). Idor bustika nola ibiliz, buruzka bihitzen da, ba eta ere kakolatu hartatik azkenean hausten. GAlm 1937, 90 (ap. DRA).

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [bihurdikatu]: bihurkatu, bihurrikatu, bihurritu, bihurtu, bihurdikatu Ipar., itzulikatu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (Ipar.) torcer(se), curvar(se)
  fr se plier, se courber, se tordre
  en buckle, twist, bend
  port afastar-se, curvar-se

  Nola kakolatu den gure gizona! (Hiztegi Batua)

  

  kakolatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:58 pm on 2018/04/02 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kalezulo 

  iz. 1 iz. Kale meharra, eta, bereziki, kale itsua. San Karlos eta Ospitale Nagusia bereizten zituen kalezulo batean bizi zen. Kalezulo ilun batean sartu zen. 2 iz. Kalea (baserria-ren aurrez aurre, gehienetan gutxiespen balioarekin). Kalezulotik iheska jaiero haize osasuntsu bila Arratera jo ohi dute eibartar askok. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. callejón; callejón sin salida
  fr iz. impasse, cul-de-sac
  en iz. alley; dead end; cul-de-sac
  port iz. beco; beco sem saída

  Adreiluzko bi espaloi ikaragarri garairen artean sakon zihoan kalezulo xaxtar batean sartu ginen.  [Ipuin hautatuak, Jorge Luis Borges / Juan Garzia (Ibaizabal, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kalezulo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)