Gaurko hitza

Updates from martxoa, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:55 pm on 2018/03/06 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kaden 

  adj. Batez ere Bizk. Ahula, argala. Zer egin genezake guk, argalok, kadenok eta erkinok, arerio hain indartsu, hain sendo hauen kontra? (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaden (V-ger-ple ap. A; H (V, G)).

  1. Flaco, débil. “Mustio, decaído, melancólico” A. Cf. IC III 47: “[Iñigo] Cadena o Caden, que quiere decir este vascuence vuelto en romance ‘Íñigo Malato’ o por mejor decir ‘flaco y enfermo'”. Dauka ama onek seme erkin, kaden eta indar baga bat. Astar II 230s. Zer egin ginaike guk argalok, kadenok eta erkinok arerijo ain indarsu, ain sendo, ain gogor onen kontra? Ib. 283s. Zeugan indartu ta gogortu bear dau ene arima argal, erkin, kadenak. Añ EL2 172. Ixilean indartu ta gogortu bear baitzuen bere gogo argal, erkin eta kadenak. Zait Plat 60.

  (V-m ap. A; Lar, Añ (V)). “Inútil” Lar. “Impedido” Añ. “Impedido de miembros, inválido, tullido” A.

  2. karen (Aq (G) 807 -> A). Enano. Gizontxo itxusi ta kaden artean erraldoi baten antzera agertzen da. GMant Y 1933, 189.

  3. “(V; Ast), cobarde” A.

  4. (Sust.). Melancolía. v. kadentasun. Inguma eroak zidor ertzak alaitzen, / illuntz-zeiñuen kadena (melancolía) basoan galtzen. B. Aurre-Apraiz in Onaind MEOE 767.

  Sinonimoak: iz.

  kaden iz. jas. [kadentasuna]: ahuleria, ahultasun, argaltasun, indargabetasun, makaltasun, ahuldura Ipar., ahulezia, herbaldura Ipar., herbaltasun Ipar., histura Ipar., mendretasun Ipar., erkintasun Bizk., kadentasun Bizk., makaleria Bizk., ahuldade Gip., flakia Gip. beh., erpiltasun Ipar. g.e., flakezia Ipar. g.e., flakotasun Ipar. zah.

  kaden izond. Bizk. [ahula]: ahul, argal, maiskar, makal, maskal, mehe, mengel, enul Ipar., erkin Ipar., erpil Ipar., flako Ipar., malet Ipar., mendre Ipar., meko Bizk., herbal Ipar./Naf., aloxo g.e., gelbera g.e., magalo g.e., debil Heg. beh., enkel Ipar. g.e., entoil Ipar. g.e., flux Ipar. g.e., hozkil Bizk. g.e., makar Bizk. g.e., txakil Bizk. g.e., gelge Gip. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (batez ere B) débil, delgado, -a; cobarde (2) izond. (batez ere B) melancólico, -a, decaído, -a (3) iz. (batez ere B) melancolía (4) iz./izond. (batez ere B) inválido, -a, impedido, -a
  

  Argalduta zegoen, erkin eta kaden. [Mussche, Kirmen Uribe (Susa, 2012)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  kaden (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:15 pm on 2018/02/02 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kaskail 

  adj. 1 adj. Ahula, erkina. Behi kaskail bakar batzuk bakarrik ditu. 2 adj. Bipila, soila. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaskail (L, B, BN ap. A; Dv, H), kaskal (A Apend), kaskeila (L-ain ap. A), kaskil (V-m ap. A), kaixkail, kaxkeil.

  1. Enclenque, mal formado; débil, debilitado; deformado. “Mal conformé, se dit des hommes et des objets longs, par exemple d’une grande branche d’arbre, d’un homme mal bâti” Dv. “Haritz zahar, kaskailla, vieux chêne raboteux, rabougri” H. “Persona desmalazada”, “kaskeila, enclenque”, “kaskil, caduco” A. “Desfigurado” A Apend. v. 1 kaskar (2). Gure agure kaskalari ere, besoak sortu zaizko dornuari eta kardari eragiteko. Apaol 118s. Zangoak herrest, bizkarra hertsi, […] hor ditugu zazpi behi kaixkailak! SoEg Herr 12-12-1957, 1. Behi kaxkeil bakhar batzu. Herr 7-3-1963, 2. kaxkal (R-vid). “Pan mal fermentado. Ogia kaxkal digu” A.

  2. kaskal (V, G), kaxkal. Ref.: A; Iz ArOñ. “Simple, fatuo, lelo” A. Biotza bezin kaxkarra ta kaxkala dute burua ere. A EEs 1916, 305. Optimista kaxkalari baiño samurrago [parkatzen diot]. Vill Jaink 178.

  3. + kaskalo (G-nav). “Pelado, raso. Ilia moztu ta kaskalo utzi, cortar el pelo al raso” Ond Bac. Ez balitu hazten […] hanitz zuhamu mota […] arras kaskaila litake [tokia], bere lilien gatik. JE Bur 85. Itzarraitz mendi aipatuaren mazelako peña kaskailari. JE Ber 52.

  4. + kaxkail. Basto, vulgar. Arraioz jositako ume baldar, kaskall ori. Alz Burr 35. Lezaetan dago kaxkail-erria. “La gente menuda” (tal vez ‘gente raquítica, canija’ en lugar de ‘gente vulgar, ruín’). Or Eus 63.

  5. kaskal (V-gip ap. Elexp Berg), kaskil (V-gip ap. Elexp Berg), kaskelu. Frívolo, casquivano; alocado. “Necio, de poco seso, irresponsable. Kaskal bat izan da beti eta oin be ala jarraitzen dau izaten” Elexp Berg. “Gaitzik-bakua zuan baiña kaskill samarra” Ib. Lotsagabiak esango dute: / lotsatiak bai leluak. / Au diotenak izan litezke / kaskarin ta kaskeluak. And Auspoa 52-53, 193. Zaldun kaskill zorua arterañok zan senarra, orduantxe konturatu zan emazte ona zer ederra zan. Etxba Ibilt 466. Andra kaskillak aren desiua aukeratzeko. Ib. 463.

  6. kaskil. Pusilánime. “Débil, inconstante. Gizon kaskilla urten desku aretxek, medrado hombre nos salió aquél” Etxba Eib.

  7. “Pendenciero, lioso” Asp Leiz.

  8. kaxkal. Torpe, desmañado. Ni kaxkal samar banintzan ere / zuk lagundutzen zenduan. Uzt Sas 137.

  Sinonimoak: izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [kankailua]: kankailu, kankail Ipar.

      [bipila]: adoretsu, ausarditsu, ausart, ausarti, errutsu, gori, gupidagabe, indardun, kartsu, kemendun, kementsu, saiatu, bipil Ipar., fetxo Ipar., kalipudun Ipar., kaliputsu Ipar., kuraios Ipar., suhar Ipar., azarri Bizk., pijo Gip., mutiri Ipar./Naf., bihoztoi Zub., animotsu g.e., dulabre g.e., ekin g.e., kopetadun g.e., alai zah., bulartsu zah., hardit zah., animoso Heg. beh., baliente Heg. beh., bihoztun Heg. beh., balent Ipar. zah., baleroso Heg. zah., bulardetsu Gip. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (Ipar.) grandullón, -ona; desmañado, torpe (2) izond. (Ipar.) pelado, -a, raso, -a, desnudo, -a, escarpado, -a (3) izond. (Ipar.) enclenque, débil; deformado, -a
  fr (1) fam dégingandé(e), trop grand.;  gourde, empoté adj (2) nu (3) malingre
  en (1) overgrown, oversized; clumsy, awkward (2) bare, denuded (3) sickly, weak
  port (1) adj grandalhão(ona);  adj lerdo(a) (2) pelado(a), nu(nua) (3) enclenque, adoentado(a)

  Gizon kaskail bat baino ez zela esaten zioten.

  

  kaskail (Argazkia: alexanderweinberg.com)

   
• 

  Maite 11:06 pm on 2018/01/30 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kris-kras 

  onomat. Karraskaren edo krakatekoaren onomatopeia. Kris-kras nire zapata handiekin harrabots egiten dut. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (onomatopeya) ruido de crujido
  fr (onomatopée) bruit crunch

  Kris-kras nire zapata handiekin harrabots egiten dut. (Hiztegi Batua)

  

  kris-kras (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:03 pm on 2018/01/22 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kriskitin 

  iz. 1 iz. pl. Sokatxo batez lotzen diren zurezko bi atalez osaturiko tresna, bi atalok ahurrean elkarren kontra joaraziz hotsa ateratzeko erabiltzen dena. Kriskitinak jo. Kriskitin hotsa. 2 iz. Hatz lodia eta erdikoa elkarren kontra joaraziz ateratzen den hotsa, kriskitin hotsaren antzekoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kriskitin (V-arr ap. A), krixkitin, krisketin.

  1. “Castañeta, ruido que se hace con los dedos al bailar la jota” A. Beatzekin kriskitin. Or Eus 375. Iñork soñua jo ezkero, kriskitiñak eta ankak arin erabiltzen oituak. TAg Uzt 158. Egun-txintaz gero plazan / oñariñ eta krixkitin. EA OlBe 19. Kriskitin. Echag 118 (nombre de una pieza musical). (Usado como sonsonete). Pestetan, baita lagun, / krasketun, / krisketin, / opil eta xitoki! Ox 107. Koko Miko Mikotin, / kraxkiñolak kriskitin. NEtx LBB 317.

  2. Castañuela. “Castagnette, kriskitin” T-L. Bikainki lantzen zitun artaldea zuzentzeko kriskitiñak eta lepo-ustaiak. ‘Cliquettes’. Or Mi 44. Dantzari galtzadunek bertzalde kriskitinak beren ahur-barnetan joz. JE Ber 94.

  Sinonimoak: iz.pl.

      [krisketak]: krisket Ipar. pl. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [hatzez egina] castañeta, chasquido (2) iz. (Mus.) (batez ere pl.) castañuelas, castañetas
  fr (1) iz. [hatzez egina] claquement de doigts (2) iz. (batez ere pl.) castagnettes
  en (1) iz. [hatzez egina] click (2) iz. (batez ere pl.) castanets
  port (1) iz. [hatzez egina] castanheta, estalo  (2) iz. (Mus.) (batez ere pl.) castanholas

  Hatzak airean kriskitin eginez, bentariari deitu zion. [Airezko emakumeak, Felipe Juaristi (Erein, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kriskitin (Irudia: wikihow.com)

   
• 

  Maite 10:43 pm on 2018/01/21 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  korromorrotu 

  ad. Aurreko izenak adierazten duena arinki gertatu. Adibidez: lo-korromorrotu (loak arinki hartu) || ilun-korromorotu (pixka bat ilundu)
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  korromorrotu. (En el compuesto lo-korromorrotu). “Amodorrarse: (c.) loak, lozorroak artu, lo-korromorrotu” Añ. (En el compuesto ilun-korromorrotu). “Ilun-korromorotu (V-oroz), oscurecerse ligeramente” A EY III 319.

  Sinonimoak:

  [lo-korromorrotu]: logaletu
  [ilun-korromorrotu]: ilunabartu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (en el compuesto lo-korromorrotu) amodorrarse (2) (en el compuesto ilun-korromorrotu) oscurecerse ligeramente
  fr (1) (en el compuesto lo-korromorrotu) s’assoupir (2) (en el compuesto ilun-korromorrotu) légèrement assombrir
  en (1) (en el compuesto lo-korromorrotu) to get sleepy, get drowsy (2) (en el compuesto ilun-korromorrotu) lightly darken
  port (1) (en el compuesto lo-korromorrotu) amodorrar-se, modorrar-se (2) (en el compuesto ilun-korromorrotu) escurecer levemente

  Sano korromorrotuta dago agure hori. (Arratia.net)

  

  korromorrotu (Argazkia: farodevigo.es)

   

   
• 

  Maite 10:39 pm on 2018/01/16 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kroketa 

  iz. Haragi, arrain eta kidekoen zati xehez eta bexamelez egiten den orearen pusketatxoa, arrautza eta ogi birrindutan pasatu eta frijitzen dena. Oilasko kroketak. Bakailao kroketak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kroketa (T-L), kokreta. Croqueta. Oilasko kroketak. ECocin 16. Makallau kroketak. Ib. 17. Lur sagar kroketak. Ib. 56. Patatazko kokretak. Cocinan 34. Kroketak egin da prejitutakoan. BBarand 155.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. croqueta
  fr iz. croquette
  en iz. croquette
  port iz. croquete, bolinho

  -Aurrena hirurontzat zerbait pikatzeko eskatu dugu: urdaiazpikoa, kroketa batzuk eta entsalada bat. [Euliak ez dira argazkietan azaltzen, Joxemari Iturralde (Erein, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kroketa (Argazkia: Miren Ibarluzea)

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2017/12/25 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kilimiliklik 

  iz. (BN) Dangada edo zurrutaren onomatopeia. Kilimiliklik irentsi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kilimiliklik (BN-baig, Sal ap. A; H).

  “Terme arbitraire dont se servent les enfants en un jeu qu’ils disent: Olio sopa, tipula salda, kilimiliklik” H. “Onomat. del trago. Kilimiliklik, ik ezpaduk nai nik (Sal), si tú no lo quieres, lo quiero yo. Kilimiliklik iretsi (BN-baig, Sal), tragar de golpe algo” A. “Terme dont se servent les enfants dans la formule d’élimination: xirrixti-mirrixti. Kilimili-klik iretsi, ingurgiter” Lh. v. hikilimikiklik. Nik iretsi nuen lehen-bai lehen, kilimiliklik, […] ophorraren barnekoa. Elzb PAd 69. Nabar-Goitiko ogi ona lagun, baderamatzagu kilimiliklik xerriki hotz xeheak eta lotuak gira ja biperrekilako arroltze-moletari. JE Ber 26.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es glup
  en slurp, glug
  port glub

  Baga, biga, higa,
  laga, boga, sega,
  Zai, zoi, bele,
  harma, tiro, pun!
  Xirristi-mirristi
  gerrena plat,
  Olio zopa,
  Kikili salda,
  Urrup edan edo klik …

  ikimilikiliklik …

  (Mikel Laboa)

  Kilimiliklik, hik ez baduk nahi, nik. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kilimiliklik (Irudia: smh.com.au)