Gaurko hitza

Updates from uztaila, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:02 pm on 2017/07/09 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kili 

  iz.  Bizk. g.er. Kili-kilia, kilika. kili egin iz. Bizk. Kili-kili egin. Txakur zaharrari kili egiten dio katutxo jaioberriak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kili (V-ple-arr-m, B; Mic 6r, Lar, Añ; kilia det. H), gili (V-m-gip, L, S), kiri. Ref.: A (kili, gili); Iz ArOñ (gilixa). Tr. Documentado en Moguel, Zavala, Azkue y autores vizcaínos del s. XX, principalmente en la expr. kili(-kili) egin. Es más frecuente la forma con reduplicación. Moguel, Azkue y D. Agirre emplean la forma gili, que tbn. se encuentra en sendos ejs. de Euskal Esnalea y Jaungoikozale Egutegia. Hay kiri en Otxolua y Erkiaga (en éste junto a kili-kili).

  Cosquilleo, cosquillas. “Por lo menos en V se usa más repetido: kili-kili” A. “Gílixa xakok, tiene cosquillas” Iz ArOñ. v. kilia; cf. hazkilia. Sorbalda inguruko gilia baeukan. A Ezale 1897, 340a. Kili arin aura. ‘Aquel ligero cosquilleo’. Gand Elorri 24. Kili gozo ori. ‘El dulce cosquilleo’. Ib. 130. Kantu-kili legun. ‘Sabrosa invitación al canto’. Ib. 217. Elastiku garratzagaz marruskatu […] eban, arpegiko azalean kiri ta ikutuera minberea sentiduaz. Erkiag BatB 45.

  Sinonimoak: iz. Bizk. g.e.

      [kilika]: kilika, kilikadura, kili-kili, kilima Gip. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) cosquillas, cosquilleo
  fr iz. (B) chatouille
  en iz. (B) tickle
  port iz. (B) cócegas

  –Kili-kili egiten dit lepoan zure ileak. [Kuskue tanden, Iñaki Iñurrieta (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kili (argazkia: guff.com)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:45 pm on 2017/07/08 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kuraios 

  adj. Ipar. Adoretsua, bihoztuna. Ingurukoen laguntzarekin, beti aitzina doan ama kuraiosa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kuraios (H), kuraioso, korajus (S ap. Lrq; Chaho, Gèze), kurajos (Urt), kurajoso (Urt), kurajus, koraios (Chaho).

  Valiente, decidido, valeroso, enérgico. “Animosus, kurajósa, balénta” Urt II 109. “Leones animosi, lehoin, lehoñ kurajósoak” Ib. 110. “Courageux” H. v. korajetsu. Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII. En el s. XX sólo se encuentra un ej. de Arradoy. La forma general es kuraios. Hay korajus en los suletinos (en Tartas koraios; en Maister tbn. kurajus). Meritu gehiago dute Kapitain kuraiosek eta deliberatuek. Harb 453. Soldado koraios, resolutu eta deliberatu hau. Tt Onsa 65. Alexandro handia baino kapitain kuraios <-j-> eta balentagoa. ES 145. Soldadu kuraios <-y-> batek bezala. He Gudu 84. Armak har itzazü gizon korajus batek bezala. Mst I 19, 4 (Ch balent, Ip bihoztoi). Gizon kurajus eli bat bezala. Ib. 11, 4. –Nola Sakramendü hunek errendatzen gitü Giristino perfeit? –Fedian borthitz eta kuraios eginez. CatLan 128. Gizon kuraios <-joz-> batek eztu behar estonatu. AR 309. Zenbat gizon famos / aintzindari kuraios / […] ez dire jautsi / lurreko harren janari? Monho 140. Afable zira eta behar denian korajus. ‘Courageux’. Etch 578. Badohaz Oñaterat kuraios guziak. Hb Esk 162. Kuraiosenek <-y-> harmak hartu zituzten. Elsb Fram 117. Guzietarik kuraiosenak, Jaun Doni Petrik, Jesus arnegatu [zuen]. Lap 286 (V 130). Jinkoak berritzen zütian bere hitzemaitiak […], Samuel Profeta handiaren amaz; Judith korajusaz Holoferna gaitzari büria muztü zianaz. Ip Hil 8s. Kuraioso egon zaite / Dituzien deretxotan. (1929). LuzKant 118. Ikusten dut zirela / Biziki kuraios. (1965). Ib. 125. Kolpe horrek behar zuen kapitain kuraios hortarik egin Jainkoaren soldado bat beldur gabea. Ardoy SFran 78.

  Sinonimoak: izond. Ipar.

      [adoretsua]: adoretsu, ausarditsu, ausart, ausarti, errutsu, gori, gupidagabe, indardun, kartsu, kaskail, kemendun, kementsu, saiatu, bipil Ipar., fetxo Ipar., kalipudun Ipar., kaliputsu Ipar., suhar Ipar., azarri Bizk., pijo Gip., mutiri Ipar./Naf., bihoztoi Zub., animotsu g.e., dulabre g.e., ekin g.e., kopetadun g.e., alai zah., bulartsu zah., hardit zah., animoso Heg. beh., baliente Heg. beh., bihoztun Heg. beh., balent Ipar. zah., baleroso Heg. zah., bulardetsu Gip. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) valiente, audaz
  fr izond. courageux
  en izond. courageous, brave
  port izond. corajoso(a), valente

  Ikusten dut zirela biziki kuraios.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kuraios (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:03 pm on 2017/07/05 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kartalazotu 

  ad. kartalazotu, kartalazo/kartalazotu, kartalazotzen da/du ad. Ipar. Zabartu, axolagabetu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kartalazotu. Abandonarse, descuidarse. Lazotzen ari da jendea, hots, kartalazotzen; gaixtatzen urtherik urthera. EOnAlm 1927, 26 (ap. DRA).

  Sinonimoak:ad. Ipar.

      [zabartu]: arduragabetu, axolagabetu, zabartu, ezaxolatu Ipar., laxatu Ipar./Naf., antsikabetu g.e., ezantsiatu Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (Ipar.) abandonar(se), descuidar(se)
  fr se laisser aller, se négliger
  en let yourself go
  port abandonar-se, descuidar-se

  Laxatzen ari da jendea, hots, kartalazotzen. (Elhuyar Hiztegia)

  

  kartalazotu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:44 pm on 2017/07/03 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kino 

  iz.  Ipar. Usaina; gustua. (Batez ere usain edo gustu txarra adierazteko erabiltzen da). Kino samina ahoan. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [nahigabea]: atsekabe, bihotzondoko, damutasun, dolu, dolumin, lorraldi, nahigabe, pena, samin, samintasun, sentikizun, bihozmin Ipar., kirastasun Ipar., kirats Ipar., xangrin Ipar., tamal Bizk., axanpa Gip., atsekaitz g.e., desplazer g.e., dolore g.e., nahigabetasun g.e., samindura g.e., hiramendu zah., disgustu Heg. beh., lastima Heg. beh.

      [usaina]: Ipar.usain, urrin Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) olor, sabor; mal olor, mal sabor (2) iz. (Ipar.) (hed.) amargura, aflicción, disgusto
  fr iz. (Ipar.) arrière-goût
  en smell, odour, odor; bad smell, bad odor, bad taste
  port iz. (Ipar.) cheiro; mau cheiro

  Kino samina ahoan. (Hiztegi Batua)

  

  kino (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 11:52 pm on 2017/06/19 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  krako 

  iz. 1 Ipar. Kakoa. Gelditu zen dilindan krako batetik. 2 iz. Ipar. Mus. Kortxea. krako bikoitz Ipar. Mus. Kortxeaerdia. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [kakoa]: Ipar.kako, kroka, mako, pintza, arpeu g.e., gantxo g.e.

      [musika nota]: kortxea Heg.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) gancho (2) iz. (Mus.) (Ipar.) corchea
  fr (1) crochet (2) croche
  en (1) hook (2) (UK) quaver / (US)eighth note
  port (1) gancho (2) Mús breve

  Gelditu ziren dilindan krako batzuetik. 

  

  krako (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2017/05/24 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  karramixkatu 

  ad. karramixkatu, karramixka/karramixkatu, karramixkatzen du ad. Ipar. Harramazkatu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  karramixkatu, karramaxkatu, karramiskatu (T-L), karramaskatu. Arañar (sentidos prop. y fig.). “Égratigner” T-L. Nor edo nor enganatu bazen bere urhats eta erranetan, segur gaizki egin edo gaizki erranak arbuiatuko zituen, bainan ahalaz enganatu zena karramixkatu gabe. Herr 16-10-1958, 1. Ezagutu duk ene soa, gizon begitarte karramaskatuen gainean; ene mintzoa, elhe arrotz eta garhasien erdian. SoEg EG 1959 (3-6), 154. Algeria, elhorri moko xorrotxa […] sartzen zaiku, karramaxkatzen gaituela eta bet-betan iratzarririk ezartzen. SoEg Herr 16-4-1961 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [harramazkatu]: arraskatu, atzamar egin, atzapar egin, atzaparkatu, azkura egin, harramazkatu, hatz egin, hazkatu, aztaparkatu Ipar., hazka egin Bizk., haztatu Zub., atzamarkatu g.e., atzamartu g.e., atzapartu g.e., harraskatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (batez ere Ipar.) arañar
  fr da/du ad. (Ipar.) egratigner, érafler
  en scratch
  port arranhar, raspar

  Karramixkatzen nauten elorriak (Elhuyar hiztegia)

  

  karramixkatu (Argazkia: Wikimedia Commons)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 11:37 pm on 2017/05/11 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kiriketan 

  adb. 1 Zelatan. (Batez ere kiriketan egon, ibili esapideetan erabiltzen da). Horretan ari nintzela, zure aldamenekoa atera zen; kiriketan zegoen nonbait. 2 adb. Ezkutaketan. Haur horiek kiriketan ari dira.

  Sinonimoak: adlag.

      [marro-marroka]: gorde-gordeka, gordeketan, kiriketan, marro-marroka, zapoketan, kukuka Ipar., kukulauka Ipar., marroka Heg., altxaka Naf., altxakaka Naf., altxaketan Naf., kukumikuka Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (jugar) al escondite
  fr jouer à cache-cache
  en play hide-and-seek
  port brincar de esconde-esconde

  Haur horiek kiriketan ari dira.  (Hiztegi Batua)

  

  kiriketan (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)