erretzaile

1 adj. Erretzen duena. Ik. erregarri. Bero erretzailea. Su erretzaile hura. 2 iz. (Tabakoa) erretzen duen pertsona. Pipa-erretzailea. Erretzailea da oso. Erretzaileen eremua. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

erretzaile.

1. (Lar). Abrasador, ardiente. “Quemante” Lar. Zer su dela uste dezu purgatorioko su hau? […] infernu berekoa bezain bizi, bero, erretzallea. Mb IArg I 254. Su erretzalle ark. AA III 478. Antxe, matailburuan, egotzi zion musu erretzalleak. TAg Uzt 249. Gure Jaungoikoa su erretzaillea da ta. ‘Ignis consumens’ . Ker He 12, 29 (Lç su konsumitzen duen bat, Dv su erregarri). Urt, Lar, Dv), erretzale. (Uso sust.). Quemador, que quema. “Bustuarius, gorputz hill erretzaillea” Urt III 428. “Abrasador, erretzallea, lat. ustor” Lar. “Brûleur” Dv. “Talo-erretzaillak, las que los cuecen [las tortas]” Iz ArOñ (s.v. talogiña). Gure menderaino erretzaileak eta hekien laguntzaileak gehienetan utzi izatu dira Jainkoaren justiziari. Dv Lab 310 (se refiere a los que queman el monte). Gisulabe erretzaile bat deitzen du eta erraiten derauko: […]. Arb Igand 105. Ostoaren erretzale, adarraren zikintzale, mulkoaren ustelarazle. Eskual 12-3-1909, 2.

2. (V-m-gip, G), erretzale, erratzale. Ref.: A EY III 293; Elexp Berg. Fumador. Erretzale geranok eta loteri-zale zeratenok Españi gobernuari urtero miloika asko ematen diozkagu. Ldi IL 155. I baino erretzaile andiagorik etxoat nik inor ezagutu. Azorria bere erreko euke ik. (V-m). A EY III 293. Erretzalle azkarrak / Cubako belarrak, / ostatuan zabarrak, / langille elbarrak. Yanzi 217. Erretzalleak-eta, bizioz artzen dutela oitura, ta ezin iritxiz uzten. (In EZBB I 73). Erretzaille gerala edo zerala? Ez deritzat ongi. Zendoia 185. Persian aldiz eta Turkian, tabako hartzaleeri edo erratzaleeri, sudurra edo ezpainak motz.GH 1923, 445. Au ere zigarro-erretzalle amorratua baizan. Ataño TxanKan 46. Zigarro-erretzaille askok etxean ereiten zuten tabakoa. BAyerbe 151s.

3. erratzaile. Destilador, fabricante de aguardiente. Cf. erretegi (3). Atxeman zuten alkool-gordegailu bat eta frogatu Marseilleko erratzaile delakoarentzat atxikia zela horko errekitua. Herr 3-11-1960, 2. Dominique Buasco erratzailea eta haren komis François Bernardi agertu dira. Ib. 2.

Sinonimoak: izond.

[erretzen duena]: erregarri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es 1 izond. abrasador, -a, ardiente 2  iz. fumador, -a 3  iz. [ogibidea] quemador, hornero 4  iz. quemador, incendiario
fr 1 izond. brûlant, -e ; ardent, -e 2 iz. fumeur, -euse
en 1 izond. passionate, ardent; burning
port 1 izond. abrasador, -a, ardente 2  iz. fumante

Testuinguruan

Erretzailea da oso. (Hiztegi batua)