lohasma

iz. Ipar. Logaleak eragiten duen astuntasuna; logalea, loeria. Ik. lokuma. Lohasma pisu honetatik iratzar nazazu, Jauna. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

lohasma (L-côte, BN-mix ap. A; loa- Sal ap. A; Dv, H), lohazna (S ap. Lh; Lecl), lohazma, lohasna (loa- H), loasmo (Dv). Tr. Documentado en textos septentrionales desde mediados del s. XVIII. Emplean lo(h)asma Duvoisin, Prop, Mirande y Bibl; lohasna los suletinos Maister, Inchauspe, en Meditazioniak… y Eskual, y lohazma en TB.

1. Sueño, somnolencia, modorra. “Lo-asma, -asna […] batean egotea, être en un léger assoupissement” H (s.v. losun). “(BN-mix), modorra, soñolencia” A. “Pesado (se aplica a sueño). Lo-asma, lo-hasma, sueño pesado, modorra” Ib. (s.v. asma). Goiti ezazü zureganat ene bihotza eta lohasna phezü huntarik iratzar nezazü. Mst IV 4, 1 (Ip lohasna; SP nagitasun, Ch lokhuma, Leon nagikeria, Ol, Pi lozorro). Lohazmak hartu zituen eta lokhartu ziren guziak. TB Mt 25, 5 (Lç, Dv, Ip, SalabBN, Leon, BiblE logaletu, Samper lokumatu). Ah! ene Jinkua, iratzar ezazü ene arima bere lohasna tristetik. Meditazioniak (S, 1844), 68 (ap. DRA). Aphezpiku saindua lo hasma batean erori zen; agonian sartzera zoan. Prop 1876-77, 187. Loasma apostoliko hori nigarregingarri da, ikhusiz bereziki Angletarreko protestanten harahuna eta suhardura. Prop 1899, 98. Haiñ abilki jokhatü izan dira nun katoliko saldorik handiena edo sorhaio-erazi beitie edo ezaxol erazi edo lohasna batetan bezala ezari. Eskual 3-7-1908, 3. Jainko Jaunak lohasma bat aurtiki zuen gizonaren gainera. Lokartu zen. Bibl Gen 2, 21 (Dv loaldi, Urt lo haundi bat, Ur lo pisu batean ipiñi zuen, Ol lo-zorro, Ker lo astun bat, BiblE lozorroan murgilarazi).

2. + lohasna (Sc ap. A; loa- Sal ap. A), lohazna (S (Foix) ap. Lh). “Pesadilla de sueño” A. “Cauchemar, délire” Lh.

3. “Lohazna (S; Foix), syncope” Lh.

4. “(R-vid), dormir” A (tal vez se refiera a un uso pred.: loasma egon, o similar).

Sinonimoak: iz. Ipar.

    [loeria]: logale, logura, loeri Ipar., lokuma Ipar., Maria bekaineko haur., Martin itsu haur. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es iz. (Ipar.) modorra, sopor, letargo, sueño profundo
fr iz. (Ipar.) assoupissement ; torpeur
en iz. (Ipar.) drowsiness, sleepiness, drowsiness; (formal) somnolence
port iz. (Ipar.) modorra, sopor, letargia, letargo

(…) ohi baino beranduagora arte egoten zen sofan telebistaren aurrean, lohasman. [Bihotz handiegia, Eider Rodriguez (Susa Literatura, 2018)]

lohasma (Bihotz handiegia, Eider Rodriguez)