Recent Updates Page 243 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:55 pm on 2017/07/01 Permalink | Reply
    Tags:   

    gudaroste 

    iz.  Armada. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    gudaroste, gudaloste, gudarozte (Bera), gudalozte (A DBols), gudari-ozte. Neol. (gudarozte) creado por AG en 1897, de gudari ‘soldado’ y ozte ‘gente, tropa’.

    Ejército, tropa; batallón, regimiento, etc. v. gudoste, armada. Tr. Documentado en escritores meridionales del s. XX. En DFrec hay 13 ejs. de gudaroste, 6 de gudaloste y 2 de gudarozte, todos ellos meridionales. 1802. Gudarozte <guradozte> pantzetarra Bilbaotik urteten da. AG 1581. Kristoren gudarosteko gudari lendakari ta buruzagiak bezela urrutiko errietara bijoaz. JBDei 1919, 356. Gudalburua galdu ezkero, / gudaroztiak zer egin? Enb 40. Albertaren gudalosteen aurka zer dezakegu guk, artzai-erri geranok? Goen Y 1934, 186. Gipuzkoar Gudarozte entzutetsuak eralduta. Euzkadi 16-12-1936 (ap. Alkain 159). Erkalaren Gudarozte berria. “Ejército”. EAEg 22-12-1936, 611. Berebiltza gudaroztea. “Regimiento de automovilismo”. Ib. 31-10-1936, 178. Gudarozte motari dagokion ikurraz. “Con el emblema del Arma”. Ib. 8-1-1937, 756.

    Len-bai-len gudarostea itzuli zak Argosera. Zait Sof 145 (143 gudari-ozte; Plat 146 gudarozte). Erromatar gudalostean aintzindari izandakoa. Mde Pr 248. Naparru aldetik Errioxan sartu ziran gudarosteak garbiketa gogorra egin zuten Logroño inguruetan. NEtx LBB 66. Hanovre-ko aldetik, / gudarozte erditik / Erregek deitu du. In Onaind MEOE 235 (en Michel LPB 246 armadaren erditik). Gudarozteen Jaunari. Ker Is 19, 20. Bakoitza bere gudaroztera joateko ordua iritxi zanean gure arraintzalea Afrikarako aukeratu zuten. Ataño MLanak 20. Urten giñan lau erritar Bilboko Gudarosteko buleguetara. Gerrika 67. Alemaniako eta Italiako gudarostiak. Ib. 261.

    v. tbn. Ibiñ Virgil 33n. Gudaloste: Ol Deut 11, 4. Berron Kijote 196. Gudarozte: EEs 1913, 207. Gazt MusIx 101.

    Gudarozte bizian ber-sartu bedi. “Reingreso en la escala activa del Ejército”. EAEg 24-2-1937, 1142.

    Sinonimoak: iz. g.e.

        [armada]: armada, ejerzitu Heg., martizti g.e., jendarmeria zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. h. armada tropa; ejército
    fr iz. h. armada troupe ; armée
    en iz. h. armada army
    port iz. h. armada

    EAJk, ANVk, Jagi-jagik, ELA-STVk eta Euskal Nekazarien Batzarrak komandantzia sortu zuten toki berean, Loiolan, aurkeztu dute Azpeitiko udalak eta Aranzadi zientzia elkarteak elkarlanean egindako lana: Eusko gudarostea liburua. [Eusko gudarostea gogoan,  (Berria.eus, 2017-07-01 )]

    gudaroste (berria.eus)

     

  • Maite 11:16 pm on 2017/06/30 Permalink | Reply
    Tags:   

    erauntsi 

    1. erauntsi1, eraunts, eraunsten dio ad. (nor osagarririk gabe). Jo, eraso. Borrero krudelek erauntsi zioten indarrez, su-arotzek burdinari nola. Ateak ateari, haizeak eraginik, darauntsanean. [Oharra: Batez ere forma trinkoetan erabiltzen da]. 2. (hed.) Pertsonaberritsua, txotxoloa. erauntsi2 1 iz. Eguraldi gertakariez mintzatuz, erasoa. Euri-erauntsiaren ondoan. Neguko erauntsiek larritzen duten lats mehe bat. Babazuzaren erauntsi idorra. Haize-erauntsia. 2 iz. Irud. Haragizko atsegin lizunen uholdeak eta erauntsiak inarrosia. Azkenaldiko erauntsiak urratuxe ditu dagoeneko tradizioaren bitartez jaso genituen egiturak. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [eraso]: Ipar. zah.eraso, eraso egin, esetsi, oldartu, jazarri Ipar., akometatu zah., atakatu zah., erazarri Ipar. g.e., atomatu Bizk. g.e., jauki Ipar. zah.
        [ari izan]: g.e.ari izan, aritu, dedikatu, ibili, jardun, iharduki Ipar., eragon Bizk.
    erauntsi iz.
        [erasoa]: erazarri Ipar. g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) dio ad. (batez ere forma trinkoetan) golpear; atacar, acometer (2) dio ad. llover, nevar (3) dio ad. (B) hablar, murmurar || (1) iz. tormenta, tempestad [de viento, lluvia, nieve]; chaparrón (2) iz. habladuría, murmuración (3) iz. arremetida, asalto, embestida
    fr (1) dio ad. frapper ; attaquer, agresser, charger (2) dio ad. [euria, elurrra] se mettre à [pleuvoir, neiger] (3) dio ad. [mintzatu] (B) parler, murmurer || (1) iz. averse, tourmente, tempête (2) iz. chuchotement, bavardage (3) iz. assaut, charge, attaque
    en (1) dio ad. to hit; to attack || (2) iz. storm; downpour

    EHZren alde, “elkartasun erauntsira” deitu dute [Ainhoa Sarasola, Berria.eus (2017-06-30)]

    erauntsi (Argazkia: Bob Edme, Berria.eus)

     

  • Maite 11:54 pm on 2017/06/29 Permalink | Reply
    Tags:   

    jaiera 

    iz. 1 iz. Jaidura, joera. Jokorako jaiera. Hartu zuen gazte batek neskatxa honenganako jaiera, eta ez zen geratu gaitzera makurtu zuen artean. 2 iz. Erlijioaren eta elizkizunen alderako atxikimendu kartsua. Ik. debozio; eraspen. Izan iezaiozu Ama Birjinari jaiera handi bat. Santa Klaraganako jaiera. San Kasimiroren Birjinarekiko jaiera. Arrosarioaren jaiera zabaltzeko. Meza entzuten jaiera handiz. Elizan jaieraz egon. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz. Gip. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [jaidura]: isuri, jaidura, joera, jaugin Ipar., pendura Ipar., jas Bizk., enjogidura Zub., gano Zub., aiher g.e., isurki g.e., natu Heg. g.e., jit Bizk. g.e., mendu Bizk. g.e., aiherkunde Ipar. zah.
        [debozioa]: debozio, eraspen, jainkozaletasun, jainkotiartasun Ipar., erlijiozaletasun g.e., oneraspen g.e., etsigitasun Bizk. g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (batez ere G) inclinación, propensión; devoción, fervor religioso
    fr iz. dévotion, piété
    en iz. inclination, tendency; preference
    port iz. inclinação, propensão; devoção

    Jaieraz kantatu beharra, eskua bihotzean… [Goizalde Landabaso, Twitter (2017-06-29)]

    jaiera (Argazkia: Lavanguardia.com)

     

  • Maite 10:30 pm on 2017/06/27 Permalink | Reply
    Tags:   

    egonean 

    adb. Higitu gabe, ezertan aritu gabe. Belar ebakitzen adina denbora pasatzen zuen egonean. Erabaki arte egonean egon gabe. Gutxitan egonean, askotan lanean. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: adlag.

        [ezertan aritu gabe]: moduz, egoki Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es quieto, -a, inmóvil; en reposo, sin hacer nada
    fr immobile
    en still, motionless, at rest, not moving; calm, quiet
    port quieto, -a, imóvel; em repouso

    Bizitzak ihes egiten digu, eta inoiz ez dakigu noiz, baina, zer gerta ere, egonean egoten ikasi beharko dugu. [Asperdura, Goizalde Landabaso (Berria.eus, 2017-06-27)]

    egonean (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:34 pm on 2017/06/26 Permalink | Reply
    Tags:   

    ziztako 

    iz.  Ipar. eta Naf. Ziztatzea, zizta. Orratz puntaren ziztakoa. Zulatu zion bihotza hiru ganibet ziztakoz. Ziztako ederra egin zidan. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ziztako, sistako (AN, L ap. A; Dv, H (s.v. sastakoa), Lh), zistako (Lar, H), zizteko (B ap. Izeta BHizt2).

    1. Punzada, pinchazo; puyazo (sdos. prop. y fig.). “1.º piqûre; 2.º coup de pointe; 3.º trouée” Lh. “Pinchazo. Zizteko ederra in zatan” Izeta BHizt2. Zilhatu zion Absaloni bihotza hirur daga ziztakoz. Lg I 316. Zénbat amargúra, erremordimentu, inzitázio ta zistáko bekála biotzéra. LE Urt ms. 73v. Sobra aldis erórtzén, / ta jaikitzekotán / niórk ez laguntzen, / bai ronka ta zistakotán! LE Kop 44 (cf. ZIZTAKOAN). Zer ozka rabiosoak ta zistakoak! (311). LE-Ir (sg. el ed. se ref. a una serpiente que ataca a un hombre). Laster zillatua / sistako zenbaitez senti du larrua. Gy 8. Ez dela saritzat deusik / ukhaldi, sistako nasaienak baizik. Ib. 262. Beren harmekin izartu ditut, batzuetan hirriz eta bertzetan hitz gordinekin. Sistakoak mingarri atzeman detzakete. Hb Egia 153. Emaiten zaiote zenbet iskilinba sistako. ECocin 48. Ostiko edo sistako emaitearekin, tu egitea begietara, zer ditake handiagorik? HU Zez 180. Ez othe da goiz edo berant kaniet sistako baten ematerat lerratuko! Dih MarH 302 (ap. DRA, s.v. xixtaka). Orratz punttaren sistakoa. Barb Sup 109. Bortz egia jali zituen phedeikariak, eta sistako onik eman, […] harro-aldi baten beharretan zitezkeneri. Ib. 5s. Jesuisten erakaspenari edo sinesteer berer sistako baten emaitera loake segur bere mihi ozpinduaz (bihotzean min egiten duten, eta sekula nehori-buruz igortzeko ez litazken sistako hetarik). JE Ber 71. Piko eta sistakoak otoitz batez sendatzen zituen! Zerb Azk 90. Uts au egotsi zion eletzar zorrotz onekin: “ordia”. Ziztako orrekin […]. Or Aitork 227. Ziztakoz biotza minduko dizut. EG 1956 (9-10), 48. Biltzen zituen ba akilu-kaska eta ziztako on batzu, ez baitzuen itzaina enganatzen. Larz GH 1959, 90. Kupidoren ziztakoak asi zitzaizkien sartzen. Ataño MLanak 13.

    Inyección. Sendagai mikatzak arrerazten dizkio, ala ere, ta ziztako mingarriak ere bai. Agur 27-10-1973, 1.

    2. “Sistako (Lc), instante. Sistako batez banoa (Lc), voy de una zancada” A.

    Sinonimoak: iz. Ipar./Naf.

        [ziztatzea]: zizta, ziztada Heg.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (GN/Ipar.) pinchazo, punzada, punción
    fr piqûre, ponction
    en puncture, prick
    port espetada, pontada, punção

    Zulatu zion bihotza hiru ganibet ziztakoz.  (Hiztegi Batua)

    ziztako (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

    Save

     

  • Inaki Agirre 10:33 pm on 2017/06/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    bihotzondoko 

    iz.  1 iz. Nahigabea. 2 iz. Bihotz zirrara. Zauriak eta heriotza aipatu arren, ez digu halako bihotzondokorik ematen. Lan honek bihotzondoko zoragarriagoa ematen du, gizaldi hartako olerkari bikainenak baino. Bihotzondokoa hartu. Erdaraz esan ez diren gogoeta eta bihotzondokoak. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    bihotzondoko (G-azp-goi). Ref.: Gte Erd 229, 278.

    Disgusto. “Nik Juan Migeli eman dioan biotz-ondokoa!, ¡mira que es grande la aflicción que he causado a Juan Miguel!” Ayerb EEs 1915, 231. “Naigabe aundia eman zida (AN-5vill), ark eman zidan biotzondokoa (G-azp)” Gte Erd 229. En AxN se explica biotz ukhaldirik (64) por biotzondokorik, bihotz ukhaldi (579) por biotz-tondoko [sic]. Otz dagola ikusita ere, alperrik; ez nai, ta ezin siñetsi olako biotzondoko gogorra. ‘Au coup inconsolable’. Or Mi 149.

    (AN-larr). Impresión, sensación anímica. “Impresión (AN-larr)” A Apend y A EY III 303. Zergatik ote-ta lan onek zaustada edo biotzondoko zoragarrigoa ematen dun gizaldi artako olerkaririk bikaiñenak baiño. Or Mi III. Beste antze guziak aldakaitz irauten ikusteak biotzondoko aundia egin zion. Zait Plat 13. Baina negarrak, zinkuriak, zauriak eta heriotza aipatu arren, ez digu halako bihotz ondokorik ematen. MIH 248. Ez zait berehalakoan ahaztuko oraindik orain, […] hartu nuen bihotzondokoa Haritschelharrek gure bertsolariaren bizitza eta heriotze tristeaz […] argitasun berriak ematen zizkigularik. MEIG III 83.

    Sentimiento. Txikitandik ezagutzen zaitut eta zure biotzondokoak ondo dakizkidan arren, zere agotik entzun nai ditut oraingoan. TAg Uzt 299. Beti biotzondokoak estalzen eta ezkutatzen ibilli bearra. Ib. 306. Zure zori-txarrak biotz-ondoko ederra eragiten didate, agure! Zait Sof 127. Euskarak erdaraz esan ez diren, edo hain ongi adierazi diren, gogoeta eta bihotzondokoei bide emanaz bakarrik jaso dezake burua. MEIG II 58.

    Sinonimoak: iz.

        [nahigabea]: atsekabe, damutasun, dolu, dolumin, kino, lorraldi, nahigabe, pena, samin, samintasun, sentikizun, bihozmin Ipar., kirastasun Ipar., kirats Ipar., xangrin Ipar., tamal Bizk., axanpa Gip., atsekaitz g.e., desplazer g.e., dolore g.e., nahigabetasun g.e., samindura g.e., hiramendu zah., disgustu Heg. beh., lastima Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. disgusto; impresión, emoción, sentimiento
    fr (1) peine, souffrance (2) impression (3) sentiment, émotion
    en (1) suffering, sorrow; displeasure, annoyance (2) impression, feeling, sensation (3) feeling, emotion, sentiment, sense
    port (1) sofrimento, desgosto (2) impressão (3) sentimento

    Lan honek bihotzondoko zoragarriagoa ematen du, gizaldi hartako olerkari bikainenak baino. (Hiztegi Batua)

    bihotzondoko (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:43 pm on 2017/06/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    armosu 

    iz. Bizk. Beh. Gosaria. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz. Bizk. beh.

        [gosaria]: gosari, gosari-lege, askari Ipar., askarite Ipar., almortzu Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (B) (herr.) desayuno, primer alimento del día, almuerzo
    fr petit-déjeuner
    en breakfast
    port café da manhã, desjejum

    Hartuik oin armosua lasai, eta hoa auzoa ezagutzera. [Labartzari agur, Txillardegi (Elkar, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    armosu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel