Recent Updates Page 247 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:50 pm on 2017/05/29 Permalink | Reply
    Tags:   

    zalagarda 

    iz. Amarrua, engainua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zalagarda (AN-5vill ap. A; Lar, Hb ap. Lh, H), zalagarde (Lar ->H).

    1. “Zalagarda, emboscada” Lar. “Engaño” A. Cf. A la zalagarda, / zalagarda mala, versos castellanos del cantar de Sandailia, en los que Isasti entendió equivocadamente el término como nombre propio (TAV 3.1.10).

    2. (B ap. Izeta BHizt2; Lar). Alboroto, desorden, jaleo. “Zalagarda, alboroto, tumulto fingido” Lar. “Emen bada sekuleko zalagarda” Izeta BHizt2. v. zalarda. Egun oetako zalagardak, bekaturako bide eta perillak utziko ez dituztenak. AA III 211. Iñuteriko eta beste denboretako zalagardak. Ib. 517.

    “(G-to), revolución, motín” A. Ekaitza geiagotzen dala, zalagarda zurgu gora dijuala dakuszunean. “El motín”. Zink Crit 44.

    3. zalarda (AN-larr ap. Asp Leiz2). “Revoltijo de cosas […]. Ure ango zalarda!” Asp Leiz2.

    4. zalarda. “Trabajo mal terminado” Asp Leiz2.

    Sinonimoak: iz.
    [iruzurra] : amarru, engainu, amarrukeria, iruzurkeria, iruzur

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es engaño, trampa
    fr tromperie
    en trick, ruse, machination
    port engano

    Dena zalagarda handi bat da.

    zalagarda (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

    Save

    Save

     

  • Maite 6:57 pm on 2017/05/28 Permalink | Reply
    Tags:   

    panpalina 

    iz. 1 iz. Ipar. Txilina. Panpalina mihia. Panpalina-soinuz. 2 iz. Ipar. Lgart. Barrabila. Ik. potro. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    panpalina (B, BN-baig-lab; Aq 1079 (AN), Dv, H, VocB), panpalin (AN-ulz; T-L). Ref.: A; Satr VocP; Iz Ulz (panpalin); Izeta BHizt2.

    1. Campanilla; cencerro, esquila. “Clarine” Dv. “Clochette” T-L. “Xakur oi panpalinekin dabile” Izeta BHizt2. Triki triki bazoan [astoa] / panpalina soinuz. Zby RIEV 1908, 760. Badakarza [Txerreroak] gerrian panpalina eta xilintxa batzu. JE Bur 141n. Piarresek eta haren lagunek terrententen ekartzen zituzten karrikarat [sukilak], panpalina soinutan. Barb Piar I 58. Zeren baduzu joare eta joare… […] Behi uztartuentzat [baditutzu]: panpalinak, hauk ohorezko joareak. GH 1958, 263. Hamar bat itzain, lerro-lerro, denak kantuz, […] panpalin-xilintxen eta orgen kirrinken artetik! Larz GH 1959, 88. Kabala guziak ziren panpalinetan eta saielean (kalainketan), kopetako itze eta kuskuladunekin… Ib. 86.

    2. “(B), galillo o úvula de la garganta” A.

    3. “(B), partes pudendas del hombre” A

    Sinonimoak: iz. Ipar.

        [txilina]: ezkilatxo, kanpaitxo, txilin  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. (Ipar.) campanilla (2) iz. (Ipar.) (arrt.) (batez ere pl.) huevo, cojón
    fr clochette
    en small bell
    port sineta, campainha

    Ondoan zuen panpalina bati eragin zion.

    panpalina (Argazkia: etsi.com)

     

  • Maite 8:12 pm on 2017/05/27 Permalink | Reply
    Tags:   

    lertzotu 

    ad. lertzotu, lertzo/lertzotu, lertzotzen da/du ad. Ipar. Lohitu, zikindu. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    lertzotu (Dv, A).

    “Se charger d’impuretés, en parlant des eaux qui semblent s’épaissir en se corrompant” Dv. Bere emazte eta haurrek utziesten dute, […] ez nahiz haren notha higuinez lertzotu, den gutienik kutsatu. Prop 1912, 126 (ap. DRA). Gibelak eri, odola loditua eta osoki lertzotua. GAlm 1962, 69.

    Sinonimoak: ad. Ipar.

        [lohitu]: lohitu, lokaztu, zikindu, baltsatu Ipar., likistu Ipar., lohiztatu Ipar., notatu Ipar., zetakatu Ipar., ugertu Bizk., teiutu Zub., orakatu jas., satsutu jas., lerdatu g.e., lupeztu g.e., tortikatu g.e., urdetu g.e., basatu zah., idoiztatu Ipar. g.e., istildu Ipar. g.e., makulatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da/du ad. (Ipar.) ensuciar(se), mancharse (2) da/du ad. (Ipar.) corromper(se) el agua
    fr se salir
    en get dirty
    port sujar-se

    Osoki lertzotua dago.

    lertzotu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 6:00 pm on 2017/05/26 Permalink | Reply
    Tags:   

    buhako 

    iz.  g.er. Bafada; ufakoa. Buhako batez lurrera aurtiki zuen. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    buhako (L-côte, BN ap. A; Hb ap. Lh, Dv (BN), Casve).

    Soplido, soplo; golpe (de viento). “Souffle. Buhako batez lurrera arthik nezake, d’un souffle. Emozu suari buhako bat, donnez au feu un coup de soufflet. Haize buhako bat, un coup de vent” Dv. “(BN), soplo” A. “(L-côte), espiración del aliento” Ib. San Leon hurbildu zen jainko ordearen iduriaren oinetaraino, eta ufako edo buhako batez arthiki zuen. Jnn SBi 309.

    Sinonimoak: iz. g.e.

        [bafada]: putz, alpore Ipar., bafada Ipar., ufa Ipar., ufako Ipar., lurrun Bizk., buhada g.e., ufada g.e., bafa zah., bapore zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (ikus bafada) soplido, soplo, golpe de viento
    fr souffle
    en puff, (strong) blast
    port sopro

    Kandela buhako batez iraungi.  (Hiztegi Batua)

    buhako (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 4:36 pm on 2017/05/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    laurdenkatu 

    ad. laurdenkatu, laurdenka, laurdenkatzen du ad. Ipar. Laurdendu. Jujatu eta lau zamarien artean bertan laurdenkatu zuten. Gillotina gutxietsirik, gizonak laurdenkatzen zituzten aldi eder haiekin ametsetan. || du ad. Lau zatitan bereizi. Oihala laurdenkatu. Urtearen egunak laurdenkatuak diren bezala. Laurdenkatua dakar bere armarria arma urdin, berde, zuri eta horiz. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    laurdenkatu (VocS 132, Dv -> A, Lecl, H), laurdengatu (BN, S ap. A; VocBN), laurenkatu (H (V)).

    Descuartizar, despedazar, partir en cuatro pedazos. “Diviser par quatre, mettre un corps en quatre portions” VocBN. “Bildots bat laurdenkatzea, mettre en agneau en quartiers. […] Onthasuna laurdenkatu zuten, ils tirent quatre parts, prennent les quatres chacun un part de l’héritage, du bien. […] Giza-erhaile bat laurdenkatzea, écarteler, tirer à quatre chevaux un assassin. […] Laurdenka zazu oihal hori ikhusteko baden aski laurdena athorra batentzat, divisez, partagez cette toile en quatre […]” H. v. laurdendu. Tr. Documentado en textos septentrionales de los ss. XIX y XX, y en Berrondo. La forma más empleada es laurdenkatu; Joannateguy emplea laurdengatu.

    Dezagün laurdenka / mündian ükhen dezan / bere merexia. Xarlem 1365. Laur anaiek laur menbretarik / esteka laur kordas eta laurdenka. Ib. 1366. Harria harriaren gainen / eztiagü osorik utziren / bena bai arrakuntratiak / oro laurdenkaturen. Mustafa (ap. DRA). Txakurrak lo ziren; […] / senditu gabetarik, / ithorik, / laurdenkaturik izan ziren. Arch Fab 142s. Oi seme lotsagabe izigarria! […] Laurdenkatzea, puskatzea ez duk hiretzat sobera! Dv LEd 112. Gaztigu handia eta luzea; desterrua, galerak eta batzutan heriotze penatua ere: urkhatzea, laurdenkatzea, burumoztea. Ax (ed. 1864), 441 (las tres últimas palabras son del editor Inchauspe). Lotzen ziozkatelarik lau soka lau zango-besoetarik, haritu zitzaizkon tiraka […]. Burregoak gelditu zirenean harren laurdengatzetik […]. Jnn SBi 150. Gizonak laurdenkatzen zituzten aldi eder haiekin ametsetan. MIH 321.

    Dividir en cuatro. Min handia bai, urthe egunak / zeren diren laurdenkatiak. “Dans l’an s’entremêlent des jours qu’il faut chômer”. Arch Fab 227. Bizkai-Berriko printzea, laurdenkatua dakar bere ikurdia. “Partidas a cuarteles”. Berron Kijote 196s. Lau apez ginenen artean laurdenkatuak zituen Hazpameko lanak. Larre ArtzainE 218.

    Sinonimoak: ad. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [laurdendu]: laurdendu, laurgitu g.e.
        [gillotinatu]: gillotinatu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) du ad. (Ipar.) descuartizar, cuartear (2) du ad. (Ipar.) cuartear, dividir en cuatro partes (3) du ad. (Ipar.) guillotinar
    fr (1) du ad. (Ipar.) dépecer, écarteler (2) du ad. diviser par quarts
    en du ad. to quarter, to cut into quarters, to divide into four
    port (1) du ad. (Ipar.) ] esquartejar. (2) du ad. (Ipar.) esquartejar, quartear (3) du ad. (Ipar.) guilhotinar

    Aurrena gorputza laurdenkatu nuen. [Kontakizunak, Edgar Allan Poe / Koro Navarro (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    laurdenkatu (Argazkia: elmetronauta.blogspot.com.es)

     

  • Maite 11:57 pm on 2017/05/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    karramixkatu 

    ad. karramixkatu, karramixka/karramixkatu, karramixkatzen du ad. Ipar. Harramazkatu. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    karramixkatu, karramaxkatu, karramiskatu (T-L), karramaskatu. Arañar (sentidos prop. y fig.). “Égratigner” T-L. Nor edo nor enganatu bazen bere urhats eta erranetan, segur gaizki egin edo gaizki erranak arbuiatuko zituen, bainan ahalaz enganatu zena karramixkatu gabe. Herr 16-10-1958, 1. Ezagutu duk ene soa, gizon begitarte karramaskatuen gainean; ene mintzoa, elhe arrotz eta garhasien erdian. SoEg EG 1959 (3-6), 154. Algeria, elhorri moko xorrotxa […] sartzen zaiku, karramaxkatzen gaituela eta bet-betan iratzarririk ezartzen. SoEg Herr 16-4-1961 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).

    Sinonimoak: ad. Ipar.

        [harramazkatu]: arraskatu, atzamar egin, atzapar egin, atzaparkatu, azkura egin, harramazkatu, hatz egin, hazkatu, aztaparkatu Ipar., hazka egin Bizk., haztatu Zub., atzamarkatu g.e., atzamartu g.e., atzapartu g.e., harraskatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es da/du ad. (batez ere Ipar.) arañar
    fr da/du ad. (Ipar.) egratigner, érafler
    en scratch
    port arranhar, raspar

    Karramixkatzen nauten elorriak (Elhuyar hiztegia)

    karramixkatu (Argazkia: Wikimedia Commons)

    Save

    Save

     

  • Maite 10:39 pm on 2017/05/23 Permalink | Reply
    Tags:   

    birrin 

    iz. Apurra. Ogi birrinak. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    birrin (V). Ref.: A; Etxba Eib. Etim. Quizá, como sugirió ya Azkue, de bir- + irin ‘harina segunda’; cf. astur. segundo ‘cereal o harina de clase inferior’.

    1. “Salvado. De birr + irin, litm.: reharina, segunda harina” A. “Salvado. Garixari ataratzen jako birriña” Etxba Eib. Cf. SM Eusk 1990, 349: “Harina, harina fina. (No es salvado como trae T. Etxebarria. El salvado es zaixa)”. Gariyari kendurik / zaia ta birriña, / ta ogiya egiteko / zuri mamiña. MendaroTx 42. Zaia edo birriña edo otaza. (Rentería, 1963). DRA. Ogei zaku baba, beste ainbat birrin eta zai. Gerrika 149.

    2. mirrin (V-arr, G-goi ap. A). “Migaja de pan” A. Ogi birrin bat egozten eban lurrera. EEs 1928, 12.

    (V-gip). Migajas, material desmenuzado. “Aleei buruz. Konposizioan, batez ere” Elexp Berg. “Arta-birriñ puxkat emuixozu txalai” Ib. “Baba-birriña be emon izan jakuen ganauei” Ib. “Zai-birriñ, salvado menudo” Ib. [Txekor errea] birrin biurtzeraño txetu ondoren, aren autsak menditik yeixten zan errekara yaurti zitun. Ol Deut 9, 21 (Ker auts).

    Sinonimoak: iz. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [zahia]: g.e.zahi
        [apurra]: pizar, apur Ipar. pl., lipar Ipar., miko Ipar., papur Ipar., apurreria Bizk., pixar adkor., papor Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. [labore-alearen azal xehatua] (B) salvado (2) iz. (batez ere B) migaja (de pan), miga
    fr (1) iz. son [de blé, maïs] (2) iz. [apurra] miette
    en (1) iz. [zahia] bran (2) iz. [apurra] crumb [bread]
    port (1) iz. salvado (2) migalha

    Ogi birrinak (Hiztegi Batua)

    birrin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

    Save

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel