Gaurko hitza

Recent Updates Page 279 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:34 pm on 2016/10/10 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eredugarri 

  izond. Eredutzat har daitekeena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eredugarri.

  I (Adj.).

  1. Ejemplar, que da buen ejemplo. Jainkoarengana irixteko eman bear ditugun urrats eredugarrienak. Onaind in Gazt MusIx 153. Eroan egizue bizikera eredugarria jentillen artean. Ker 1 Petr 2, 12. [Errukiorrak] gizaki eredugarria hartzen du oinarritzat, […] eta prototipo honetatik ateratzen den pertsona oroz errukia […] senditzen du. PPer Harrip 54.

  2. Típico, representativo. Andaluztar jatetxe auek, errialdearen aiurri muintzat jo ditzakegu: txipi, eredugarri eta korapilkorrak dira. Etxde Itxas 85.

  II (Sust.).

  Modelo, muestra representativa. Agirretxeko ederraren eredugarri zuten egontokian, zola-diztira sakratua zen. Etxde Itxas 23. Gurutzeko Joan deunaren mistika-era jator berezia, […] guri eredugarri utzi ziguna. Onaind in Gazt MusIx 157.

  Sinonimoak: izond.

      [ereduzkoa]: erakusmeneko, ereduzko  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. ejemplar, modélico, -a; típico, -a; representativo, -a
  fr izond. exemplaire, modèle
  en izond. exemplary; model
  port izond. exemplar; modelo

  Kontua da, aukera ederra daukagula eibartarrok (hiri guztiz eredugarri den Eibarko hiritarrok) eredu izateko. Kontua da, beldur naiz, kasu honetan ez garela eredugarri izango.

  Kontua da, oraingoan ere, ez dugula ezer ikasiko.  [Kontua da ez dugula ezer ikasiko, Asier Sarasua (Eibar.org, 2016/10/07)]
  

  

  eredugarri (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:42 pm on 2016/10/09 Permalink | Reply
  Tags: N ( 60 )   

  ñimiño 

  izond. Oso txikia. Haur ñimiño bat. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:izond. Ipar. adkor.

      [txikitxoa]: txikitxo, txikixko, pitin Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. diminuto, -a, chiquito, -a, chiquitín, -ina, pequeñito, -a
  fr izond. très petit, -e ; tout petit, toute petite
  en izond. tiny, minuscule, diminutive, miniature
  port izond. diminuto, -a, pequeno, -a

  Katutxoaren sudur ñimiñoari erreparatu genion orduan.

  

  ñimiño (Argazkia: Dabid Martinez, @dabidnet) [FlickrCC]

  • Ikusi “ñimiño” hitza Dabid Martinezen #27hizki27argazki blogean.

   
• 

  Maite 10:17 pm on 2016/10/08 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  apar 

  iz. Likido baten gainaldean edo bere baitan gertatzen diren gas–burbuila (gehienetan aire-burbuila) txikien multzoa. Likidoa eragiten denean, dirakienean edo hartzidura edo eferbeszentziaren eraginez gertatu ohi da. Itsasoko uhinen aparra. Gaixoari ahotik aparra dario. • apar (sintetiko). KIM. Zenbait plastiko zelularri ematen zaien izena. Poliuretano-aparra. || apar-harri. Leuntzeko erabiltzen den harri bolkaniko, porotsu eta arina. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [bitsa]: arrapo Ipar., bits Bizk., bisuts Bizk. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es espuma
  fr écume, mousse
  en foam
  port espuma

  Nik euskera egoera tamalgarrian ezagutu dut, bai eskubideen aldetik bai erabilera aldetik komunikabideetan, administrazioan, ikastoletan… Gaur egungo egoera askoz hobea da, baina horrek ez du esan nahi aparretan bizi behar dugunik, lanean jarraitu behar dugu alderdi guztietan. Gure ahultasun handiena izan daiteke gehiagi direla euskara dakitenak erabiltzen dutenak baino.  [“Hiztegiak ez dira ondo erabiltzen, zuzenean goazelako esanahiara”, Andoni Sagarna (Deia.com, 2016-10-06)]
  

  

  apar (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 10:30 am on 2016/10/07 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itzungi 

  da/du ad. Iraungi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  itzungi (V-gip-al; Lar, H), itzaungi (Lcc), itxungi (V-gip), izungi (G; Aq 1325). Ref.: A; Iz ArOñ (itzungi, itxungi, izungi); EAEL 261. Etim. Parece ser un cruce de iraungi con itzali.

  Apagar (sentidos prop. y fig.). “Argixa itxungi, itxungitten, itxunketan” Iz ArOñ. v. itzali (4), iraungi. Tr. Documentado en textos vizcaínos desde finales del s. XVIII; hay tbn. algunos ejs. guipuzcoanos en el s. XX. Itzungirik aragiaren su guztia. msOñ 218v. [Herejia onek] itxungi eta amettan dituz fede eta karidadia. Itz Berb I 33. Biotzeko asarre biziak itzungi dute. Zait Sof 178. Inpernu-suak nundik itzungi / euskaldunaren azkua? SMitx Aranz 103. Argi biur bedi, itzungi bedi. Or QA 165. Izetu ta itzungi [farolak]. Erkiag Arran 68. Aren adimen argi ta dirdaitsua itxungi egin zitekean. Zait Plat 19. Jakintza be itzungi (amatau) egingo da. Ker EMeza 93 (ap. DRA). v. tbn. A EY IV 76s. Itxungi: And AUzta 97. Erkiag BatB 11.

  itsungi. Apagar (el hambre). Bere gosea itsungi ondoren. M. Arrutza EG 1956 (1-2), 29. Sartuten neban pitxarra aboan eta itzungi egiten neban pitxarra. Or Tormes 19.

  Apagar(se), olvidar, relegar. Orduko idazleen izenak ez lirake beñere izungi bear. RIEV 1931, 639.

  Sinonimoak: ad. Bizk.

      [itzali]: itzali, amatatu Bizk., itxungi Bizk., iraungi jas., atseden zah., emendatu Gip. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es apagar(se), extinguir(se)
  fr (s’)éteindre
  en [sua] to extinguish, to put out
  port apagar, extinguir

  Nork itzungi du sua? 

  

  itzungi (Gaurko hitza, Public Domain)

   
• 

  Maite 10:15 pm on 2016/10/06 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hormatzar 

  iz. Harresia.

  Orotariko Euskal Hiztegia

  hormatzar, ormazar (Lar). (Aum. de 2 horma). “Paredón” Lar. Bartzelonako kale S. Ramon de Call deritxonian ormatzar edo muralloe bat bota ebela. Ezale 1897, 181a. Atera nazazu gaztelu ontatik, ormatzar auek ber-bertan itto ez nazaten. Etxde AlosT 55. Antziñako ormatzarren azpitik ixuriz doazan ibaiak. Ibiñ Virgil 85. En DFrec hay 2 ejs. de (h)ormatzar.

  Sinonimoak: iz.

      [murrua]: harresi, murru, muraila zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. muralla; pared grande
  fr iz. mur, clôture, muraille, rempart
  en iz. [itxitura] wall; [hirietakoa] wall, rampart
  port iz. muralha

  Kurtsoreak markatzen duen erritmora hara eta hona. Klik-klak-klik-klak… altzairuzko habeak eraman eta hormigoiaz betetako karroekin batetik bestera, edonon eta edonola kalearen erdian hormatzarra jasotzen dute, lotsagabe, hiriko gidarien harridurarako. Kapataza begira dute garabiaren gainetik. [Klik-klak-klik-klak…, Xegun Altolagirre (Erein, 2001)]
  

  

  hormatzar (Gaurko hitza, Public Domain)

   
• 

  Maite 10:29 pm on 2016/10/05 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  irakasle 

  iz. Irakasten duena; irakaskuntzan diharduena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  irakasle (G; H; -kh- SP, Dv, H), irakasla (V), erakasle (S; Lar, H). Ref.: A (irakasla); Lrq (erakatsle).

  Maestro, profesor; que enseña. Cf. Lar: “Doctorar, irakasletu”. v. irakaslari, irakastari, irakastaile. Tr. Documentado ya en Leiçarraga; hay testimonios, aunque escasos, de todos los dialectos, siendo especialmente frecuente en autores meridionales del s. XX. Al Norte se emplean tanto irakasle como erakasle. En la tradición meridional irakasle es mucho más frecuente que erakasle, que aparece sólo en unos pocos ejs. guipuzcoanos de los ss. XVIII y XIX, y en Lizarraga de Elcano. En DFrec hay 437 ejs. (uno septentrional) de irakasle y 29 (18 sept.) de erakasle.

  Sinonimoak: iz.

      [eskola-emailea]: erakusle, eskola-emaile Ipar., eskolatzaile Ipar., erakustun Naf., irakaslari g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. profesor, -a; enseñante, docente; profe
  fr iz. enseignant, -e; professeur
  en iz. teacher; schoolteacher; [unibertsitatean] lecturer
  port iz. professor, -a; docente

  Zirriborro zehazgabe horien guztien artean, zehatz eta garden datorkit gogora irakasle baten oroitzapena. [Nerabearen biluzia, Xabier Mendiguren Elizegi (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  irakasle (FlickrCC, Pablo)

   
• 

  Inaki Agirre 11:19 pm on 2016/10/04 Permalink | Reply
  Tags: X ( 52 )   

  xextra 

  iz. ‘eztabaida, kalapita’ (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xextra, sestra. Disputa. “Sesioa (G-azp)” NEtx (comunicación personal). Xextrarik geienak diruak eragiten dituala-ta, ez ba egi makala. Agur 23-6-1973 (ap. DRA). Gure artean hainbeste xextra eta eztabaida izan ez bagenitu. PMuj in MEIG I 96. Horrelako xextrak beti izan dira gure artean. Id. ib. 96. Nire zinegotzitzako sestra, buruauste ta garaipen pozaren ondoren. Gerrika 265.

  Sinonimoak: iz.

      [eztabaida]: debate, ezbai, eztabaida, hizka-mizka Ipar., argudio g.e., baiez g.e., elea g.e., eztabai g.e., eleka Ipar. g.e., iharduki Ipar. g.e., ihardukitza Ipar. g.e., ihardukimendu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es disputa, riña
  fr dispute, argument
  en dispute, querelle
  port disputa, rixa, contenda, enfrentament

  Inpunitatearen aldarean, lasai jarraitzen du Gonzalezek xextra politikoaren erdian.  [«Egindakoak egin arren», Iñaki Petxarroman (Berria.eus, 2016-09-29)]

  Egia da, bertsogintzaren oinarri-oinarrian dagoela elkarren arteko borroka dialektikoa, baina gaur egun ez du sasoi batean zuen gordintasunik xextra horrek. [Hogeita bina, Andoni Egaña (Hariadna, 2004), Orr.: 75 (EPG)]

  

  xextra (FlickrCC, Ayana T. Miller)