Gaurko hitza

Recent Updates Page 282 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:16 pm on 2016/09/19 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  azkura 

    iz. 1. Larruazalean sentitzen den erresumin-moduko sentsazioa, hatz egitera bultzatzen duena. 2. (hed.) Zerbaitek eragiten duen irrika edo desira. Lur berriak ikusteko azkurak bultzatuta. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [hazgalea]: aznahi, hazgale, hatz Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. picor, picazón, escozor, prurito (2) iz. (hed.) vivo deseo o inquietud
  fr démangeaison, prurit, irritation
  en itch, itching
  port comichão, coceira, irritação,

  Azkura ematen du, eta gogoz eta grinaz egin behar da hazka. [Sexua noiznahi, Luis Elberdin (Gaiak, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  azkura (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:32 pm on 2016/09/18 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  akain 

  iz. ZOOL. Akaroen ordenako zenbait araknido parasitoren izen arrunta. Hausnarkarien, txakurren eta, batzuetan, gizakien larruazalean odola zurgatuz bizi diren milimetro gutxiko animaliak dira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  akai(n). v. 1 lakain. 

  1 lakain (L, BN), likain (-kh- H), akain (G, AN-gip-larr-ulz; Aq 336), akan (V-m), aken (V), akeen (V-m), akein (AN-araq; Aq 336), akai (G-goi), akien (G). Ref.: A (akaiñ, akan, aken, akeen, lakain); A Apend (akeñ); Lh; AEF 1955, 116; Iz IzG (akaiñ, artapo), To (artapua); Elexp berg (akain).

  Etim. Cf. gasc. lagagno. v. DCECH s.v. legaña.

  Garrapata. “Garrapata, cuando es pequeñita se llama akaiña, akeiña” Aq 336. “Garrapata mayor” A. “Tique” Lh. “Akaiñ, caparra de oveja (AN-gip-ulz)” Iz IzG. “Akaiñe, la caparra de campo, pequeña como la cabeza de un alfiler, que se pega al recoger helecho, etc. y penetra en la piel (AN-ulz)” Ib. (s.v. artapo). “Akaiñe, la caparra de campo (AN-larr)” Iz To (s.v. artapua). “Cierta garrapata. Beste bat izeten da flako-flakua ta aundixaua, xapala, xapala; ia aura aragixan barrura sartzen dok. Ari akaiñia. Akañia ezta potolotzen, beti flako eoten da” Elexp Berg. v. bakasta, lakats. Akaiñez eta artapoz josia ankartea. Or Eus 247. Akaiñen zimikoak dirala ta… Platero odola txirrian dariola doa. Amez Plat 37.

  Sinonimoak:iz.

      [kaparra]: kapar, zigar, lakasta Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) garrapata, arañuelo, caparra, rezno
  fr iz. (Zool.) tique
  en iz. (Zool.) tick
  port iz. (Zool.) carrapato

  Baina ardi zaharrak, zakurra aspaldidanik ezagutzen dutenak, atseginez egoten dira, akain asko izaten baitituzte.  [Zakurra, zeure laguna, Gotzon Garate (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  akain (FlickrCC, calafellvalo)

   
• 

  Maite 9:11 pm on 2016/09/17 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beharrezten 

  iz. Desegokikeria.

  Orotariko Euskal Hiztegia

  beharrezten, behar-ez-den, bearreztan (V ap. A Apend; Lar).

  1. Inconveniencia, (lo) que es inconveniente o indebido. “Absurdo” Lar. “Disparate (V), bearreztan bat egin” A Apend. v. beharreztenkeria. Ez zaitezela mintza hekien aiñtziñean […] beldurrez solhasa segitzean, zerbait behar-ez-den itzur dakizun. He Gudu 147. Gazte zarrai ta eroriai iten diotenak mila bear-ez-ten (103). LE-Ir. Ardauok, ba, gogua bizkortu bai, baña batta milla bearreztan eta zorigaisto ekarri be badakijez egitten. Otx 111. Ohartzen da, zerbait behar ez den badabilala airean, baian ez daki nor akusa. Larz Iru 70.

  2. “Genio maléfico” DRA, que no da más referencias. Cf. behargabe (4).

  3. “Behar-eztena, endemoniado, poseso” Lander (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.
  [beharrezten] : desegokikeria, eragabekeria

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es inconveniencia
  fr inconvénient
  en inappropriateness
  port inconveniência

  Nola ekarri ordea hitzetara, gaindegian nik lizar hotsa atera ordu behorrek behetik egiten zuten irrintziak bihotzondoan eragiten zidan birbirrekoa! [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  beharrezten (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2016/09/16 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  granuja 

  iz. Alproja.

  Orotariko Euskal Hiztegia

  granuja (V-gip ap. Elexp Berg).

  1. Granuja, sinvergüenza. “Granuja, travieso. Granuja xamarra be bada ta…” Elexp Berg. Munduba onetan, granuja batzuk / len e badira izanak. EusJok 102. Lotsik gabia eta granuja. Tx B I 71. v. tbn. Uzt Noiz 87.

  2. “En el habla de los de Arrate la acepción de este vocablo es la de un muchacho y no el peyorativo que le corresponde en castellano. Zure granujia bialdirazu, emon deixorazen sagar batzuk” Etxba Eib.

  Sinonimoak: iz.
  [alproja] : pikaro, maltzur, bihurri.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) granuja, travieso (2) muchacho, chaval
  fr (1) coquin, -e (2) enfant
  en (1) rogue (2) kid
  port (1) pilantra (2) garoto, -a, menino, -a, rapaz, moça

  Zure granujia bialdirazu, emon deixorazen sagar batzuk” Etxba Eib.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  granuja (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 9:38 pm on 2016/09/15 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  apal 

  iz. 1. Paretan edo altzari batean, bertan gauzak edukitzeko ezartzen den ohola. 2. AUTOM. Automobilak barruan eta atzealdean gauzak uzteko duen lekua. || izond. 1. Beherea, baxua. Zumitzezko jarleku apalak. 2. Bere burua handiesten ez duena, harrokeriarik gabea. Gizon apala, ezerk harrotzen ez duena. 3. Arrats, eguzki, arratsalde, arrastiri, etab.ez, egunaren amaieraren adierazgarria. Eguzki apalean Ibañetako lepora heltzen baita. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  apal adond. Ipar.

      [behera]: behera, beheraka, apalxko Ipar., beheiti Ipar./Naf.

  apal iz.

      [gauzak gordetzeko ohola]: zapalda, tauleta Ipar., balda Bizk.

  apal izond.

      [baxua]: apalxko, baxu, behe, behere jas., behera Ipar. zah.

      [umila]: apalxko, behe, laño, lau, xalo, xume, apalgura Ipar., umil beh.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. anaquel, estante || (1) izond. bajo, -a, de poca altura (2) izond. humilde, de baja condición, sencillo, -a, modesto, -a (3) izond. (aurretik arrats, eguzki, arrastiri, arratsalde duela) atardecer, anochecer (4) adb. abajo, hacia abajo; bajo
  fr (1) iz. étagère || (1) izond. [baxua] bas, basse (2) izond. [xumea] modeste, humble, simple (3) adb. en bas, vers le bas
  en (1) iz. shelf || (1) izond. low; lower, lowered (2) izond. humble, modest; simple, plain; natural
  port (1) iz. prateleira, estante || (1) izond. baixo(a) (2) izond. humilde

  Liburuak apal estuetan estuegi sartuta ikustea zen Ruche jauna gehien haserrearazten zuten gauzetariko bat.  [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

   
• 

  Maite 10:02 pm on 2016/09/14 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lipar 

    iz. 1. (Ipar.) Oihal–zati txikia, erakusgarritzat erabiltzen dena. 2. (Ipar.) Zati txikia, apurra. Ogi-liparrik ez dugu etxean. 3. Denbora oso laburra, unea. Hari begira gelditu naiz lipar batez. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [unea]: aldiune, istant, memento, une, limar Ipar., oldar Ipar., momentu Heg. beh., erasti Bizk. g.e., ergai Gip. g.e.

      [apurra]: Ipar.pizar, apur Ipar. pl., miko Ipar., papur Ipar., apurreria Bizk., birrin Bizk., pixar adkor., papor Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. momento, instante (2) iz. (Ipar.) pizca, pedacito, trocito, migaja, partícula (3) iz. (Ipar.) trozo de tela pequeña utilizado como señal
  fr (1) iz. moment, instant (2) iz. (Ipar.) un peu, petite quantité
  en (1) iz. [unea] moment, instant (2) iz. [apurra, zati txikia] pinch, crumb, little bit
  port (1) iz. momento, instante (2) iz.  fam pitada, ponta

  Hainbat politikariren ustea: berak ahotan darabilen kalaka darabilela kaleko jendeak ere; beren arteko debateak eta tirabirak direla jendearen debateak, jendearen tirabirak. Hainbat politikariren uste puztua: beren kezken bozgorailuak direla tabernak, plazak, lantegiak. Baina kontsidera dezagun lipartxo batez: egunotan zein da buruhauste serioena familia gehienetan? Eskola da sujeta. [Bolo-bolo, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2016-09-14)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  lipar (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:38 pm on 2016/09/13 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eztabaida 

  iz. 1. Gairen bati buruz iritzi desberdinak dituzten pertsonen arteko jarduna edo hitzezko liskarra. Eztabaidan jardun, aritu, hasi. Baina ez naiz horrezaz eztabaidan hasiko. 2. Ezbaia, zalantza. 3. Pertsona batzuen arteko solasaldi formala, bakoitzak bere iritzien eta besteenen aldeko eta kontrako argudioak azaltzea. Filosofoen arteko eztabaidak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [debatea]: debate, ezbai, xextra, hizka-mizka Ipar., argudio g.e., baiez g.e., elea g.e., eztabai g.e., eleka Ipar. g.e., iharduki Ipar. g.e., ihardukitza Ipar. g.e., ihardukimendu Ipar. zah.

      [ezbaia]: g.e.duda, duda-muda, ezbai, ezmez, zalantza, durduza Ipar., aiko-maiko Bizk., aiher g.e., alote g.e., badaezpada g.e., baiez g.e., enura g.e., eztabai g.e., ezpa zah., dilinda Ipar. g.e., entrabal Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. disputa, discusión, polémica; debate (2) iz. duda
  fr iz. dispute, discussion, polémique, débat
  en iz. argument, dispute, discussion; debate
  port (1) disputa, discussão; debate (2) iz. dúvida

  Irailaren 25eko hauteskunde autonomiko-etarako kanpainaren baitan, ETB1en hautagaien eztabaida izan da gaur. Bertan izan dira Iñigo Urkullu (EAJ), Maddalen Iriarte (EH Bildu), Idoia Mendia (PSE-EE), Laura Garrido (PP) eta Pili Zabala (Elkarrekin-Podemos). [Hautagaien lehenengo lehia, ETB1eko hauteskunde eztabaidan (Berria.eus, 2016/09/13)]
  

  

  eztabaida (Pantaila-irudia: eitb.eus)