Gaurko hitza

Recent Updates Page 295 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:35 pm on 2016/06/15 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  artixot 

  iz. Alkatxofa.

  1. BOT. Konposatuen familiako baratze-landarea, braktea mamitsuz estalitako lore–buru jangarria duena (Cynara scolymus). 2. BOT. Delako landarearen lore-burua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, “alkatxofa”)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  artixot (H), artixaut (Urt, Alt Bot 3).

  “Cactos” Urt III 440. “Artixota, artichaut. Neol. orburu (Lar)” H. v. orburu. Farzi zaitzu zure artixautak, eta pasa phala gorria gainean; frigi zaitzu urinian. ECocin 23. Artixaut farzituak. Ib. 57.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [orburua]: orburu, alkatxofa Heg.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) alcachofa, alcaucil ➥ orburu (2) iz. [lore-burua] (Ipar.) alcachofa
  fr (Ipar.) h. orburu artichaut
  en artichoke
  port alcachofra

  Amak artixotak prestatu ditu, ilarrekin. 

  

  artixot (Pixabay, CC0 Public Domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:21 pm on 2016/06/14 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aldeaniztun 

  izond. ‘alde anitzekoa, alde askokoa’ (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [aldeaniztun] : alde anitzeko, alde askotako (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es multilateral
  fr multilateral
  en multilateral
  port adj (Econ & Polít) multilateral

  Batzorde horren zeregina Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Ituna zenbateraino ezartzen den ikuskatzea da. Itun aldeaniztun hori Nazio Batuen Batzar Nagusiak onartu zuen; eskubide zibil eta politikoak aitortzen ditu, eta zenbait mekanismo ezartzen ditu eskubide horiek babestu eta bermatzeko.  Giza Eskubideen Aldarrikapen unibertsalaren 67. urtemuga ospatuko du Arartekoak (Ararteko.net, Vitoria-Gasteiz, 2015eko abenduaren 2a )
  

  

  aldeaniztun (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2016/06/13 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  belaxka 

  izond. Biguna, kemenik edo indarrik gabea. Osasun belaxka. Ahul eta belaxka, tankeraz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [beratza]: bera, bigun, guri, mamor Ipar., beratz L-N, mardo Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. blando, -a, blandengue; fofo, -a; flojo, -a; sin energía
  fr izond. mou, molle, mollasse
  en izond. soft
  port izond. mole, brando(a), despec molengo(a), despec mole, despec (gordo) balofo(a)

  Zu, letxua, samurregia zara, belaxka ez esatearren. [Patata soro bat, Josetxo Azkona (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Irakurtzen egona zen bere gelan, eta orain jaitsi eta dena ergela, axala, belaxka iruditzen zitzaion.  [Farorantz, Virginia Woolf / Anton Garikano (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  belaxka (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:23 pm on 2016/06/12 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gotorleku 

  iz. Gotor babesturiko leku edo barrutia, lurralde jakin bat babesten duena. Gaztelu eta gotorlekuetan. • gotorleku hegalari. B-17 motako Ipar Amerikar bonbaketari astunei emandako izena (1942). Gero B-29 (1944) eta B-36 (1946) supergotorlekuak eta B-52 (1949) eta B-58 (1956) estratogotorlekuak sortuko ziren. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [fuertea]: zitadela Ipar., fuerte Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. fuerte, fortaleza, recinto fortificado (2) iz. (hed.) baluarte, bastión
  fr (1) iz. fort, château fort, fortification, forteresse, citadelle (2) iz. (hed.) rempart, bastion
  en iz. fort, fortification
  port (1) iz. fortaleza (2) iz. (hed.) baluarte, bastião

  Atxilo hartutakoan giltzapetu zituzten gotorleku berean epaitu zituzten, azkar eta isil-gordeka, garai anker hartan ohi zuten bezala. [Zazpi urkatuak, Leonid Nikolaievitx Andreiev / Jose Morales (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gotorleku, #27hizki27argazki (FlickrCC, Dabid Martinez)

  Ikusi eta irakurri Dabid Martinezen #27hizki27irudi egitasmoaren blogean garai batean gotorlekutzat hartutako baselizaren istorioa.

   
• 

  Maite 9:21 am on 2016/06/11 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hink 

  [batez ere hinkik [ere] ez ateraesapidean erabiltzen da]: lotsaren lotsaz hinkik ere ez zuen atera bilera osoan. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hink (AN-gip-5vill ap. A), hint (L-côte ap. A), hinka (BN-baig ap. A).

  (En oraciones negativas o condicionales). “Mu, nada (refiriéndose a palabras). Inkik eztu erran” A. “Hinkarik eztu erran” Ib. “Ez zuen atheratu hintik (L-côte)” Lander Cor (ap. DRA). v. txint. Nihor ere etzen ausartatu hint baten atheratzera Israelgo semeen kontra. Dv Ios 10, 21 (BiblE hitzik ere egitera). Nehorek ez du atheratzen hintik. Prop 1898, 278. Ia ixilik, ume! […] Inkaik ateatzen badek, mantekak kenduko dizkiat. Lek EunD 28. Auzia trenkatu zen hortikan aurrera, / hiritarrak etzuen hinkikan atera. Xa Odol 150. Nere ezpaiñetatik ez da inkik ere aterako berorren gauzeri far-antza egin naiean edo. Berron Kijote 229. Burua makur eta inkarik esan gabe kendu zizkion lokerak nagusiak morroiari. Ib. 58.

  Sinonimoak: iz.

      [txint]: txint (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (en oraciones negativas o condicionales) mu, nada
  fr (ezezkoetan) rien, pas un mot
  en (baiezkoak ez diren testuinguruetan) (not a) thing, (not a) word; (not a) sound

  Hinkik ez du esan!  (Elhuyar Hiztegia)

  

  hink (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 8:35 pm on 2016/06/10 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ike 

    iz. (Ipar.) 1. Aldapa. 2. Mendixka. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  ike (L (-kh-), BN-arb ap. A; Lar Sup; -kh- Urt I 82, Ht VocGr 399, H), ika (H), ige (Lar Sup > Dv y A, H), iki (H < Ast).

  Cuesta; (fig.) dificultad. Azkue, siguiendo a Pablo P. Astarloa, relaciona con este término el suf. toponímico -ika, frecuente en Vizcaya y Alava, sin mucho fundamento (v. ApV 317). La variante ige (<ige>, tal vez ije en grafía moderna) puede tratarse de una corrupción. Cf. piko. v. ikai. Eta ikhean ioatera bortxatzen. EZ Man I 108. Iñdazu iautstegi eta ikheetan indarra. EZ Man II 124. Hain ikhe xut eta gora batetan. SP Phil 183. Zu ikhean gora sustengatzeko. He Phil 65. Astea da iketakorik gaitzena, zailena. M.A. Iñarra Ezale 1897, 101a. (-kh- SP A, H). Colina. “Ikhez ikhe, de colline en colline” SP. Iaunak gobernatzen nau eta eztut izanen deusen eskasik. / Ikhe bazkatzeko lekhuan han eman nau (Ps 23, 1). EZ Eliç 240 (Interpr?; han puede estar por hark).

  Sinonimoak: ike iz. Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [aldapa]: aldapa, aldats, hegi, malda, malkar, pendiz, aurbera Bizk., patar Ipar./Naf., apit g.e.

  [mendixka]: bizkar, bizkargune, mailo, menditxo, mendixka, muino, menditto Ipar., panttupa Ipar., pentoka Ipar., aldapa Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (Ipar.) cuesta, pendiente (2) (Ipar.) colina, montículo, cerro
  fr (1) côte, pente, montée; inclinaison (2) hauteur, colline
  en (1) slope, incline (2) hill, hillock
  port (1) ladeira (2) colina, cerro

  Hamar bat urte pasatu dira ordutik, baina merezi izan du itxaroak, obratu da hitzaren berri emateko testuingururik ederrena: hitzak ike (aldapa) du grazia, eta orain ahal dugu gure ibilbideetan ikean gora eta ikean behera eroso ibili (…). [Hitz magikoa, Angel Lertxundi (Hitz beste, 2001)] (Berria.eus)

  

  ike (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2016/06/09 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itokarrean 

  adb. Itoka. Azpikoek gaina hartu zidaten itokarrean, lasaibiderik eta arnasarik utzi gabe. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  itokarrean (H (G) s.v. ithoka, que cita a Izt).

  1. A toda prisa. “Vengo sin aliento, itokarrean nator (AN)” A EY III 243. v. ITOMENDIAN. Gerorako laga bage estu estuka itokarrean. Izt C 336. Kiklopeak burni mokor malguz tximistak egiten itokarrean dabiltzanean. “[Ils] se hâtent”. Ibiñ Virgil 111.

  2. A punto de ahogar(se). Ittokarrean zegoala, ta aize preskoa artu bear zula esan zion. Or SCruz 46. Nigarrez itokarrean. Or Mi 135. Gaiña artu zidaten, itokarrean, lasapiderik eta arnasik utzi gabe. “Premebant”. Or Aitork 165. A punto de estrangular. Eldu zion itokarrean. Or Mt 28, 18 (Lç ito).

  3. “Itokorren, apuradamente” Asp Leiz.

  Sinonimoak: adlag. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [erabat lasterka]: itoan, ito-itoka, itoka

      [itotzeko zorian]: itoka

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. apresuradamente; ahogándose
  en hastily, hurriedly
  port anda-que-anda

  -Hantxe naiz -esan zuen Nelek, apalki eta itokarrean legez berba eginda-, olioz, berdez margoturiko gelatxo batean.  [Ulenspiegelen elezaharra, Charles De Coster / Koldo Izagirre (Elkar/Alberdania, 2007)] (Ereduzko Prosa Gaur)

   

  

  itokarrean (Gaurko hitza, CC)