Gaurko hitza

Recent Updates Page 303 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:12 pm on 2016/04/20 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zilibokata 

  iz. (Ipar.) Nahaspila. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [nahaspila]: botiga, lardaskeria, nahasi-mahasi, nahas-mahas, nahasmen, nahaspila, nahaste-borraste, zurruburru Ipar., nahasturia Naf., broia Zub., kaka-nahaste beh., saltsa beh., zaramatika g.e., endredo Heg. beh., nahastura Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) mezcolanza, desorden, desbarajuste
  fr  iz. désordre, confusion
  en disorder, mess; hotchpotch, hodgepodge EEUU, jumble
  port desordem, bagunça, desbarate

  Frantximanen aipamenaz osoki hanpatuak,
  euskaldunaren ozenaz hurren ahalkatuak,
  bere hizkuntzaz dute oraino arnegatuko
  zilibokata bat gero hainitzez egiteko. 

  [Janpierre Arbelbide, Xipri Arbelbide (Egan, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zilibokata (Pixabay, CC0 Public Domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:29 pm on 2016/04/19 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aizolbe 

    iz. Ipar. g.er. ‘haizeak jotzen ez duen tokia’ (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  aizolbe (L, BN, S; O VocPo > H, SP (BN, S, que cita a O), Dv (S); h- H), atxolbe (S; Gèze), axolbe (S), axolbu (-ü S), aixolbe (S), aisolbe (S). Ref.: A (aisolbe, haizolbe, atxolbe, axolbe); Lh (aixolbe, aizolbe, haizolbe, axolbe); Lrq.

  1. Lugar resguardado del viento. “Lieu où l’on est à couvert du vent” O VocPo. “Abri, atherbe, atxolbe” Gèze. “Abri contre le vent” Dv. “Lekhu haizolbia (BN-mix)” StJayme (ap. DRA). “Aisolbe (Sc), escondrijo, sotavento” A. “Abrigo, paraje abrigado” Ib. “Abri contre le vent” Lh. “1.º abrité du vent; 2.º abri contre le vent” Lrq. v. haizalpe, axolgune. Uste nuen nihaurk er’ ekaitzak / Io banenza, neure zurkaitzak / Zintuzkedal’, eta habeak, / Neur’ aizolbe, neur’ aterbeak. O Po 47s. Abere eriak egon behar dü atxolbian eta etzangia idorrian. Ip Dial 77 (Dv toki gerizatuan, It aizeak jotzen ez duen tokian). Noizbeit, lur moko bat itzulirik, lekhu aizolbe batean gerthatu ginen eta leihorrerat jautsi. Prop 1899, 127. Axolbian gütük bena ni trixtüra goguan; / Aro gaitza dük kanpuan’ta aita itxasuan. Etxahun-Iruri in Xaramela 202.

  2. (Precedido de gen.). Al abrigo (de), protegido (de). Ulhünpian edo kharrunteen axolbian etxeki datian lür sagarra, gordinik eman dadiala borthakoer. Eskual 3-1-1908 (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.
  [aizolbe]:  haize-babes, babesleku, abaro, haize-geriza  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) socaire, lugar resguardado del viento
  fr iz. à l’abri du vent
  en iz. wind sheltered place
  port iz. lugar protegido do vento

  Axolbean gütük, bena
  ni tristüra gogoan.
  Ha(r)o gaitza dük kanpoan
  ta ait(a) itsasoan.

  Lo hadi aingürüa, Olatz Zugasti (Bulun bulunka, 1999)

   
• 

  Maite 10:44 am on 2016/04/18 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lurrikara 

    iz. GEOL. Lurrazalaren higidura edo astinaldi bortitza, lurrazalaren barneko puntu batean (hipozentroan) gertatutako perturbazio baten ondoriozko uhinen hedapenak eragindakoa. Hipozentroari lurraren gainazalean dagokion puntua epizentroa da. Lurrikaren indarra eskala batzuen bidez neurtzen da (Mercalliren edo Richterren eskalak, adib.). (Jarraitu irakurtzen Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan)

  Sinonimoak: iz.

      [lurrazalaren astinaldi bortitza]: seismo  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. terremoto, temblor de tierra; seísmo, sismo, movimiento sísmico
  fr iz. tremblement de terre ; séisme
  en iz. earthquake, quake
  port iz. terremoto

  Ekuadorren 18:58 zirela gertatu da dardara, Manabi probintzian. Sei orduz izan dira lurrikara gehiago, 2,5 eta 5,3 gradu artekoak. Ekuadorreko Sismologia Institutuak ez du baztertzen, beraz, dardara gehiago izatea. Egoera bereziki “konplexua” da Pedernalesen, epizentroa izan den lekuan, erreskate taldeek lanak izan baitituzte bertara iristeko. [272 lagun hil dira Ekuadorren izandako lurrikara batean, Berria.eus (Mundua, 2016-04-18 )]
  

  

  Argazkia: Berria.eus

   
• 

  Maite 3:22 pm on 2016/04/17 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kardamu 

  Ik. pipi. iz. ZOOL. Anobidoen familiako intsektu koleopteroen izen arrunta. Landare-substantziez elikatzen dira eta zenbait espeziek altzarietako egurra jaten dute. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal hiztegian

  kardamu (V-ger ap. A; Añ), gardamu (V-ger-ple-arr-oroz-m ap. A; Añ).

  1. “Broma, carcoma” Añ. “Carcoma, gusano de la madera” A. “Gusano del tocino” Ib. “Gardamu, herrumbre o polilla de hierro” A BeinB voc. Cf. VocNav: “Gardama, carcoma, insecto”, y LzG: “Gardama, insecto, cochinilla (Apellániz)”. Etxe zaarrak […] zur gardamuak edo zerenak ianikoak. A BeinB 57. San Pedro zarraren burua gardamuak zulatua. “Agujereada por la polilla”. A EY III 35. Ene kaixatxu maitea, kardamuak yaten asita ago. EG 1956 (7-8), 28. Kardamuz beteta dago gure arasa; kardamu ta sitsak badauke gurean amasa. (V-m). EZBB II 33.

  2. (Lar, H (+ kh-)), gardamu (V-ger-arr ap. A), gerdamu (V-ple-arr-oroz ap. A). “El rancio de […] tocino” Lar. “Rancidité de l’huile, de la graisse ou d’un corps gras” H. “Khardamua, […] rance et rancidité” Ib. “Roña espesa, casi costra. Urdai zaarrari egiten jako gerdamua, esta roña se le forma al tocino viejo” A. “Gardamu (V-arr), mal gusto del tocino rancio” Ib. v. gardinga.

  Sinonimoak: iz. [kardamu] : pipi 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es carcoma
  fr vrillette
  en woodworm
  port (insecto) carcoma, caruncho

  Eta joango naun
  eta nire atzean geldituko zementuzko egunsentia
  betirako etxeko atean
  malkoz bustiriko agur barea zintzilik

  Eskaileren kardamuan azkeneko gogaeta banaletan
  oroimena berariaz utziz gero
  joango naun
  espaloian etzandako mozkortien
  bart gaueko tristeziaren oihartzuna
  edontzien elkar jotze gor mingotsa eta urruna
  kale oihan zaharrean arrastoa egindakoan
  nire itzal hutsalean aurkituko ditun bihar

  Joango naun
  eta bihar argitzean ihintzaren kapusaiak estaliko nire urratsa
  baina dena gel dadila: hire ametsa ezkutuan
  neon argi zurbilak zain dezala
  Joango naun
  eta geroak ehoko dizkin mila amaraun
  nire memoriak ez dezan erloju gelditu bat legez iraun

  Joango naun

  Berbak legezko aiztoak, Joanes Urkixo (Susa poesia, 1990)
  

   
• 

  Maite 8:06 pm on 2016/04/16 Permalink | Reply
  Tags: F ( 50 )   

  firin-faran 

  adb. Noraezean, ez non eta ez han. (Adorez sinonimoen hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  firin-faran. v. FIRI-FARAN(s.v. 1 firi-fara). FIRI-FARAN (V-gip), FIRIN-FARAN (V-gip, G-azp). “Firin-da-faran, gandulear, andar sin ton ni son” SM EiTec1 146n. “Firi-faran ibilli, andar atrás y adelante sin sentido ni objeto. Firi-faran dabil gauza onik eiñ barik” Etxba Eib. “Firin-faran, edozein modutan ibili, ezeren ardura barik. Oin arte hor ibili haiz firin-faran, baina oin estutu biakok” Elexp Berg.

  Sinonimoak:  adb.
  [firin-faran]: firi-firi, firi-faran, goxo-goxo; noraezean, ez non eta ez han (Orotariko Euskal Hiztegian eta Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. descuidadamente; sin ton ni son; ganduleando
  fr sans rime ni raison
  en carelessly; without rhyme nor reason expr, with no rhyme or reason, without rhyme or reason expr
  port sem tom nem som

  Firin-faran dabil gauza onik egin gabe!

  

  firin-faran (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:12 pm on 2016/04/15 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hirodura 

    iz. (batez ere Z) Usteldura. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hirodura (Sc ap. A; Gèze, Dv, H (BN, S)).

  1. Putrefacción, podredumbre; podre, materia. “Hirodüra, pourriture, pus” Gèze. v. hiro. Landaren hirodürak eta hazten ditüen aberen gorotzak bera [lürra] ere hazten düte. “La corruption”. Arch Gram 92. Harek [harrak] hunki muhuriak oro hirotzen, eta hirodüra untsatto hedatü da hanitx morkhotan. ArmUs 1892, 150.

  2. “(S), sarna” A, que cita Ip Dial. Zauri zahar, hezkabia eta kara gaistozko hirodürentzat. “La gale”. Ip Dial 78 (It, Ur sarna, Dv zaragar).

  Sinonimoak: iz.
  [usteldura] : usteldura, usteltasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) putrefacción, podredumbre, corrupción (2) pus, materia
  fr putréfaction, corruption
  en putrefaction, decomposition; corruption
  port putrefação;  corrupção

  Landaren hirodürak eta hazten ditüen aberen gorotzak bera [lürra] ere hazten düte. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  hirodura (Gaurkohitza, CC)

   
• 

  Maite 6:39 pm on 2016/04/14 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mataza 

  iz. 1. Harila. Artilezko mataza. 2. (hed.) Hari-matazaren itxura hartzen duenaz esaten da. Hodei-mataza beltzak. Ke-mataza lodi zikin bat. 3. (hed.) Nahastea, korapiloa. Hori matazaren hasiera besterik ez da. 4. Elur–maluta. • mataza-hari. Mataza, nahas ez dadin, lotzen duen haria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [bildurik dagoen haria]: bobina, haril, harilko Ipar., astalko Ipar. g.e., astari Ipar./Naf. g.e.

      [elur-maluta]: g.e.luma, maluta, malo Gip.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) madeja (2) (hed.) enredo, embrollo (3) copo
  fr (1) [harila] écheveau (2) [ile] touffe (3) iz. (hed.) imbroglio, dédale (4) flocon
  en (1) [harila] skein, hank (2) [nahastea] mess; muddle; tangle (3) flake
  port (1) (hilo) meada (2) (de hilos) embaraço, emaranhamento (3) floco

  Juan Martin Elexpururen larunbateko artikuluaren haritik (Iruñaren alde) hona aitorpen bat: idatzi behar dudan guztietan Nafarroako hiriburuaren izena, katu bat sentitzen naiz eleen matazan endredatuta. Iruña ala Iruñea?, eta Googlen begiratu behar izaten dut. [Xuxurla, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 1999)] (Berria.eus)

  Alboan neukan emakumeak eten zidan gogoeta, mataza hariltzen lagunduko ote nion galdeginez, ausardia handiegia ez bazen. [Arrainak ura baino, Hasier Etxeberria (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  mataza (Pixabay, CC0 Public Domain)