Gaurko hitza

Tagged: B Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:32 am on 2016/05/07 Permalink | Reply
  Tags: B   

  berote 

  iz. Eguraldi beroko aldia. Euskalduna da guztien artean ez hotzetez, ez berotez, ez gosetez ezin bentzututakoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  berote (Dv -> A; Hb ap. Lh, H). Temporada de calor. “Temps chaud, série de jours chauds” Dv. “Saison de chaleur, chaleurs continues. Berote handia, luzea” H. Eskualduna da guztien artean ez hotzetez, ez berotez, ez gosetez ezin bentzuturikakoa. ES 108.

  Sinonimoak: iz.
  [berote] : beroaldi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Orotariko Euskal Hiztegia eta Word Reference):

  es temporada de calor
  fr temps chaud, série de jours chauds
  en hot season
  port período de calor

  Eskualduna da guztien artean ez hotzetez, ez berotez, ez gosetez ezin bentzuturikkakoa. [Eskuararen hatsapenak (c. 1718), Joanes Etxeberri (Euskal Klasikoen Corpusa)]
  

  

  berote (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:46 pm on 2016/05/03 Permalink | Reply
  Tags: B   

  beto 

    iz. 1. Erroman, senatuaren dekretu bati aurka egiteko plebeko tribunoek erabiltzen zuten formula. 2. Beste batzuk proposatzen duten lege edo akordio baten onarpena indargabe uzteko eskubidea. NBEko Segurtasun-Kontseiluko bost partaide iraunkorrek beto-eskubidea dute. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [beto] : debeku (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zuz.) veto
  fr iz. (Zuz.) veto
  en iz. veto
  port iz. veto, proibição

  Beto moduko bat izan da erakundeen aldetik, eta egun ere indarrean da jarrera hori”. [Itoiz, porlanezko gezurra, Edurne Elizondo (Txalaparta, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  beto (Pixabay, CC0 Public Domain )

   
• 

  Maite 10:04 pm on 2016/04/26 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bonbardatu 

    du ad. 1. MIL. Kanoiek, hegazkinek edo artilleriako beste elementuek jaurtitako bonba bidez eraso. 2. FIS. Gorputz bat neutroi, protoi edo beste partikula atomiko batzuen talken eraginpean jarri. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bonbardatu (T-L), bonbardeatu. Bombardear. Mattin Erhoskok baitzituen sekulako su-panpak, menttatik ekharriak, hetaz airea bonbardatu zaukun. Larz GH 1959, 88. Cubako azukre-ola bat bonbardatua izan omen da airekoz: nork egin du jokoa? Herr 22-8-1963, 1. Etsaien aideplanoak bonbardeatzera etorri. BBarand 113. Miarritzeko karrikak eta inguru batzu egun argiz bonbardatu. Larre ArtzainE 136. Bixer eberdien ogi zuriagaz bonbardiauko gaitue. Gerrika 71. En DFrec hay un ej. de bonbardeatu.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. (Mil.) bombardear (2) du ad. (Fis.) [neutroiekin] bombardear
  fr du ad. bombarder
  en du ad. to bomb
  port du ad. bombardear

  Zer gertatuko ote zen faxista madarikatu haiek Gernika bonbardatu izan ez balute? [Txartel bat (des)herrira, Garazi Goia (Elkar, 2013)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bonbardatu (Die Ruinen von Guernica, Attribution: Bundesarchiv, Bild 183-H25224 / Unknownwikidata:Q4233718 / CC-BY-SA 3.0)

   
• 

  Maite 10:34 pm on 2016/04/13 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bulunba 

  iz. (L, BN eta GN) 1. Ardiak lepoan daraman zintzarria. 2. (hed.) Pertsona berritsua, txotxoloa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEI sinonimoen hiztegia)

  iz. [dunba]: dunba, joare, zintzarri, metale Ipar., xilintxa Ipar., arran Bizk.
  izond. [ergela]: arin, babalore, babo, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) cencerro, esquilón (2) iz. (hed.) charlatán, -ana, necio, -a, insustancial
  fr (1) sonnaille (2) bavard, -e
  en (1) (campana para el ganado) cowbell; (for herd animals) bell (2) chatterbox n
  port (1) chocalho (2) charlatão, ona

  Suak hartu zuen berehalaxe eta purrustada bota zion: hik zer nahi duk, bulunba?  [Paradisuko Almanaka, Gianni Celati / Fernando Rey (Igela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bulunba (Wikimedia Commons, CC)

   
• 

  Maite 8:59 am on 2016/04/01 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bal 

  iz. Ipar. g.er. ‘dantzaldia’ (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bal (VocBN), bala.

  Baile. v. baile, dantza. Danzak eta balak bere izaitez eztira, ez on, ez gaixto. SP Phil 370. Sori, baina perillos diren balez eta pasatienpoez. Ib. 370. Ihes egin dezotegun danzari, balei, komediei eta arriskuzko konpainiei. CatLav 174 (V 90). Baletan, dantzetan eta bonbazietan. He Phil 240. Jokoa, bala, banketak […] bere izatez ez dire gauza gaxtoak, aitzitik indiferentak dire eta ongi edo gaizki har daitezkenak. Ib. 85s. Jaun handi bat gerthatu zen Palerman gaindi iragaiterat eta hiriko erondariak eman zuen haren paradara bal bat. “Donna un bal à son occasion”. Birjin 250. Bere gaztelu eder eta aberatsetan emaiten dituzten egunazko bazkarietan, arratsetako bilkuretan, gabazko baletan. Elsb Fram 180. Atzartasun handienarekin urrundu beharko dire bala edo dantzetarik. Arb Erlis 352. —Errazu, sarri balean izanen zirea? –Beharbada, itzuli bat eginen dut. Larz Iru 138. Aitaren bisita, sarriko bala eta gaineratekoak sartu dazkotzu zuk! Ib. 140.

  Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

      [dantza]: dantza, irrada g.e., triska zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) sesión de baile, baile
  fr iz. danse ; bal
  en iz. dancing; dance
  port baile

  Bere gaztelu eder eta aberatsetan emaiten dituzten egunazko bazkarietan, arratsetako bilkuretan, gabazko baletan. Elsb Fram 180.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  bal (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 9:02 am on 2016/03/29 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bolbora 

  iz. Konposizio oso aldakorreko hauts–nahaste lehergarria, bereziki jaurtigaiak jaurtitzeko eta suziri edo antzekoak propultsatzeko erabilia (gehienetan gesal, sufre eta ikatzez osatua dago).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es pólvora
  fr poudre
  en gunpowder, powder
  port pólvora

  Bizkarrean ehizarako eskopetak eta jateko pixka bat zeramaten, eta mandoa aizkora txiki batzuekin, bolbora eta mantekin zamatuta zuten.  [Riomundo, Jon Maia (Txalaparta, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bolbora (Wikimedia Commons: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0, Lord Mountbatten)

   
• 

  Maite 11:30 am on 2016/03/25 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bazkatu 

  da/du ad. Animalia bakoitzak bere bazka hartu; jaten eman, bereziki animaliei. Belarrez bazkatzen diren abereak. Gazurarekin bazkatuko ditu txerrikumeak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [bazkarazi]: alharazi Ipar., alhatu Ipar., bazkarazi Ipar., geinatu Zub.

      [bazka hartu]: larratu, alha izan Ipar., alhan izan Ipar., alhatu Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. alimentar(se); nutrir(se); [abereei buruz] apacentar(se)
  fr da/du ad. paître, faire paître ; nourrir [le bétail]
  en da/du ad. to feed; [abereak] to graze
  port da/du ad. alimentar(-se); alimentar(-se)

  Mundu (ustez) ondo egin baten epikak bazkatzen ditu gerra guztiak. Atikarren munduarenak Troian, kristauenak Gurutzadetan, Europako nazio handien hegemoniarenak Waterloon eta bi Mundu Gerretan… Europaren esentzia bera omen dago orain jokoan. Baina zein da epika? Europak munduari egindako ekarri nagusien defentsa gerrarik gabea ala lorpen guztien porrota?  [Gerrak, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2006-03-25 )] (Berria.eus)

  

  bazkatu (Pixabay, CC0 Public Domain)