Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:46 pm on 2021/10/23 Permalink | Reply
    Tags: E   

    elezu 

    adj. Berritsua. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    elezu. v. eletsu.

    eletsu. (B, L, BN, S; -lh- Lecl, Dv, H), elatsu (R, S; -lh- Foix), elazi (R-uzt), elazu (Sal), elezu (AN-ulz, B). Ref.: A (eletsu, elatsu, elazi, elazu); Lh Eusk 1919-1920 (II), 80; Lh (elhatsü, elhetsu); Lrq (elhetsu); Inza EsZarr 176; Izeta BHizt (elezu); EI 296. Hablador, charlatán, locuaz. ” Elazu, embustero, hablador” A. “Bavard” Foix. ” Elhatsü (S-saug), qui prête à la critique, à la discussion” Lh. “P[eu] u[sité]: on dit, selon le cas, babalaut ou elhekari ” Lrq. v. elati.
    Gizon galduak phizten ditu eskatimak, eta elhetsuak makhurtzen ditu buruzagiak. Dv Prov 16, 28 (Ol berritsu ). Obroena erranen du berorren baitan: zer elatsu dud adexkide kura. Mdg 148. Bazkari guzian solas guti egin zuen erretorak, hura bethi hain arrai eta elhetsu zena. M. Iriart GH 1927, 59.

    Sinonimoak: iz.

    [berritsua]: berri-jario, berriketari, berritsu, eletsu, erausle, hitz-jario, hitz-mizti, hitzontzi, hiztun, jolastun, mokokari, elekari Ipar., eleketari Ipar., berba-jario Bizk., berbaldun Bizk., berbati Bizk., berbatsu Bizk., berbontzi Bizk., kalaka Ipar./Naf., kalakari Ipar./Naf., elestari Zub., eleberriti zah., erasle Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. hablador, -a; charlatán, -ana; locuaz
    fr izond. bavard, -e ; causeur, -euse
    en izond. talkative, chatty, loquacious
    port izond. falador, -a, charlatão, -ona

    Testuinguruan

    Haurra oso elezua zen. #gaurkohitza

     
  • Maite 11:24 pm on 2021/10/20 Permalink | Reply
    Tags: E   

    erdieroale 

    adj./iz. Fis. Gaiez mintzatuz, eroankortasun elektrikoa eroaleenaren eta isolatzaileenaren artekoa duena, eta, eroaleei ez bezala, handitzen zaiona tenperatura igo ahala. Ik. eroale; isolatzaile. Erresistentzia elektrikoa minimoa da metaletan, handia erdieroaleetan eta infinitua isolatzaileetan. (Hiztegi Batua)

    Wikipedian

    Erdieroalea eroankortasun elektrikoa tenperaturaren arabera aldatzen duen substantzia kristalinoa da. Giro-tenperaturan ez dira ez eroale ez isolatzaileak. Tenperatura zero absoluturantz hurbilduz gero isolatzaileak dira. Tenperatura altuetan berriz, eroale onak izatera hel daitezke.

    Material erdieroaleek eroaletasun balio ertainak izan ohi dituzte, 10-6-104 (Ω.m)-1 tartekoak. Badaude, berez, erdieroale diren elementuak, hala nola, taula periodikoko 4 taldea osatzen dutenak (Ti, Zr eta Hf), Si eta Ge-arekin batera. Dena den, bi elementu desberdinez osatutako erdieroaleak ere ezagutzen dira, taula periodikoko 12 eta 16 edota 13 eta 15 taldeetako elementuen konbinazioz osatutakoak, adibidez, CdS, CdSe, GaN, AlAs, InP…

    Jarraitu irakurtzen

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz./izond. (Elektr.) semiconductor, -a
    fr iz./izond. semi-conducteur
    en iz./izond. semiconductor, solid-statek
    port iz./izond. semicondutor

    Testuinguruan

    Erdieroale faltagatik, urriaren 25ean eta 29an produkzioa etengo du VWek. [Joxerra Senar, berria.eus (2021-10-20)]

     
  • Maite 9:40 pm on 2021/10/01 Permalink | Reply
    Tags: E   

    estalgabetu 

    du ad. g.er. estalgabetu, estalgabe, estalgabetzen || Estalkia kendu. Ikusi zuen Teresa, aurpegitxoa eskuekin estalirik, negar-zotinka, eta nahi izan zion begitartea estalgabetu eta besoa lepo inguruan ezarri.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    estalgabetu. (G? ap. A, que cita a Añ), estalgetu (Lar, H), estalbagetu (Añ). Descubrir, destapar. “Découvrir, ôter une coverture, un couvercle” H. Ikusi zuen Theresa […] aurpegitxoa eskuekin estalirik, negar-zotinka […] eta nahi zion begitartea estalgabetu eta besoa lepo-inguruan ezarri. Mde HaurB 43.

    estalgetu. Descubrir, hallar. Etorriko diran aldietan zer estalgetuko dan […] nork daki? Zink Crit 19. Onelako edo alako lakatzen atzetik me ederra estalgetu zala. “Se descubrió el precioso mineral” . Ib. 34. Perutxoren kanta noski “La Tercera Celestina” deritzan liburuan Menendez Pelayok estalgetua. Onaind MEOE 18.

    Sinonimoak: iz.

    [estalgabetu] : babesgabetu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es du ad. descubrir, destapar
    fr du ad. mettre à découvert
    en ad. to uncover
    port du ad. descobrir

    Testuinguruan

    Ez dizut filmaren amaiera estalgabetuko. #gaurkohitza

     
  • Maite 9:37 pm on 2021/09/11 Permalink | Reply
    Tags: E   

    erne 

    erne1, erne, ernetzen || 1 da ad. Haziez mintzatuz, ernamuina hazten hasi; landareez mintzatuz, lurretik ateratzen eta hazten hasi. Ik. hozitu; ernatu 2; ernamuindu. Hazia, erein ondoan, estali behar da erne dadin. Bere soroan erne da erein zuen artoa. Landare erne berria. 2 da ad. Irud. Haren hitz santua gure bihotzetan erne dadin. Erneko ahal dira euskaraz irakurgai gozo eta mardulak! Zein burutan erne da izadiaren ideia gidari hori?

    erne2 || 1 adb. Iratzarririk, bereziki zentzumenak edo buru gaitasunak. Ik. ernai1. Lo daude, erne behar zuten guztiak. Erne egon! Zaude erne ene hitzak aditzeko. Zintzoen gainean erne dagoen Jainkoa. Kontuz eta erne ibili. Hain erne eleetara, hain logale beila santuetara. Jainkoaren zerbitzuan erne izan zaitez. || Belarriak erne, begiak zabalik. 2 adj. Erne dagoena; gauzak berehala ulertzen dituena. Ik. atzarri2. Oilar erneak hiru aldiz kantatu zuen. Begi-belarri erneak. Mutil ernea. Adimen erneko emakumea.

    (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    [erne1]: ernamuindu, kimatu, ernatu, hozitu, sortu, ninikatu, buztandu

    [erne2]:

    1. azkar, ernai, bizkor, argi. Ant. inozo, tentel.
    2. adi, ernai, atzarri, zain-zain.
    3. zain, zurt, prest, gertu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) adb. atento, -a, despierto, -a, vigilante (2) izond. agudo, -a, ingenioso, -a, despierto, -a, listo, -a
    fr adb. éveillé, -ée ; attentif, -ive, vigilant, -e
    en adb. alert, watchful, awake; attentive; aware
    port adb. atento, -a, desperto, -a, vigilante

    Testuinguruan

    Ruche jaunarengandik urrats gutxira gelditu, betaurreko pare fina atera, eta erne baino erneago begiratu zion agureak Ruche jaunari. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)]

     
  • Maite 7:53 pm on 2021/09/07 Permalink | Reply
    Tags: E   

    ele-mele 

    iz. Berriketa. Ele-meletan denbora galtzen. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ELE-MELE. (elhe-melhe T-L).

    a) Cháchara, palabrería. “Bavardage”, “potins”, “commérage” T-L. Ez othe dute, egun gehienetan bederen, denbora gehiago ere galtzen elhe-melhetan eta phasaieta alferretan? Dh 95. Zeuen buruera orrek zabaltzeko sortu eikezuez izmitzik eta elemelerik labanenak. A EEs 1916, 109. Sobera gizon gazte erortzen dira Algerian […], elhe-melhe egoiteko terrentan. SoEg Herr 12-11-1959, 2.

    b) “Hari txarra eteten hari da (elhe-melhe dan batendako erraiten da) (S), […] (se dice de alguien que tiene dificultad de hablar)” A EY III 297.

    Sinonimoak: iz.

    [berriketa]: berriketa, berriketaldi, hitz-mitz, elasturi Ipar., tartarika Ipar., txilimala Bizk., ardaila Gip., kalaka Ipar./Naf., kalaketa Ipar./Naf., berrikeria g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (pl.) cháchara, palabrería
    fr (pl.) bavardage, parlote, boniment
    en (pl.) gossip; chatter (inf)
    port iz. fofoca

    Testuinguruan

    Ele-meletan denbora galtzen. (Hiztegi Batua)

     
  • Maite 7:15 pm on 2021/09/03 Permalink | Reply
    Tags: E   

    erietxeratu 

    du ad. Erietxe batera eraman.

    Sinonimoak: iz.

    [erietxeratu] : ospitaleratu, ospitalizatu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es du ad. hospitalizar
    fr du ad. hospitaliser
    en du ad. to hospitalize, to admit sb to hospital
    port du ad. hospitalizar

    Testuinguruan

    Beste 45 gaixo erietxeratu dituzte gaitzagatik Hego Euskal Herrian (Berria.eus, 2020-09-03)

     
  • Maite 9:01 pm on 2021/08/15 Permalink | Reply
    Tags: E   

    eurixka 

    iz. Ipar. g.er. Euri lanbroa, euri xehea. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    eurixka.

    1. ebixka (S ap. Lrq ), urixka (L, B ap. A ; Dv), urixki (B ap. Izeta BHizt ). “Llovizna, vulg. boira” A. Nahiz ez dituen ur phutzuak bethe, azken aldian egin duen urixkak lurra bustixe du. Prop 1876-77, 110.

    2. Algo lluvioso. Ezin ederkiago joan da [konfirmazionea], denbora urixka izanagatik. Herr 7-4-1966, 2.

    Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

    [langarra]: euri-lanbro, euri-langar, euri-zirin, lanbro, langar, lantxurda, lantzer, zirimiri, lantzurda Ipar./Naf., landur g.e., euri-zarama Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. llovizna
    fr iz. bruine, crachin
    en iz. drizzle, misty rain
    port iz. chuvisco, garoa

    Testuinguruan

    IZATEN DIRA BATZUETAN EGURALDI TEMOSO buxti xoxo horietakoak: xirimiria edo langarra noizbehinka, ateri tarteka, hasi-ez-hasi marteka… Nazkatu bai, nazka ninteke nahi dudan guztia eurixka motel temoso segidoko honekin, euri-zirina ttontto mantso, edo tarteka bixi-bixi botatzen duenarekin. [Naturaren mintzoa, Pello Zabala (Alberdania, 2000)]

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel