Gaurko hitza

Tagged: K Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:00 pm on 2017/01/13 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kaskezur 

  iz. Burezurra. Lurrera erori eta kaskezurra hautsi. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaskezur (G, AN-araq, B, BN-baig, Sal), kaskaezur (VocB), kaskazur (V), kasko-ezur. Ref.: A (kaskezur, kaskazur); Izeta BHizt.

  Cráneo. Kaskezurrean –ezustekoa!– / ar nabar aundi bat bizi. Or Eus 226. Kaskezurra autsi. Anab Poli 65. Kasko-ezurra eta barruko garunak. Vill Jaink 69. Nekez lortuko dugula argibiderik antzina-antzinako gizaki zein gizaideen kaskezurretan. MEIG VI 113.

  Parte alta de la cabeza. v. 2 kaskar. Kaskezurrian autsiko diot / oraindikan oriñala! MendaroTx 104. Ebagi egin eutsazan belarrijak kaskazurretik [astuari]. Otx 121. Beren kaska-ezur soillak lozio orrekin igurtzitzen duten gizarajoak. Lab SuEm 177.

  Sinonimoak: iz. beh.

      [burezurra]: burezur, buru-hezur, buru-kasko, garezur, kaskar beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. cráneo; crisma
  fr iz. crâne
  en iz. skull, cranium
  port iz. crânio; fam coco

  Esadazu, mutiko, zuri ezer sartzen zaizu kaskezur gogor horretan? [Harry Potter eta sorgin harria, J.K. Rowling / Iñaki Mendiguren (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur

  

  kaskezur (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:59 pm on 2017/01/08 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kukulumuxu 

  adb. Bizk. kokoriko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kukulumuxu (V-arr-oroz-m), kukulumutxu (V-m-gip), kukurumixo (V-m-gip; Añ (V)), kukurumitxu (V-ger), kukurumux (G-azp), kukurimixo (Añ (V)), kukulumixo (V-m-gip), kukulumutxio (V-m), kukumaixo (V-gip), kukumukuxo (V-gip), kukumixo (V-gip). Ref.: A (kukulumixo, kukurumixo); Iz To 187, UrrAnz (kukumukuxo); Etxba Eib (kukulumixo); Etxabu Ond 114; Elexp Berg (kukulumixo, kukumixo).

  Agachado, agazapado, en cuclillas. “Ovillarse encogiéndose […], kukurumixo ifini (V)” Añ. “Encogerse arrugando, […], kukurimixo (V)” Ib. “Kukumaixo jarritte, puesto en cuclillas (V-gip)” Iz To 187. “Orduetan egon da kukulumixo” Etxba Eib. v. 1 kokoriko. Ea-ko uritxu au, makur makur edo kukulumuxu, mendi biren barrenean. A Txirrist 171. Kukulumutxu jarri ta prakak erazten asi zan. Otx 64.

  Sinonimoak: adb.
  [kukulumuxu] : kokoriko, pikotxean, kukubilko (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. en cuclillas
  fr adb. accroupi, -e
  en adb. crouching, squatting
  port adb. loc adv a o de o em cócoras

  Umea ura edan guran dabil kukulumuxu jarrita.  (Labayru Fundazioa, ‏@labayrufundazio )

  

  kukulumuxu (Argazkia: Labayru Fundazioa, @LabayruFundazio)

   
• 

  Maite 8:09 pm on 2016/12/27 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kereta 

  iz.  Kanaberak edo kidekoak bilbatuz egiten den hesi, ate edo zernahi gauza. Etxeko keretatik azken agur bat. Kereta hagak. Kanaberazko kereta batzuen gainean etzanik. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [xeila]: xeila Ipar., keheila Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (batez ere Ipar.) cancilla, puerta rústica, puerta de cercado
  fr portail
  en gate
  

  Etxeko keretatik azken agur bat.  (Hiztegi Batua)

  

  kereta (Argazkia: Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 5:03 pm on 2016/12/02 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kotxeiatu 

  du ad. (batez ere Z) Matazatu, haria bildu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kotxeiatu (Sal), kotxeatu (BN; Dv (BN)), kotxeratu (BN, S; Foix (ap. Lh), H), kotxeiratu (BN, S), kotexatu (R), kotxiatu (kh- BN-bard; Dv). Ref.: A (kotxeatu, kotxeratu, kotxeiatu, kotexatu, khotxiatu); Lh (khotxeratü).

  Devanar. “Dévider le fil, le mettre en écheveau” Dv. “Kotxeratu, mettre du fil en écheveau” H. “Khotxiatu, poner el hilo del huso en madejas” A.  Liho egiten zen denboran mañata güzia etxen, emaztiak ürüten, gizonak khotxeiatzen edo hari biltzen. ArmUs 1899, 48.

  Sinonimoak:ad. Zub.

      [haria bildu]: harildu, harilkatu, astalkatu Ipar., matazatu Bizk.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (batez ere Z) aspar, hacer madejas
  fr (el hilo) dévider
  en make skeins
  port fazer meada

  Liho egiten zen denboran mañata güzia etxen, emaztiak ürüten, gizonak khotxeiatzen edo hari biltzen.  ArmUs 1899, 48. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kotxeiatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:05 pm on 2016/11/03 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kargugabetu 

  ad. kargugabetu, kargugabe/kargugabetu, kargugabetzen du ad. Norbait kargutik kendu. Bi buruzagi kargugabetu dituzte, genozidioan parte hartzea egotzita. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. destituir
  fr du ad. destituer, démettre
  en du ad. to dismiss from, to remove from
  port du ad. destituir

  Bere agindua betetzen ez dutenak kargugabetzeko aukera izango du Konstituzionalak [Bere agindua betetzen ez dutenak kargugabetzeko aukera izango du Konstituzionalak, Berria.eus (2016-11-03)]
  

  

  kargugabetu (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 11:24 pm on 2016/10/21 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kapare 

  iz. HIST. Nahiz aitoren seme edo alaba izan ez, hainbat pribilegioren jabe zen pertsona librea.
  Foruen arabera, Bizkaia eta Gipuzkoako biztanle guztiak kapareak ziren, hots, libreak, soldadutza eta zergetatik askeak eta eskubide politikoen jabeak. Bestalde, kaparetasuna jaraunspenezkoa zen eta ez erregeak emana. Aipatu herrialdeetan auzotasuna lortu nahi zuten kanpotarrek beren noblezia frogatu behar izaten zuten.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: aitoren seme (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. hidalgo, -a
  fr  iz. noble, gentilhomme
  en  iz. gentleman
  port  iz. fidalgo(a)

  -Baina zu, Migel, kapare zara edo? – galdetu nion ironia apurtxo batekin.  [On Kixote Mantxako, Miguel de Cervantes / Patxi Ezkiaga (Erein, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kapare (Irudia: Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 10:30 pm on 2016/07/17 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kakapirri 

    1. iz. (lgart.) Kakeria, beherakoa. 2. izond. (B) Pertsonez mintzatuz, jenio txarrekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal hiztegian

  kaka-pirri (V-gip).

  1. “Diarrea” Elexp Berg.

  2. “Inquieto, de poco asiento” Elexp Berg. Cf. LexBi: “Cacapirri, persona de carácter inquieto y de mal genio“.

  Sinonimoak: iz. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [beherakoa]: beherako, sabeldura, uxara Ipar., pirri-pirri Bizk., sabeleko Bizk., beheitiko Ipar./Naf., tarratario Naf., kakeri beh., goiti-beheitiko g.e., hestereango g.e., hesteriko g.e., kakajario g.e., sabeltasun Ipar. zah.

  kakapirri izond.

      [erretxina]: erretxin, kakerre, sakerre, pirri Bizk., ipurterre beh., triperre beh., prakerre g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (B) (lgart.) diarrea (2) iz./izond. (B) (lgart.) persona de carácter inquieto, de mal genio
  fr (1) diarrhée ; colique (2) izond. pointilleux, -euse ; grincheux, -euse ; irritable
  en (1) diarrhoea (Br); diarrhea (Am); the runs (inf) (2) cantankerous; grouchy
  port (1) diarréia (2) carrancudo(a)

  Jaun kakapirri zahar bat zen, Salford hiria ezagutzen zuen norbaitekin topo egiteko gogoz egoten zena eta eguna Lorategiko banku batetik bestera pasatzen zuena; eta urtebetez edo gehiagoz ezagutzen genuenean, beste agure bakarti bat ezagutu genuen, behin Salforden egondakoa, larunbatetik astelehenera.  [Peter Pan, James Matthew Barrie / Julen Gabiria (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kakapirri (Pixabay, CC0 Public Domain)