Gaurko hitza

Tagged: K Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:40 pm on 2016/01/16 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kamustu 

  da/du ad. Kamuts bihurtu, zorroztasuna galdu. • GOSEA, EGARRIA KAMUSTU. Gosea, egarria hil edo ase. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad.

      [kamuts bihurtu]: makestu, lanpustu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. embotar(se), desafilar(se), despuntar(se) (2) da/du ad. (hed.) debilitar(se), apagar(se), despuntar(se), desafilar(se)
  fr (1) da/du ad. (s’)émousser (2) da/du ad. (hed.) (s’)affaiblir, faiblir, (s’)éteindre
  en da/du ad. to blunt; to go/become blunt
  port (1) (un cuchillo, una navaja) desafiar-se (2) apagar-se

  Entzun:

  Iñigok armadura denen aurrean kendu eta lantza kamustu du harri baten kontra jota.  [Elezaharren bidetik, MARTIN ANSO (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Agerraldi hau ez duk hire asmo ia kamustu hori zorrozteko baino.  [Hamlet, William  Shakespeare / Juan Garzia (Ibaizalbal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kamustu (Wikimedia Commons, Public Domain)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:09 pm on 2016/01/12 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kopeta-ile 

  iz. Kopetaren gainean erortzen den ilea. 
  

  Sinonimoak: iz.
  [kopeta-ile] : kopetile (5000 Adorez Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es flequillo
  fr frange
  en fringe (Br); bangs (Am)
  port franja

  Entzun:

  Neskatoaren kopetak agurearen lepoa ukitzen zuen, haren kopeta-ileak kilimak egiten zizkion sudurrean Egutxiri.  [Loti ederrak, Yasunari Kawabata / Ibon Uribarri (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kopeta-ile (FlickrCC, Fátima Justicia Cortés)

   
• 

  Maite 11:13 am on 2016/01/11 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kameleoi 

  iz. ZOOL. Kameleontidoen familiako narrasti saurioen izen arrunta. Alboetatik zapaldutako gorputza, elkarrekiko independenteki mugi daitezkeen begiak eta kolorez alda daitekeen azala dituzte. Zuhaitzetan bizi dira eta mihia jaurtiz ehizatzen dituzten intsektuez elikatzen dira. • kamaleoi arrunt. 25 cm ingurukoa, Afrikako iparraldean, Asia Txikian, Sirian, Mediterranearreko uhartetan eta Espainiako hegoaldean bizi da (Chamaeleo chamaeleon).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘kamaleoi’)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kameleoi, kameleoin, kamaleoi, kamaleon (Urt IV 455), kameleon. Camaleón. Kanabera bezala, malgu eta plega; kamaleona bezan batetan mutha. Ax 456 (V 297). Armiarma-sagua, kameleoina, estelioa, muskerra eta sathorra. Dv Lev 11, 20 (Ur kamaleoi, Bibl kameleon). Gure pazientzia / nola dan etendu, / kamaleoi bezela / ezin naz mantendu. Ayesta 76.

  Sinonimoak: iz.
  [kameleoi] : kamaleoi* (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Zool.) camaleón (2) iz. (hed.) camaleón, chaquetero, -a
  fr iz. caméléon
  en iz. chameleon
  port (1) iz. camaleão m. (2) despec & fam vira-casaca mƒ

  
  

  David Bowie, musika munduko ‘kameleoia‘, joan egin zaigu. Ez adiorik!

  Bowie, kameleoia (Wikimedia commons)

  kameleoi (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2015/12/23 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kohat 

  iz. (Ipar.) Masailakoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kohat (L, S; Lecl, Dv (S)), kuhat (S). Ref.: A; Lrq /kohát/. Bofetada. “Soufflet” Lecl. “Soufflet, coup” Dv. “Bofetada. Nahi duka kuhat bat? (S). Lander” DRA. “Gifle” Lrq. Ale, fripu doblia, / ützadak ahoko buxia, / bestela jauz erazten deiat / kuhat hunez büria. Pastoral Clovis 462.

  Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

      [masailekoa]: belarrondoko, danbada, danbateko, dangateko, ezpaineko, kolpe, masaileko, matraileko, muturreko, takateko, ukaldi, zanpateko, zaplateko, zaplazteko, zartako, zartateko, kaska Ipar., kaskako Ipar., kolpeka Ipar., mustupileko Ipar., panpako Ipar., paso Ipar., zaflako Ipar., kolpekada Heg., zartada Heg., zartadako Heg., plastada Bizk., plastateko Bizk., zaplada Bizk., zapladako Bizk., matelako Ipar./Naf., mazelako Ipar./Naf., zafra Ipar./Naf., zanpako Ipar./Naf., zarta Ipar./Naf., zaflada Naf., zafladako Naf., belarraldeko Zub., kaskateko beh., ahutzeko zah., azote Ipar. zah., zafardako Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) bofetada, torta, guantazo
  fr iz. claque, gifle, baffe
  en iz. slap
  port iz. bofetada, tapa

  Entzun:

  Nahi duka kuhat bat?  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kohat (DevianArt, CC)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2015/11/02 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kuia 

  iz. BOT. Kukurbitazeoen familiako landare belarkara eta urterokoa. Herrestaria edo igokaria da, lore handi eta horiak ditu eta izen bereko fruitua ematen du. Jatorriz amerikarra da eta hainbat barietate bere fruituengatik kultibatzen dira (Cucurbita pepo). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [kalabaza]: kalabaza Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Bot.) calabacera, calabaza (Cucurbita pepo) (2) iz. [fruitua] calabaza
  fr iz. citrouille ; courge ; calebasse ; potiron
  en iz. pumpkin
  port iz. abóbora

  Entzun:

  Ez da tomate garaia, ezta alberjinien, leken eta kuiatxoena ere. Hala ere, dotore eta distiratsu erakusten dira saltoki handietako eta denda txikietako apaletan. Negua, baina, azen familiako barazkien, porruen, kuiaren eta pataten garaia da, eta baita beste hainbat barazkirena ere: borraja, ziazerbak, eskarola, txikoria… [Negurako sukaldea, Nagore Etxeberria (Berria.eus, 2015-10-31)]
  

  

  kuia (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 11:00 pm on 2015/10/31 Permalink | Reply
  Tags: K   

  klar 

  izond. (Ipar.) (zah.) Argia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Hiztegi batua:

  klar izond. h. argi

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  klar (S ap. Lrq; Volt 36, SP, Urt II 162, Ht VocGr 340, VocBN, Gèze). Tr. Documentado desde mediados del s. XVII en la tradición septentrional. En el s. XX sólo se encuentra en un texto oral recogido por Larrasquet. Con vibrante múltiple sólo hallamos algún ej. seguro en M. Elissamburu.

  1. (Adj.). Claro, luminoso, (tiempo) despejado; claro, fácil, inteligible; claro, seguro, evidente. “Clair, ageria” SP. v. klaro. Ur klara / edan ohi zinduen. EZ Noel 165. O iguzki klara, nihoiz / etzare goibelduren. Ib. 111. Zure aizean eta egun klarez. Volt 170. Bihotzak garbi eta klar. Ax 325 (V 215). Gauza segura da, klara, eta esperientziaz ere frogatua. Ib. 439 (V 287). Bekhaturik gabe […] klar eta libre edireiten du bere burua. ‘Luminoso’. Ib. 452 (V 295). Denbora klar deiño, […] untzia itsas zabalean, denbora ederrarekin bezala, zeure gogara zabiltzaiño. Ib. 217 (V 145). Arrazoin bat are klaragoa eta aditzeko errazagoa. Ib. 106 (V 71). Badakizu, gauza klara da, / nik zenbat dudan sofritzen. Gç 178. [Sainduak] dira bere baithan asko klar eta ozen. ES 123. Gisa hunetan frogantza klara da. Ib. 118. Beirina klar baten arteti […], ikhusten dütüzü. Chaho AztiB 6. Boza gogor eta klara zuen. Gy 219. Orkatz bat zagola behiñ ithurri klar batean. Ib. 63. Eginen duzu purea klar bat. ECocin 3. Mintzajerik klarenaz eta thermañürik xahienez. CatS VI. Definizionea izan dadila beraz klarra eta laburra. Elsb Fram 172. Bestía hórra ziók, aztála áhin, begía klar, südüra txüt. Lrq Larraja RIEV 1931, 234. v. tbn. Mong 588. Lg II 194. Bordel 154. Jaur 378.

  2. (Uso adv.). Claramente, de modo claro. v. klarki. Zuziak dire klar agerturen. EZ Man I 88. Ezagutza klarago humillei emaiten derauedana. SP Imit III 43, 2 (Ol, Pi argiago). Aski klar eta garbi minzo da. Tt Onsa 147. Egia baten klar erraitera. AstLas 31.

  Sinonimoak: izond. Ipar. zah.

      [argia]: argi, argitsu, argixka, dirdaitsu, dirdiratsu, distiragarri, distiratsu, distiratzaile, distirant Ipar., arrai L-BN, arraitsu L-BN, dizdizari g.e., klaru Heg. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) h. argi claro, -a
  fr izond. h. argi clair, -e ; évident, -e
  en light
  port izond. claro(a)

  Entzun:

  Aski klar eta garbi minzo da. Tt Onsa 147. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  klar (Devian Art, CC)

   
• 

  Maite 8:03 am on 2015/10/13 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kasailari 

  izond. (Ipar.) Kalapitaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [kalapitaria]: iskanbilatsu, istilutsu, liskarti, liskartsu, mokokari, zalapartari, aharrari Ipar., eskatimari Ipar., kalapitari Ipar./Naf., liskargile g.e., sesiante Heg. beh., zalapartero Heg. beh., bilakari Zub. g.e., atralakari Bizk. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) alborotador, -a, vocinglero, -a, bullanguero, -a
  fr (Ipar.) bavard, -e ; bruyant, -e
  en rowdy, noisy; rowdy person
  port alvoroçador(a), bagunceiro(a), desordeiro(a)
  

  Entzun:

  Zuek zarete hemengo jende kasailarienak.

  

  kasailari (Gaurko hitza, CC)