Tagged: L Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:02 pm on 2015/12/09 Permalink | Reply
    Tags: L   

    askojakin 

    izond. 1. (zah.) Jakintsua. 2. Maltzurra.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz./izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [jakintsua]: aditu, argitu, jakintsu, jakitun Bizk., esperto g.e.
    askojakin izond.
        [maltzurra]: azeri, maltzur, amarruti Ipar., amarrutsu Ipar., artez Ipar., asmotsu Bizk., malmutz Bizk., mazi Zub., maleziatsu g.e., artetsu Ipar. g.e., filus Ipar. g.e., finezios Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es 1 izond. sabio, -a 2 izond. astuto, -a; malicioso, -a
    fr izond. savant, -e ; puits de science
    en 1 izond. [jakintsua] wise 2 izond. [maltzurra] malicious, malevolent, spiteful; wicked
    port 1 sábio(a) 2 adj astuto(a), astucioso(a)

    Entzun:

    Ez dut askojakin itxurarik egin nahi nire ezjakintasuna presakako irakurketa entziklopedikoekin estaliz. [Arbelaren gainean, Xabier Mendiguren Elizegi (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    askojakin (Gaurkohitza, CC)

     

  • Maite 5:23 pm on 2015/11/23 Permalink | Reply
    Tags: L   

    lepo 

    lepo (Wikimedia Commons)

    iz. 1. Burua enborrari lotzen zaion gorputzaren zatia, gehienetan mehea. Norbaiti lepoa bihurritu, estutu. Lepoa moztu, ebaki kendu. 2. Gorputz baten zatirik estu eta meheena; ontzien goiko zati meharra. Umetokiaren lepoa. Lepo luzeko botilak. 3. Jantzietan, lepoa inguratzen duen zatia. Atorra-lepoa. 4. Bi gailurren artean gertatzen den altitude txikiagoko aldea, igarobide izan ohi dena. Ibañetako lepoan. Everesteko hegoaldeko lepoa. 5. (batez ere B) Sorbalda. Gurutze astun bat ipini zioten lepoan. 6. (B) Bizkarra, gorputzaren zatia. Lepo okerra zuen emakume hark. • lepo barometriko. METEOROL. Presio ia uniformeko eskualdea, azal isobaroak zela-forman dituena eta, txandaka gurutze-eran kokatutako bi depresio eta bi antizikloiren artean agertzen dena. • -EN LEPORA. (B) -en gain, -en bizkar. Irabaziak banatzeko ardura bere lepora hartuko balu. || -EN LEPOTIK. -en kontura, -en bizkar. Gure lepotik bizi nahi dutelako. || LEHENGO LEPOTIK BURUA. Aldatzen ez dena adierazteko esapidea. Eta dirudienez lehengo lepotik dugu eta izango dugu burua. || LEPO EGON, JAN. Goraino egon, jan. Plaza lepo zegoen. Bazkari hartan lepo jan zuten. || LEPOA EGIN. Apustua egin. Lepoa egingo nuke hori horrela dela. || LEPORAINO. Goraino, erabat. Leporaino asea. Trena leporaino betea zetorren.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [sama]: lepo-zintzur Ipar., idun Bizk., sama Bizk.
        [jantzietakoa]: idun Bizk., fola zah.
        [sorbalda]: Bizk.besaburu, besagain, soinburu, soingain, sorbalda, sorburu, espalda Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. cuello, pescuezo (2) iz. (hed.) cuello (3) iz. collado; paso (4) iz. (batez ere B) hombro (5) iz. (B) espalda
    fr (1) iz. cou ; gorge ; [zenbait animaliarena] encolure (2) iz. [d’une bouteille, d’un vêtement] (hed.) col ; encolure (3) iz. gorge, défilé, col [de montagne] (4) iz. (Anat.) col (5) iz. (batez ere B) dos, épaule
    en (1) iz. neck (2) iz. [jantziena] collar; neck (3) iz. (mountain) pass (4) iz. [sorbalda] shoulder
    port (1) iz. pescoço (2) iz. (de camisa) colarinho m.  (3) iz. [sorbalda] costas

    Entzun:

    Gure bizimodu azkarrak eta makinen aurrean eserita egon beharrak postura txarrak ekartzen dizkigute eta, haien ondorioz, sorbalda, bizkar eta lepoko minak. [Neckpoc unpoltsing, Joxe Rojas,  (Teknopata.eus, 2015-11-22)]

     

  • Maite 7:59 am on 2015/09/22 Permalink | Reply
    Tags: L   

    luhartz 

    iz. Kilkerraren familiako intsektua, hura baino handiagoa, aurreko hankak satorraren eskuen antzekoak dituena; kalte handiak egiten ditu landareetan (Gryllotalpa gryllotalpa). (Lur Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    luhartz (G-to, L-ain; SP >  vEys, Dv, A Apend), lugartz (V-oroz, G, AN; -rz Añ, Izt), luhertz (L-côte), lua(t)z (G-to). Ref.: A (luhartz, lugartz); SMuj EEs 1921, 104; Lh (luhertz); Garate 5.a Cont RIEV 1935, 351; Iz To.

    Grillo topo, alacrán cebollero. “Ver qui ronge les arbris au pied” SP. “Langosta, insecto, […] lugarza” Añ. “Animalejo subterráneo” Izt. “Courtilière” Dv y H. “Alacrán, arácnido pulmonado” A (probablemente, confusión con ‘alacrán cebollero’, insecto ortóptero). “Topogrillo cortón” A Apend. Cf. VocNav: “Lugarza: tajacebollas, grillo talpa o alacrán cebollero (Baztán)”. Oraiñ lugartzak jaten badituzte landare batzubek. Sor Bar 45. Bere otoitz ala zerakiñ lugiñen alorretik arrak eta luartzak kasatzerat. T. Arburu EEs 1917, 72. Satorrak eta luartzen gisa. MendaroTx 145. Lugartz bat antzo. Amez Plat 57 (ap. DRA). Lugartz edo luhargak. GAlm 1968, 17 (ap. DRA).

    Alacrán. (Cf. supra la trad. de Azkue).  Lugartzek bezela, buztan ta eztenak zituten. Ol Apoc 9, 10 (Lç, He skorpion, TB harrubi, Dv harrobi, Ur (V), Ker, IBe, IBk lupu, Ip erluri, Ur arrabio). Arrautza eskatuta, luhartza emango ote dio? IBk Lc 11, 12.

    Sinonimoak: iz.
    [luhartz] : eskorpioi, lupu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Zool.) alacrán cebollero, grillo real, grillo topo, grillo cebollero, grillotalpa, cortón (Gryllotalpa gryllotalpa)
    fr courtilière (Gryllotalpa gryllotalpa)
    en European mole cricket (Gryllotalpa gryllotalpa)
    port grilo-toupeira ou ralo (Gryllotalpa gryllotalpa)

    Entzun:

    Luhartzek bezala, buztan eta eztenak zituzten. Ol Apoc 9, 10 [moldatua] (Orotariko Euskal Hiztegia)

     

  • Maite 8:01 am on 2015/09/15 Permalink | Reply
    Tags: L   

    listari 

    iz. Hari sendoa. (Lur Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    listari (V-arr-oroz-gip, G, AN-gip, L; Lar > H, Añ), lista-hari (L-ain; listaari V-gip), lixta-hari (Dv), listai (AN), liztari (V-gip, G-azp; H). Ref.: A (lixta, listari, liztari); Iz ArOñ (lista, listarixa).

    Bramante. “El cordel”, “la liz” Iz ArOñ. Harriet da para liztari (AN, seguramente tomado de LE Urt) el significado de “effilure”, por una mera conjetura etimológica (relación con lits). v. 2 lista.  Liza edo liztari biru edo puxka batetik bezala [zinzillik gizona]. LE Urt 368 (ms. 131v liza biru). Urdai zatitxo bat, listariarekin lotuta, eskutik zintzilik zuela. Urruz Zer 97. Donostiako kale apañak / zuzenak listai-arean. Inzag in Onaind MEOE 780. Amudun listaria ezkerrarekin artu. Anab Don 48. Listari abek ez balira soñu gutxi aterako luke atabalak. Anab Poli 117. Gatozen harira, eta haria ez da hemen listaria, baizik soka lodia. MIH 217.

    Sinonimoak: iz.
    [listari] : hari sendo (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es bramante, hilo de bala, tramilla, guita
    fr ficelle
    en twine
    port cordão, barbante

    Entzun:

    -Lotu iezadak arkatz hori listari batetik zintzilik. [Gerrako pilotu, Antoine Saint-Exupéry / Josu Zabaleta (Alberdania-Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

     

    Paper batzuk atera zituen bere larruzko karteratik, eta metro erdiren bat luze izango zen listari bat. [Soinujolearen semea, Bernardo Atxaga (Pamiela, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    listari (Wikimedia Commons)



     

  • Maite 11:01 am on 2015/09/11 Permalink | Reply
    Tags: L   

    lelo 

    1. iz. Hitz neurtuzko esaldia, kantetan eta, errepikatuz doana. || Askotan errepikatzen den esaldi edo hitza. 2 izond. Batez ere Bizk. Ergela. (Lur Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    iz. [errepika]: errepika Ipar., euskaritxo g.e.
    izond. Bizk. [ergela]: arin, babalore, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. sonsonete, cantinela, estribillo (2) iz. canción, canto (3) iz. canción, cuento (4) iz. (Ipar.) fama, reputación, nombre (5) izond. (batez ere B) atontado, -a, alelado, -a, lelo, -a, turulato, -a, zopenco, -a, lerdo, -a, embobado, -a, tonto, -a
    fr (1) iz. refrain (2) iz. chanson, chant (3) iz. chanson, rengaine, refrain (4) iz. (Ipar.) renommée, réputation
    en (1) iz. [esaldi errepikatua] chorus, refrain (2) iz. story, thing; refrain (3) iz. [ospea] fame; reputation
    port (1) iz. (de poema, de canción) refrão m, estribilho m. (2) iz. canção (3) abestalhado(a)

    Entzun:

    ‘Eman bidea errepublika katalanari’ lelopean beteko dira gaur Bartzelonako kaleak, Kataluniako egun nazionalean. Hilaren 27ko hauteskundeen kanpaina ofiziala hasi da Diadarekin batera. [Azkena izan nahi duen Diada, Samara Velte (Berria.eus, 2015-09-11)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    ‘Eman bidea errepublika katalanari’ leloa (Irudia: assemblea.cat)

     

  • Maite 10:24 am on 2015/08/29 Permalink | Reply
    Tags: L   

    lizentzia lortu 

    iz. Lizentzia edo baimena lortu.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    lizentzia (-nz- Lcc, Lar, Añ), lixenzia.

    1. Licencia, autorización, permiso. “(Con la) venia de Ud., berorren lizenziaz” Añ. v. baimen. Bere ugazabari lizenzia eskatu jakan bere errira joateko. Lazarraga 1146r. Lizenziea, arren, indazu, / badozu borondaterik, / dakidantxeau esaterako. Ib. 1175v. Manatu du nere semea pausuetan guardia ifenteaz eta eman lizenzia aurkitzen duen guztien konfiskatzera. (c. 1597). FLV 1993, 456. Kofesatzeko lizenzia duen Kofesor batekin. Mat 134. Beraz har dezakegu esku eta lizentzia zenbait bekhaturen egiteko. Ax 137 (V 89). Pagatu dugu emen bere lizenziarekin 16 real zillar (Bilbao, 1683). ConTAV 5.2.9, 131. Ezpadu lizenzia aien absolbitzeko. El 70. Lizenzia nezesarioakin. Iraz 1. Lizenzia iguzu, birjina santea, / adoradu daigun zeure infantea. Acto 399. Ene lixenziareki hori heltü düzü. Mst III 46, 3 (Ch nik permititurik, Ol nik laketsi nualarik). Lurrean iltzeko lizenzia eskatu zuen. Cb Just 57. Obispo Jaunen lizenziya bagarik. Zuzaeta 100. Meza enzuteko lizenzia ematen zien. Mg CC 155. Arren berak alkantzau egijola gizonak ukatuten eutseen lizenzija. JJMg BasEsc 224. Abreari bademo han sartzeko lizentzia. Gy 85. Obra onakin logra dedilla / zerurako lizentziya. Xe 346. Ez dut lizentzirikan / bertsu segitzeko. Auspoa 97, 33. Zure lizentziyakin eseritzera nua. Iraola 28. Peskarako lizentziarik badaukak? SM Zirik 14. Haranerantza ibiliteko / eman zidan lizentzia. Arti MaldanB 190. Bestek bestetan usatu duen lizentziaz baliatzea. MEIG VII 32. En DFrec hay 14 ejs. (2 septentrionales) de lizentzia. v. tbn. SermAN 3r. Urqz 88. LE Prog 102. Gco I 453. AA III 396. fB Olg 149. Astar II 228. Echag 59. CatLuz 1. Izt C 485. Bil 81. EusJok II 95. AzpPr 47. CatUlz 1. Tx B I 100.

    Licencia del servicio militar. Ta lizentzia noiz? Txarm BordaB 106. Iruñera eraman giñuzten lizentzi billa. BBarand 143.

    2. + lizantza (T-L). Licenciatura. “Licence, diplôme” T-L. Salamancan burutu zuen gero (1953-57) Filosofi-Letretako lizentzia, Filologia klasiko sailean. MEIG IV 110.

    Sinonimoak: iz. 

        [baimena lortu]: baimena lortu
        [ikasketa-maila lortu]: lizentziatura lortu

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) conseguir licencia, permiso (2) conseguir la licenciatura
    fr obtenir licence
    en get license
    port obter licença

    Entzun:

    Nafarroako Gobernuak bilera egin du gaur goizean, eta, Ana Ollok bozeramaileak jakinarazi berri duenez, Euskalerria Irratiari lizentzia emango diote. Gaineratu du “luzea eta zaila” izan dela prozesua, eta zehaztu du 50.000 euroko kostua izan duela.

    (…) 1997. urtean hasi zen irrati lizentzien lehiaketaren prozesua. Horrenbestez, 18 urte luzez itxaron behar izan du euskarazko irratiak lehiaketa horretan lizentzia lortu arte. Baina aurretik ere, 1990eko FMko irrati lizentzien lehen banaketan, baimenik gabe utzi zuen Euskalerria Irratia Nafarroako Gobernuak. [Nafarroako Gobernuak irrati lizentzia emango dio azkenean Euskalerria Irratiari, Urtzi Urkizu (Berria.eus, 2015-08-28)]

    Euskalerria irratiko langileak, irratiaren egoitzan, artxiboko irudi batean. Iñigo Uriz / Argazki Press (Berria.eus-etik ekarria)

     

     

  • Maite 9:59 am on 2015/08/26 Permalink | Reply
    Tags: L   

    lortxinga 

    iz. Ostarteak.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    lortxinga. “Claros de sol entre nubes” Izeta BHizt. v. gortxinga.

    gortxinga (AN-larr), gortzinga (AN-gip), ortxinga (G-azp, AN-gip-larr, B), bortxinga (AN-5vill, B). Ref.: A (ortxinga); Asp ANaf (gortxinga); Gte Erd 87.

    “Rayos intermitentes del sol” A. “Calor fuerte, sofocante. Gortxinga dago” SMuj EEs 1921, 29. “Gortzinga, resol (panza de burra)” (AN-gip). “Gortxinga, var. de ortxinga. Rayos intermitentes de sol” Asp ANaf. “[Eguzkiak] bortxinga aundiak egiten ditu (AN-5vill), ortxinga ederra dago orain (G-azp), bero ortxinga ederrak egin ditu gaur (AN-gip) […], goibel artetik eguzkia bortxinga dago (AN-5vill), goibel artetik eguzkia ortxinga dago (AN-gip)” Gte Erd 87 (junto a eguzkia kirika, sar-atraka ari da, etc., de otras zonas). v. burtzinga.

    Sinonimoak: iz.
    [lortxinga] : gortxinga (Orotariko Euskal Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es claros de sol entre nubes
    fr clair de soleil entre les nuages
    en a break in the clouds
    port clarão de sol entre nuvens

    Entzun:

    Goibel artetik eguzkia lortxinga dago. (Orotariko Euskal Hiztegia [moldatua])

    lortxinga (Pixabay, CC0 Public Domain)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel