Gaurko hitza

Tagged: M Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:52 pm on 2016/01/29 Permalink | Reply
  Tags: M   

  mormosieta 

  iz. Marmario, purrustada. 

  Orotariko Euskal Hiztegia

  mormosieta, mormoxeta (V-gip ap. Elexp Berg). Refunfuño, murmullo de descontento; murmuración. “Zenbaitt petralek mormoxetia besteik eztauka” Elexp Berg. Aragi minberak dituzu. Ze gizon galanta asko nekezalek jazten dituban muetakuak erabilteko mormosieta baga! Mg PAb 117s. Alkar artu egizue etxean, mormoxeta bagarik. Ker 1 Petr 4, 9 (Lç murmurazione, He y Dv erasia, TB murmura, Ol e IBe marmar; IBk marmarka ari gabe). mormorixeta (V-arr ap. A), mormoxieta (V-arr-och-m ap. A). “Murmullo” A.

  Sinonimoak: iz.
  [sarramuska] : marmar, marmario, purrustada, sarramuska (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es refunfuño, murmullo de descontento; murmuración.
  fr ronchonnement
  en (=gruñido) growl, grunt; (=queja) grumble
  por resmungo, grunhido

  “Zenbait petralek mormoxeta besterik ez dauka” [Elexp Berg., mold. (Orotariko Euskal Hiztegia)]

  

  mormoxeta (DevianArt, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:21 am on 2015/12/27 Permalink | Reply
  Tags: M   

  mukur 

  iz. (B) Enborra. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [enborra]: enbor, gerri, sokil, subil, anpor Bizk., tronko zah., sunpur Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es tronco, madera, leño
  fr tronc, bûche
  en  trunk, log
  port tronco, lenho

  Entzun:

  Subil-harriko txingarrak zehatz amatatu gabe zeudenez, abarrak gehitu eta lau mukur jarri zituen inguruan. [Erresumaren ilunsentia, Mila Salterain (Txalaparta, 2014)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  mukur (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Inaki Agirre 10:51 pm on 2015/12/16 Permalink | Reply
  Tags: M   

  motelgarri 

  iz. Ibilgailuen abiadura moteltzeko kalean edo errepidean ezartzen den oztopoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  motelgarri (-th- SP, sin trad.) Entumecedor. “Mothelgarrizko hotza, froid engourdissant” SP.

  Sinonimoak: (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  1. isilgarri.
  2. geldogarri.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  atenuante (Elhuyar);  entumecedor (OEH)
  fr ralentisseur (WP); engourdissant (OEH)
  en speed bump, speed hump
  port lombada, quebra-molas, ondulação transversal

  Entzun:

  Zaharra berri: babes sozialak gizabanakoentzat motelgarriak dira, jokabide estrategikoak sustatzen dituzte, eta abar, eta abar. [Txanponaren bi aldeak, Iñaki Heras (Alberdania, 2003), Orr.: 148 (EPG)]

  Kale irteeran jarri berria duten motelgarrira hurbiltzerakoan ia gelditzeraino apaldu du abiada.  [Martutene, Ramon saizarbitoria (Erein, 2012)]

  

  motelgarri (Flickr, CC)

   
• 

  Maite 11:25 pm on 2015/12/15 Permalink | Reply
  Tags: M   

  muskildu 

  da ad. Kimatu, kimuak erne, kimuak eman. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

      [inausi]: inausi, kimatu, murriztu, kapetatu Ipar., mozkindu Ipar., xedarratu Ipar., adaburutu g.e., moarratu g.e.

      [kimatu]: altsumatu, kimatu, aldaxkatu Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 (ad. dau) dejar algo a medio comer 2 (ad. dau) desaprovechar(se), malgastar(se), desperdiciar(se) 3 (ad. da) echar renuevos, retallar. 4 (ad. dau) podar, deshojar ramillas de una rama. 5 (ad. dau) despojar, desplumar, limpiar el dinero. Ref. al juego y las apuestas. 6 (ad. da) entumecer(se) un miembro del cuerpo. 7 (ad. da) echarse a perder. Ref. a personas.
  fr (1) da ad. tailler, émonder (2) da ad. fleurir, bourgeonner
  en da ad. to sprout; to bud; to come out

  Entzun:

  Nekazari xeheak auzo artean moldatzen dira, ereinaldian, uztaldian, belarrak egiteko, mahats edo patata edo gaztain biltzeko garaian, egurrak moztu, gari-jo, hesi-jarri, txerri-hil, ardiak muskildu, urtean behingo lixiba handiarentzat, edo lihoaren trangatzearentzat, bospasei auzoren artean egiten zena; zaldia utzi, traktorea eskatu, umea zaindu, ura ekarri, sagar batzuk oparitu, arropa puska bat eman, auzo-etxean kozinatu, gaixorik dagoenari behatu, tratu txarrak hartzen dituela-ta auzo-emaztea barrendu, “esku bat eman”, “mesede bat egin”, edo bizitzan behingo laguntzak: ezkontza bat, hileta batzuk. [Batzarra, gure gobernua, Pablo Sastre (Elkar, 2013) Orr.: 9] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  muskildu (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 11:26 am on 2015/12/06 Permalink | Reply
  Tags: M   

  mundu 

  iz. 1. iz. 1. Diren gauza guztien multzoa; unibertsoa. Munduaren azkena hurbil ez badago. 2. Lurra, gizakia bizi den planeta. Munduan barrena ibiltzeko. 3. Errealitatean izaki- edo kontzeptu–mota baten inguruan bereiz daitezkeen zati erreal edo irudizkoetako bakoitza. Ideien mundua. Erleen mundua. Itsaspeko mundua. Euskal eta erdal munduak. 4. Lurrean bizi diren gizakien multzoa; gizakia bera. Munduak azkenaldi honetan daraman lasterra. Mundu guztiak dakienez. 5. Gizakia bizi den tokia, heriotza–ondoko bizilekuari kontrajarria (hau erakusleaz edo oraingo izenlagunaz erabiltzen da). Mundu honetako bizimodua. 6. Erlijioaren ikuspegitik, gizarteko bizitza, atseginen eta handikerien lekutzat hartua. Mundutik urrun bizi. • beste mundu. 1. Zenbait kultura eta erlijiotan, hil ondoko bizitzaren egoitza. Beste mundutik baletor bezala. 2. (batez ere pl.) Lurra ez den gainerako planeta, astro edo unibertso-eskualdeetako bakoitza. Jendeztaturik daudekeen beste munduak. || mundu-ikuskera. Gizakiak munduarekiko bizi duen jarrera osoa. • MUNDURA JAIO. Ik. jaio. || MUNDUTIK JOAN. Hil. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [bizi garen planeta]: ludi, lur, lurbira  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 iz. mundo, universo 2 iz. [Lur planeta] mundo, Tierra 3 iz. [alorra] mundo 4 iz. mundo, sociedad 5 iz. mundo, (grupo de) gente
  fr 1 iz. monde, univers 2 iz. [Lur planeta] monde, Terre 3 iz. [alorra] monde 4 iz. société 5 iz. monde, les gens
  en 1 iz. world, universe 2 iz. [Lur planeta] world, earth 3 iz. [alorra] world 4 iz. [gizartea] world, society 5 iz. [gizakien multzoa] people
  port mundo

  Entzun:

  Guk sei epetan banatzen badugu azkeneko berrogeita hamar urteko aldia (ordubete baino ez litzatekeena humanitatearen historia urtebeteko eskalara erreduzituz gero), ez da historia azkenaldian azkartu delako bakarrik, baizik eta mundu nahastu eta sasoi onplikatu hau konprenitzen saiatzeko gure ausardia arduragabearen ondorioa. [Mundutik azokara, Joseba Sarrionandia (Gerediaga Elkartea, 2015)]
  

  

  Durangoko Azoka 1965-2015

   
• 

  Maite 12:04 pm on 2015/11/15 Permalink | Reply
  Tags: M   

  MP3 

  

  mp3 (Durangoko Azoka)

  MP3 edo MPEG-1 Layer 3 Internet bidezko p2p sareetako elkartrukeei esker ezagun egin den soinuzko fitxategi formatua da. Soinu kalitate (bitrate) eta maiztasun ezberdinak erabili daitezke. 128 kbps-ko bitrate eta 44100 Hz maiztasuna erabiliz, 11:1 konpresioa lortzen da. Kalitate baxuko soinu fitxategi batentzako 96 kbps erabiltzen da, gutxienez 128 erabiltzea gomendagarria den arren. Gaur egun Interneten dagoen soinu konpresiorako formaturik erabiliena da. (Wikipedia, MP3)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es MP3
  fr MP3
  en MP3
  port MP3

  MP3 erreproduzigailua:

  es reproductor de MP3
  fr lecteur MP3

  MP3 luzapen:

  Definizioa: MP3 (MPEG audio layer 3) formatuan konprimatutako fitxategiak identifikatzen dituen fitxategi-luzapena.

  es extensión MP3
  fr extension MP3
  en MP3; MP3 extension

  MP3-irakurgailua:

  es lector de MP3
  fr reproductor de MP3
  Entzun:

  1995, duela 20 urte, MP3 formatua zabaltzen hasi zen Interneten.  [@durangokoazoka  (Twitter, 2015-11-15)]
  

   

  #50urte50mugarri âžž 1995, duela 20 urte, MP3 formatua zabaltzen hasi zen Interneten #50DA @euskaljakintza pic.twitter.com/IlVxeIipxr

  — Durangoko Azoka (@durangokoazoka) noviembre 15, 2015

   
• 

  Maite 8:02 am on 2015/09/25 Permalink | Reply
  Tags: M   

  motxila 

  iz. Zaku–antzeko poltsa, sorbaldetatik zintzilik bizkarrean eramateko goitik beherako bi uhal dituena.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  motxila. v. 1 murtxila.

  1 murtxila (-ll- L; Dv), motxila (Lar), mutxila, muxila (-ll- V-arr-oroz-m), muxil (V-gip), mortxel. Ref.: A (murtxilla, muxilla); Iz ArOñ (muxill).

  1. Zurrón; mochila. “Mochila, la talega“, “troxa, troxada, mochila de soldado” Lar. “Panetière” Dv. “Pañuelo o bolsa de mano en que se llevaba la comida al monte” Iz ArOñ. Patrikaraan edo muxilleetan laboria edo aldagijeena etxeti oostuta. fB Olg 201 (cf. infra (2)). Ezarri zituen [harriak] bere artzain-murtxilan. Dv 1 Sam 17, 40. Goan da gure murtxiletako ogia. Ib. 9, 7. Ez bidean murtxilarik, ez-eta bi soineko. Dv Mt 10, 10 (He zakhu, Or, IBk bide-zorro). Zama izugarriya mortxel (pardela) ariñagaz trukatu nai digu. Ayerb EEs 1912, 165. Artu manta ta motxilla, / juana bada asko milla / moru artera Melillâ. Yanzi 76. Motxila gero eman ziguten. Salav 76. Egunazko ermaten ginuen ogi puzka bat mutxilan. ZMoso 39. Nik ezin eraman izan nuan nere motxilla. AZink 103. Motxila aundi bana. Albeniz 58. En DFrec hay 3 ejs. de motxila.

   “Mochila, un caparazón y adorno del caballo, […] motxila” Lar.

  2. “Muxilla (V-m), contrabando que algunas mujeres sacan de su casa para venderlo y destinarlo a sus golosinas: consiste por lo general en trigo, maíz, etc.” A.

  Sinonimoak:iz. Heg.

      [bizkar-zorroa]: bizkar-zorro  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Heg.) mochila
  fr iz. sac à dos
  en iz. (Heg.) rucksack (Br); backpack
  port iz. mochila

  Entzun:

  Biloba nagusiari motxila eskola-trepetez betetzen ari nintzaiola, umearen protesta: aitona, bizkar-zorro esaten da! Barkamena eskatu nion, zer besterik egin nezakeen? [Motxila, Anjel Lertxundi (hitz beste, 2015-09-24)] (Berria.eus)

  

  motxila (Pixabay, CC0 Public Domain)