Gaurko hitza

Tagged: N Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:58 pm on 2017/06/15 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nekoso 

  adj.  Heg. Lgart. Neketsua. Lau eguneko bide luze nekosoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  nekoso (V-gip, G-azp, AN-gip-larr-ulz, B; H (V, G)), nekos (L, B, BN, S; VocB), nekosu. Ref.: A (nekos); EI 100; Lh (nekhos); Iz LinOñ 182; Asp Leiz2; Elexp Berg; Izeta BHizt2; Gte Erd 205.

  1. Fatigoso, costoso; pesado, aburrido; difícil, complicado. “Eulatzaia, lanbide nekosua” Iz LinOñ 182. Tr. Documentado en autores meridionales de los ss. XIX y XX. Al Norte se encuentra en Lafitte, en sendos ejs. de Prop y Almanaka Berria y en unos versos de Valcarlos del s. XX. La forma general es nekoso; hay nekhos en Prop y Lafitte, y nekos en los versos citados. Lau eguneko bide luze nekosoa bazegoan ere aren errira. Gco I 458. Askotan zerori zure burubarentzat nekosoa izango zera. Echve Imit 153. Zulo onen ataka da medarra eta sarrera nekosokoa. Izt C 73. Orazio luze nekosoetan. Arr Orac 28. Ilhabete hau osoki tzarra. Nabegazionera nekhoso. Almanaka Berria 1885, 11 (ap. DRA). Fraide trapensearen bizitza latz eta nekosua. Ezale 1899, 1a. Lan apostoliko nekhosari lothu zirenetik, hekien nekhe-izerdia Jainkoak nasaiki saristatu zuen. Prop 1906, 57. Fededunen arthatzea nekhos delarik, nekhosago da fedearen galdez daudezenen argitzea. Ib. 71. Aurrerapen nekosuak, baiña alere etengabekoak. Vill Jaink 179. Ez laiteke ikastia / Batere nekosa. LuzKant 122. Ain nekosua eztute izan / Amasarako bidia. Lasarte in Uzt Noiz 121. Nekhos eta bortxa-kara zaiku. Lf ELit 277. Ura lan nekosoa ta urria! BAyerbe 24. Areintzako etzan an / malda nekosurik. FEtxeb 182. Nekosoa egiten genduan etxerako etorrera. AZink 26.

  v. tbn. BOEans 413 (B, 1782). Izt C 100. Aran-Bago ManMed 270. MSIgn 346.

  2. (Ref. a personas, uso pred.). Que se esfuerza, que se cansa. Lanian eziyak, / nekoso biziyak. AzpPr 32. Zalla izango nula / banekin aurretik / nekoso jardun arren / amaitu orratik. AZink 9. Aruntzean nekoso joan nintzalako, onuntzerako artu nuan beste bidea. Ib. 159.

  Sinonimoak:izond. Heg. beh.

      [neketsua]: gaitz, gaizto, neketsu, nekez, zail, neke Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Heg.) (lgart.) trabajoso, -a, arduo, -a, fatigoso, -a, cansado, -a
  fr adj laborieux, pénible, fatigant
  en adj arduous, difficult, laborious
  port adj trabalhoso(a)

  Lau eguneko bide luze nekosoa. (Hiztegi Batua)

  

  nekoso (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:35 pm on 2017/05/03 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nahiez 

  iz.  Zerbait nahi ez izatea; gogoko ez den zerbaitek edo norbaitek eragiten duen sentimena. Oheratu zen erregina bihotzeko nahiez handiarekin. Ba al da, ezkontzeko, nahieza baino eragozpen handiagorik? || Lanpostu batean nahiezik dagoena. Nahiezik eta muzinka. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [guraeza]: guraez (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. contrariedad, disgusto
  fr contrariété
  en setback
  port contrariedade, desgosto

  Nahiezak edo atsekabeak dauzkadanean baino ez naiz hona etortzen. (Elhuyar hiztegia)

  

  nahiez (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 11:35 pm on 2017/03/26 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nasa 

  iz. 1 iz. Kaia. Bilboko nasetan. Nasa gainean zeuden emakumeen artean. 2 iz. Tren, autobus eta kidekoen geltokietan bidaiariak igo eta jaisteko nahiz kargak jaso eta jaisteko prestaturiko plataforma. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:iz. Bizk.

      [kaia]: kai (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. puerto; embarcadero, muelle (2) iz. andén (3) iz. (Itsas.) nasa
  fr (1) iz. quai (2) iz. (Itsas.) grand panier de pêche en mer
  en (1) iz. [kaia] port; harbour (Br); harbor (Am) (2) iz. [geltokietan eta] platform
  port (1) iz. porto; embarcadouro (2) iz. gare

  Dar-dar baten irten naiz nasara, eta etxera iritsita ere, urduri segitu dut.  [“De hoy no pasa sin que viole a una chavalita” , Leire Narbaiza (Kalamuatik Txargainera, 2017-03-27)]
  

  

  nasa (gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:44 pm on 2017/02/05 Permalink | Reply
  Tags: N   

  naretu 

  ad. naretu, nare/naretu, naretzen da/du ad. Nare bihurtu, baretu. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

      [baretu]: anpletu Ipar., baketu, baretu, ematu, lasaitu, deskantsatu Ipar., errexitu Ipar., jabaldu Ipar., ibitu Bizk., trankildu beh., artetu g.e., balakatu g.e., lañotu g.e., amatigatu zah., apazegatu Ipar. g.e., amondu Ipar. zah., fazegatu Ipar. zah., aplakatu Heg. zah., eregatu Bizk. zah.   (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. calmar(se), tranquilizar(se), serenar(se)
  fr da/du ad. se tranquilliser, apaiser, devenir languissant
  en da/du ad. to calm (down)
  port acalmar, calmar
  

  Neke neurtezinez nahigabetzen ninduen nire nagialdiak nahiz nostalgiak nahierara narratzeak, nire neurastenia neutralizatzeak, nerabezaroko nahimen nartzisistak natural-natural naretzeak. [ Ene, zenbat ene!, Anjel Lertxundi  (Hitz Beste, 2017-02-05 )] (Berria.eus)

  

  naretu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 7:49 pm on 2016/12/24 Permalink | Reply
  Tags: N   

  neguburu 

  iz. 1 Neguaren hasiera, neguko solstizioa. 2 Neguaren bukaera. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  neguburu (L, BN, S ap. Lh).

  1. Comienzo del invierno, solsticio de invierno. “Solstice d’hiver” Lh. Negu-buruari ariotar uskurtzan beste eginkizun eta oitura batzuek dagozkio. JMB ELG 81. Uda-buru ezo ta negu buru ozkarbiak eskatu itzazu, nekazari. Ibiñ Virgil 71.

  2. Final del invierno. Negu-buruan bildur giñan ta / eman genien aletik. “Final del invierno”. Or Eus 84.

  3. Pleno invierno. Neguburuak naiz-eta berdin / elurrez garbiro jantzi, / elur au bean loi biurtzen da / goi ontan berriz iturri. EA OlBe 53. Txillardegi, berriz, udaberririk argienean abiatu da, negu buruan gelditzeko. MIH 301.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. solsticio de invierno
  fr solstice d’hiver
  en winter Solstice
  port iz. solstício de inverno

  Eta neguan neguburua, neguko solstizioa, gaurik luzeena, handik aurrera eguna luzatzen eta gaua laburtzen hasten zen. Eta da.  [Gaurik luzeena… neguburua!, Xegun Altolagirre (Xegun.eus, 2016-12-21)]
  

  

  neguburu (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 8:42 pm on 2016/10/09 Permalink | Reply
  Tags: N   

  ñimiño 

  izond. Oso txikia. Haur ñimiño bat. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:izond. Ipar. adkor.

      [txikitxoa]: txikitxo, txikixko, pitin Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. diminuto, -a, chiquito, -a, chiquitín, -ina, pequeñito, -a
  fr izond. très petit, -e ; tout petit, toute petite
  en izond. tiny, minuscule, diminutive, miniature
  port izond. diminuto, -a, pequeno, -a

  Katutxoaren sudur ñimiñoari erreparatu genion orduan.

  

  ñimiño (Argazkia: Dabid Martinez, @dabidnet) [FlickrCC]

  • Ikusi “ñimiño” hitza Dabid Martinezen #27hizki27argazki blogean.

   
• 

  Maite 8:04 pm on 2016/10/02 Permalink | Reply
  Tags: N   

  nagi 

  1. izond. Lanerako edo zernahi ekintzatarako inolako gogorik izaten ez duena, alferra. 2. iz. Nagitasuna. Goizeko nagi goxoak ohean nindukala. 3. iz. eta izond. Eskuko laugarren hatza. • NAGIAK ATERA, BOTA. Gorputza mugitu gabe luze eduki ondoren (lo egin eta gero, bereziki) nagitasuna edo moteldura kentzeko gorputz-adarrak edo soilik besoak luzatzea, muskuluak tentsioan mantentzen diren bitartean.

  2. iz. ZOOL. Bradipodidoen familiako ugaztun edentatuen izen arrunta. 50-75 cm-ko luzera, ile luzea eta atzapar luze eta kurbatuak dituzte. Hego Amerikako oihanetako zuhaitzetan bizi dira eta oso mugimendu geldoak egiten dituzte. Bradypus generokoek hiru behatz dituzte eta nagi hiruhatz edo ai deritze. Choloepus generokoek berriz bi dituzte eta nagi hatzbiko edo unau deritze. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [nagitasuna]: alferkeria, alfertasun, baldankeria, lasaikeria, mandrainkeria, nagikeria, nagitasun, trapukeria, zabarkeria, laxokeria Ipar., totalkeria Ipar., alprojakeria Heg., nasaikeria Bizk., aroikeria zah., bagaitasun zah.

  nagi izond.

      [alferra]: alfer, erlamando, kalamanka, nagitsu, tantar, kartalazo Ipar., laxo Ipar., mandrain Ipar., aroi zah., flux Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. vago, -a; perezoso, -a, holgazán, -ana; haragán, -ana (2) iz. vagancia; holgazanería, pereza (3) iz. (Zool.) perezoso (4) iz./izond. (dedo) anular
  fr (1) izond. fainéant, -e ; indolent, -e, paresseux, -euse (2) iz. (Zool.) paresseux (3) iz./izond. (doigt) annulaire
  en (1) izond. lazy, idle (2) iz. laziness, idleness (3) iz. (Zool.) sloth (4) iz./izond. ring finger
  port (1) (para el trabajo) preguiçoso m, -a; folgazão(ona), folgado(a) (2) folgança (3) (mamífero) preguiça (4) (dedo) anular

  Astin itzazue nagi zorritsu horiek! [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  nagi (Argazkia: Dabid Martinez, @dabidnet) [FlickrCC]

  • Ikusi “nagi” hitza Dabid Martinezen #27hizki27argazki blogean.