Gaurko hitza

Tagged: X Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:50 pm on 2018/01/10 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xixkalari 

  iz. Lapurra. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xixkalari. “(Gc) ratero” A. v. 2 xixkatu.

  Sinonimoak: iz./izond.

      [lapurra]: esku-zikin, harrapari, lapur, ebasle Ipar., ohoin Ipar., arrobatzaile Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. caco, cortabolsas, ratero, -a
  fr iz. filou, voleur, -euse
  en iz. burglar, petty thief; pickpocket
  port iz. fam gatuno m, mão-leve mƒ, larápio m

  Lotsatuta, uretan murgildu ditu xixkalari baten abileziaz. [Axenario, Jules Renard / Itziar Otegi (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xixkalari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:17 pm on 2017/08/28 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xendra 

  iz. Ipar. Bidezidorra. Ohoin handiak errege bidez, ttipiak xendraz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xendra (BN-baig, S-bas; H (s.v. xenda)), xendera (H (BN; s.v. xenda)).

  Senda, sendero. “Sente, sentier, chemin étroit à travers champs et bois” H. v. 1 xenda. Prepara zazie Yaunaren bidia, xuxen ezartzkitzie haren xenderak. SalabBN Mt 3, 3 (Ip xendak). Xafla xafla badoa xendrari behera. Barb RIEV 1908, 126. [Eskualduna albistaria] zortzitik argitaratuz, sutan airatzen da, burdin-bide, errege-bide, bide xidor eta xendra guzietan gaindi. Lander RIEV 1908, 623. Hil-harri biribilak ba dire oraino Eskual-Herrian, […] elizabide xendretan zangoen lehergarri ezarriak. GH 1922, 553. Lerro-lerro xendrari / bero gogorrenean… / tzirri, tzirri, kitzirri, / gor dago Xinhaurri. Ox 90. Bainan oihanian basurdiak badu xendera bat baino gehiago. GAlm 1934, 50 (ap. DRA). Ohoin handiak erregebidez, ttipiak xendraz. Zerb GH 1936, 310. Ibarrak inarrotsi dira, / xenderak, bidexkak / eta karrikak / ideki, / sabaiak, sotoak, / ostatuak eta plazak / ikaratu. Erdozaintzi-Etxart “Herria izerditan” (ap. DRA). Hi haiz bizirateko bidean, / goiti doan xendra nekean, / xendra hertsian, zerurateko xendran. Othoizlari 1968 (n.o 50), 29. Bet-betan oihan beltz batean galtzen da eta bertze xendrak ere ez ditu, ez beti, eta ez denak, kurutzatzen… Lf in Zait Plat XXIII. Hara nun partitzen den, xendra batetik, gaineko bidera. Etchebarne 28. Bidez ala xendraz, badugu jadanik asko eta asko egina. Larre Herr 17-4-2003, 1.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [bidezidorra]: basabide, bidexka, bidezidor, hurbilbide, lasterbide, zidor, bidexendra Naf., laburbide g.e., xidor g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) senda, sendero
  fr iz. (Ipar.) sentier
  en iz. path, pathway
  port iz. senda, vereda

  Ez kezkatu, bada, nik neuk gidatuko zaituztet xendra ilun horretan barrena. [Hollywood eta biok, Javi Cillero (Alberdania, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xendra (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:39 pm on 2017/08/27 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xaboi 

  iz.  Urarekin nahasirik, garbitzeko eta koipea kentzeko erabiltzen den produktua, alkali bat gantz batekin konbinatzean lortzen dena. Xaboi bigunak eta gogorrak. Xaboi berezi bat erosten zuen, oso garestia, azalmintza leun-leun edukitzeko. Xaboi puska bakarra ematen digute hilabete osorako, bai arropa garbitzeko eta bai norberaren garbitasunerako. Xaboi fabrika. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xaboi (R; Chaho, H (S), Lh), jaboi (V, G; Añ), jaboe (V; Lar, H (s.v. saboia)), xabon (B, Sal, S; ZMoso 68), jabon, xabo (Lh; xaboa det., H (S; s.v. jaboa)), xabu (S; Chaho (S), H (S)), xaun (BN-baig), txaboe (A), txaboi (V, AN; Lar, Añ), saboi (H), saboa (det., SP, H), jaboa (H (det., V, G)), sabona (G-nav), sagona (G-nav). Ref.: A (jaboe, txaboe, xaboi); Lh (xabu, xaun); Lrq /šabu) [oxítona]/; Ond Bac (sabona); Iz Als (sagoni); Etxba Eib (jaboi); Izeta HiztB2 (xabona); Elexp Berg (jaboe).

  Tr. El primer testimonio corresponde a Lizarraga de Elcano (xabon en el manuscrito y jaboi en la edición de Iturriaga). La forma mejor documentada es jaboi, empleada por autores meridionales. Hay también jabon en Txirrita (rimando con gona), saboi en Orixe (saboi-askillo) y txaboe en Erkiaga. Al Norte sólo se encuentran las formas suletinas xabo y xabua (det.).

  1. Jabón. “Xabón” Lar y Añ. “Jaboiak urrindu dittu gaitz asko” Etxba Eib. “Eskuek ongi garbitu xabonakin” Izeta BHizt2. v. salboin. Garbitzekó oiál agitz mantxátua, eztá áski pasátzea ureán arín arína, beárda lixua óna, autses, ur béros, xabónas igórzis óngi. LE Urt ms. 81v (ed. 1846, 227 jaboiez). Onek ez du jaboyik ikutu egin zanetik. Sor AuOst 94. Marseilla deitzen den hiri handi batetan fabrikatzen die xabua. Eskual 24-4-1908 (ap. DRA). Munduko xaboak eta hurak oro / Bildurik ere, eztiek xurituko / sortzez beltz dena, Bohame ala Morro. Andurain UskIb 39. Kamixa zarra, zikiña gona, / garbitutzeko falta jabona. Tx B 56. Miesa-erropa zuriak txaboiaz edo kuztoreaz garbitu. Erkiag Arran 134. Lukainka, jaboi kaja ta babarrun zaku gañean exerita. Ugalde Iltz 45. Txaboe idorra, labain eta ipizki txikia. Erkiag BatB 122. Aurreko gabean, gorputza jaboiaz ondo garbitu, ta beatzetako azkazalak moztu zizkidan amak. Osk Kurl 82. Jaboi asko miñin eta ezpanak zikin. (V-m). EZBB II 7. Errekara joan bear gero, jaboiarekin erropa dana garbitzera. BAyerbe 153. v. tbn. Jaboi: Azc PB 360. SM Zirik 115. Salav 59. JAzpiroz 130. Zendoia 209.

  2. “TxabÅ© (S), adulación” A.

  Sinonimoak: iz.

      [salboina]: salboin Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Kim.) jabón (2) iz. jabón, jaboneta
  fr savon
  en soap
  port sabão

  Dutxatu berria zetorren eta xaboi usain sarkorra zabaldu zuen gelan.  [Romain zen bere izena, Joxean Agirre (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xaboi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:33 pm on 2017/05/18 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xaberama 

  iz. Ik. dortoka. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [xaberama] : dortoka 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (L) tortuga ➥ dortoka
  fr tortue
  en [lehorrekoa] tortoise; [uretakoa] turtle
  port tartaruga

  Xaberama mantso baino mantsoago zihoan.

  

  xaberama (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:24 pm on 2017/03/30 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xenda 

  iz.  iz. Naf. eta Zub. Xendra, bidezidorra. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [xenda] : bidezidor, zidor, bidexka, lasterbide, laburbide (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (GN/Z) senda, sendero
  fr sentier, chemin
  en path, route
  port senda, sendero

  Ikusten denez badago xenda bat, baina ez dut ezagutzen. [Idi orgaren karranka, Victor Hugo / Koldo Izagirre (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xenda (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:03 pm on 2016/12/15 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xiringatu 

   du ad. Xiringaz injekzioa sartu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad.
  [xiringatu] : injektatu, ziztatu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. inyectar, poner una inyección
  fr du ad. injecter
  en du ad. to inject
  port du ad. injetar

  Jite horretako agente patogeno asko daude foru administrazioko erakundeetako kargudunen artean, edozein unetan aldaketari sukarra eragiteko prest. Erregimen erregionalistak 30 urtez xiringatu ditu organo publiko guztietan.  [Sintoma, garaipena eta irakaspena, Juan Kruz Lakasta (Berria.eus, 2016-12-15)]
  

  

  xiringatu (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 2:23 pm on 2016/11/11 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xuxurlari 

  iz. eta izond. Xuxurlatzen duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xuxurlari (SP, Arch ap. DRA, H).  “Délateur, rapporteur, médisant” H. “Susurrador (Arch)” DRA.

  Sinonimoak: iz.
  [xuxurlari] : marmar-egile (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. susurrante; susurrador
  fr personne qui chuchote
  en whisperer

  Leonard Cohen kantugile eta olerkaria joan zaigu, baina bere kantu gazi-gozoak, intimoak, dotoreak eta bere ahots xuxurlaria gurekin geratuko dira.

  

  xuxurlari (Argazkia: Wikimedia Commons)