Gaurko hitza

Tagged: X Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Inaki Agirre 11:19 pm on 2016/10/04 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xextra 

  iz. ‘eztabaida, kalapita’ (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xextra, sestra. Disputa. “Sesioa (G-azp)” NEtx (comunicación personal). Xextrarik geienak diruak eragiten dituala-ta, ez ba egi makala. Agur 23-6-1973 (ap. DRA). Gure artean hainbeste xextra eta eztabaida izan ez bagenitu. PMuj in MEIG I 96. Horrelako xextrak beti izan dira gure artean. Id. ib. 96. Nire zinegotzitzako sestra, buruauste ta garaipen pozaren ondoren. Gerrika 265.

  Sinonimoak: iz.

      [eztabaida]: debate, ezbai, eztabaida, hizka-mizka Ipar., argudio g.e., baiez g.e., elea g.e., eztabai g.e., eleka Ipar. g.e., iharduki Ipar. g.e., ihardukitza Ipar. g.e., ihardukimendu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es disputa, riña
  fr dispute, argument
  en dispute, querelle
  port disputa, rixa, contenda, enfrentament

  Inpunitatearen aldarean, lasai jarraitzen du Gonzalezek xextra politikoaren erdian.  [«Egindakoak egin arren», Iñaki Petxarroman (Berria.eus, 2016-09-29)]

  Egia da, bertsogintzaren oinarri-oinarrian dagoela elkarren arteko borroka dialektikoa, baina gaur egun ez du sasoi batean zuen gordintasunik xextra horrek. [Hogeita bina, Andoni Egaña (Hariadna, 2004), Orr.: 75 (EPG)]

  

  xextra (FlickrCC, Ayana T. Miller)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:37 pm on 2016/08/01 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xahutasun 

  iz. Garbitasuna.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xahutasun (L, S; SP, Urt I 32, Ht VocGr, Lecl, Dv, H), xahutarzun (BN, S; Gèze), txautasun (Lar, Añ (AN)), xagutarzun (Sal, R), zahutasun (Urt Gram 8). Ref.: A (xagutarzun, xahutarzun); Lh; Lrq (xahütarzün).

  1. Limpieza; pureza; castidad. “Netteté” Ht VocGr 389. “Pureza” Lar y Añ. “Puridad” Lar. “Claridad de ojos, &c.” Ib. “Propreté, netteté, pureté” Dv. “État de netteté, de propreté, de pureté. Beiraren xahutasuna, la netteté du verre. Konzientziaren xahutasuna, la pureté de la conscience. Gela baten xahutasuna, la propreté d’un appartement” H. “Limpieza, aseo” A. Gatzatuko da Birjina / baten sabel garbian, / gizonaren obra gabe / xahutasun handian. EZ Noel 34. Urreaz erosten ezten / maitazakek bakea, / nola xahutasunaren <chabu-> / oraño berthutea. EZ Eliç 116. Kanpoko xahutasunak nolazbait seinalatzen du barreneko garbitasuna eta ohorea. SP Phil 331. Iinkoaren grazia, xahutarzuna eta puritatia. Tt Arima 19.

  v. tbn. Tt Onsa 73. ES 191. Xahütarzün: FPrS 19. Bp I 73. CatOlo 57 (ap. DRA). Etch 666. UskLiB 18. GH 1958, 13. Xahutarsun: Prop 1898, 61.

  2. “Écalircissement d’une question, [d’une] affaire. Ezin izan zen egiteko hortaz xahutasunik, on ne put avoir d’éclaircissement de cette affaire” H.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [garbitasuna]: garbitasun, polizia, araztasun Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. limpieza, aseo, higiene
  fr iz. propreté, netteté, pureté
  en iz. [gelarena] cleaning; [arimarena] purification; [botoa] chastity
  port iz. limpeza, asseio, higiene

  Udaberria, astindu ahal izateko hosto bakar bat ere gabe, soil eta argi, kastitate grinati eta xahutasun mespretxatzaileko birjin baten antzera hedatu zen soroetan, begi zabalik eta erne eta batere axolarik gabe ikusleek egin edo pentsatzen zutenaz. [Farorantz, Virginia Woolf / Anton Garikano (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

   

  

  xahutasun (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:39 pm on 2016/05/30 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xingar 

  iz. Ipar. eta Naf. ‘urdaiazpikoa’ (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Ipar./Naf.

      [urdaiazpikoa]: urdaiazpiko, pernil Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (GN/Ipar.) carne de cerdo; tocino
  fr iz. (GN/Ipar.) lard
  en iz. bacon; pork
  port iz. (GN/Ipar.) carne de porco; toucinho

  Labearen gaineko zartaginaren barnean xingar puska eta arrautza bi erretzen ari ziren olioan plisti-plasta.  [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xingar (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2016/04/06 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xahu 

  izond. Garbia, purua, zikinkeriarik gabea. • XAHU IRTEN. Kalterik ez izan edo ez jasan. Kotxe-istriputik xahu irten zen.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond. Ipar.

      [garbia]: garbi, puru, aratz Ipar., ximen Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (Ipar.) limpio, -a, aseado, -a, puro, -a (2) adb. (Ipar.) limpiamente
  fr (1) izond. (Ipar.) propre, net, nette, pur, -e (2) adb. (Ipar.) sain et sauf, saine et sauve ; entièrement
  en izond. clean; pure
  port (1) izond. limpo(a) (2) adv limpamente

  Xahu da bertzeengandik urruntzen dena, urruntze hutsagatik. [Elektrika, Xabier Montoia (Susa, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xahu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:35 pm on 2016/02/17 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xah 

  iz. Persiako enperadorea.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (emperador persa) sha
  fr (rey persa) chah
  en (titre de monarque du Moyen-Orient) shah
  port xá

  Irango kurduek Xah derrokatzen lagundu zuten 1979an, baita autonomia eskatu ere, baina ez zuten lortu. [Ekialdeko mamuak, Jon Arretxe (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xah (Wikimedia Commons, Public Domain)

   
• 

  Maite 2:50 pm on 2015/04/30 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xedapen 

  iz. ZUZ. Lege edo erabaki judizial batek erregulatutako puntuetako bakoitza. • xedapen desemaile. Lege-testu jakin bat indarrean jartzen den unetik aurrera,zein agindu edo lege geratzen diren desemanda edo indarrik gabe zehazten duen araua. Arau-testuen bukaeran egon ohi da. || xedapen gehigarri. Legegintzako testu bateko puntu jakin batzuk osatzen eta interpretatzen dituen araua. Arau-testuen bukaeran egon ohi da. || xedapen iragankor. Legeriabatetik bestera iragateak sortzen dituen arazoak konpontzea helburu duen araua. Arau-testuen bukaeran egon ohi da. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [klausula]: klausula (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Wikipedia):

  es iz. (Zuz.) disposición
  fr  iz. disposition, ordonnance
  en  iz. provision
  port iz. disposição

  Zuzenbide idatziaren eta ohituren arteko transakzioa gauzatu dugu, bi-bion arteko xedapenak bateragarri izan zaizkigun neurrian edo batzuk besteekin itxuraldatu, sistemaren batasuna urratu gabe, izpiritu orokorra bortxatu gabe. [Frantziako lehen kode zibilaren proiektua, Jean Di Portalis /Andres Urrutia (Jakin, 2000), Orr.: 16] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xedapen (Koly Popins, FlickrCC)

   

  Maite and Patxi Petrirena are discussing. Toggle Comments

   
  • 

    Patxi Petrirena 5:27 pm on 2015/04/30 Permalink

    “Xedapen desemaile” ez baizik “xedapen indargabetzaile” dabil nagusiki azken urteotan (Euskaltermen aurki daiteke).

  • 

    Maite 6:46 am on 2015/05/05 Permalink

    Mila esker azalpenagatik, Patxi! 🙂

• 

  Maite 7:39 am on 2014/06/10 Permalink | Reply
  Tags: X   

  xakel 

  iz. ZOOL. Erranidoen eta hilidoen familietako anfibio anuruen izen arrunta. Azala leuna, atzeko hankak luzeak eta sendoak, aurrekoak motzak, eta begiak irtenak dituzte. Intsektu, araknido, molusku eta beste hainbat animalia txikiz elikatzen dira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Gip.

  [igela]: igel, ugaraxo Bizk., negel Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Zool.) rana
  fr grenouille
  en frog
  port rã

  Entzun:
  

  Dortokak, xakel eta apoak, ugaztun marraskariak gauaren babesa galtzen dute argiarekin. [Gau erdia, IRUNE LASA, 2009-03-01] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  xakel (Karobi Photography)