Gaurko hitza

Tagged: Z Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:43 pm on 2018/01/17 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zoperna 

  iz. Ipar. Uholdea; uholdeak eragiten dituen ekaitza. Bekatu lotsagarrienek, zoperna batek bezala, estalia daukate lur guztia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zoperna (-ph- BN-ad ap. A; Dv, H), zoberna (H), zoberra (H), zuperna (L, B ap. A; Lar, Lh), zuperra (H), soberna (BN ap. A; SP, H), soperna (SP, Lh), superna (-ph- H). Etim. De lat. (aqua) superna.

  Inundación, riada (tbn. sentido fig.); temporal que causa inundaciones. “Débordement d’eau” SP. “Borrasca, […] zuperna” Lar. “Temporal”, “torrente” A. “Zuperna, [..] pluie torrentielle” Lh. vEys (de quien pasa a Lhande), sin duda por errata, da soberra y soperra, citando a SP como fuente, aunque en éste sólo se lee soberna y soperna.

  Eta soberná ethorririk, flubioak erezarri ukhan drauka etxe hari. “Une ravine d’eaux”. Lç Lc 6, 48. Ozpinaren eta zupernaren periletik begira. Harb 361. Xori baten hegal kolpeak, arribera baten goaiak edo superna biolentak abisatzen zaituztela, behiñtzat zure bizia are lausterrago dohala. He Gudu 140. Zeruko ur guziek gaindi egin zuten, eta hedatu ziren, soperna batzuen pare, lurraren gainean. Lg I 30. Bekhatu lotsagarrienek, zopherna batek bezala, estalia daukatela lur guzia. Dh 96. O zer madarizionezko zopherna isurtzen duen Jainko guziz botheretsuaren hitz horrek arima dohakabe hartarat! Ib. 152. Eta erori izan da uria, eta ethorri izan dira zophernak. HeH Mt 7, 25 (Lç ur sobernák; He, Ur ibaiak, TB erauntsiko errekak, Dv uharrak, Leon urak, IBk, IBe uholdeak). Europan ez da amesten ere nolakoak diren uholde horiek. Zoperna edo kalrna batzu dira izigarriak. Prop 1880b, 378. Sopernak? au baa!… Gu, lau astronomo gira…. eta badakigu bi ilabetez ez duela euri xortik eginen. GH 1971, 312.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [uholdea]: uholde, uraldi, pesia Ipar., uralde Ipar., ufal Bizk., uriola Bizk., dilubio zah., tulubio Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) lluvia torrencial, inundación
  fr iz. inondation, crue
  en iz. flood
  port iz. inundação, alagamento

  Osaba artzainari entzuna diot erraten:“ Hemen luzatzen baldin badu denbora iluna eta zerua goibel, kasu nonbait ekaitz edo zoperna beldurgarri bat gertatuko da.”  (Herria, 2005-09-22)

  

  zoperna (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:54 pm on 2017/12/22 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zigorrada 

  iz. Zigor kolpea; zigorraldia. Egunero ehun zigorrada bizkarrean hartuta. Inor hiltzen duenak auzitegiaren zigorrada merezi du. || Irud. Heriotzaren zigorradak betiko hondatzen dituen arte. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  1. zigor, zigorraldi, zehaldi, gaztigu, zigor.
  2. zartada, makilada, kankarreko, kolpaldi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. azote, zurra, golpe; castigo
  fr iz. coup (de fouet), raclée
  en iz. lashing, whipping; lash
  port iz. açoite, chicotada, surra, golpe; castigo

  Egunero ehun zigorrada bizkarrean hartuta. (Hiztegi Batua)

  

  zigorrada (Argazkia: jacksonfreepress.com)

   
• 

  Maite 10:31 pm on 2017/11/22 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zatar 

  iz. 1 iz. Ehun zati zahar eta urratua. Ik. trapu. Pobretxo arlote, zatarrez jantzi edo estaliak. Zatar-biltzailea. 2 iz. Garbitzeko edo xukatzeko erabiltzen den oihal zatia. Sukaldeko zatarra eskuetan hartuta. || adj. Heg. Itsusia. Ez nauzu horren zatarra, izan arren begibakarra. Hitz zatar, lotsagarri eta arimaren galgarriak. Lanik zatarrena ere alferkeriaren aldean atsegina da. zatar-ipurdi adj. Lgart. Oso itsusia. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

     iz.  [trapua]: trapu

     izond. Heg.  [itsusia]: itsusi, sastar, ezain Bizk., motz Bizk., zantar Bizk.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. andrajo, harapo, estraza; [garbiketarako erabiltzen den oihal-zatia] trapo (2) iz. haillon, guenille, chiffon || (1) izond. (Heg.) feo, -a, desagradable (2) izond. (Heg.) asqueroso, -a, cochino, -a, sucio, -a
  fr iz. haillon, guenille, chiffon || (1) izond. laid, -e (2) izond. affreux, -euse ; sale
  en iz. rag || (1) izond. ugly, unpleasant (2) izond. [zikin] disgusting; filthy
  port farrapo || (1) feio(a), desagradável (2) asqueroso(a), nojento(a)

  Eta hala, gosetuak asetua salatzen duen bezala salatzen du zerrendakoak zerrendagilea. Hau esan eta gero, ez da faltako dioenik, nahi dudana, baina Eibarrek mortal zatarra izaten segitzen duela. [Apoaren edertasuna, Iñigo Aranbarri (Berria.eus, 2017-11-19)]
  

  

  zatar (Argazkia: Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 10:44 pm on 2017/11/10 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zizare 

  iz. 1 iz. Eraztun modukoez osaturiko gorputz luzanga duen animalia txikia, berez lurpean bizi dena (Lumbricus terrestris). Zeren bekatari gaixo eta lurreko zizare baizik ez baikara. Zizareak jaten dituzten txoriak. 2 iz. Gizakiaren eta beste zenbait animaliaren hesteetan bizkarroi bizi den zizare mota (Enterobius vermicularis). Ik. bizio². Sabeletik min duten ordutik, uste dute beti zizareak dituztela. 3 iz. Harra. Laster zizareen janari bihurtuko naiz. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

  [zizare 1] : zizare

  [zizare 1] : bizio

  [zizare 1] : har

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) lombriz, gusano

  fr iz. ver de terre, lombric

  en iz. worm

  port iz. lombriga, verme

  Begiratu eta zizare moduko batzuk ikusi nituen, lur pusketa batean bihurrituta. [Zertaz ari garen maitasunaz ari garenean, Raymond Carver / Koro Navarro (Alberdania-Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zizare (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:37 pm on 2017/11/09 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zaintiratu 

  iz. Gihar, zain edo giltzadura bat bortxaz eta bat-batean bihurritzea edo lasaitzea. Zaintiratua sendatu zaizula ikusten dut. Zaintiratua izan dut ezkerreko hankan.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zaintiratu (G), zantiratu (V), santiretu (V-ger). Ref.: A (zaintiratu, zantiratu); Etxba Eib (zan-tiratua); JMB At (santiretu); Elexp Berg (zantiratu); Gte Erd 303.

  1. (Sust.). “Esguince, torcedura o distensión violenta de una coyuntura o de un músculo” A. “Relajamiento de un tendón” Etxba Eib. “Zaintiratua izan dut (G-azp) (esguince)” Gte Erd 303. “Ibilli ezindda nago ezkerreko ankan zantiratua daukat eta” Elexp Berg. Eskuiko ankean zaintiratua det. Mediku gazteak gomazko galtzerdiaz ibiltzeko agindu zidan. Lab EEguna 73. Oso arin dabil Doña Maria, zain-tiratua sendatu zaiola ikusten det. Ib. 116. Zantiratua osatzeko, zanbedar orri bat ipinten da bere ganean (V). “Para curar la luxación”. A EY IV 262. Andik dator berria: zain tiratua izan zuala. Lab Jok 20. Biurrikada bat, golperen bat, zain tiraturen bat. Ostolaiz 106.

  zantiratu (A), saintiretu (V-ger), santiratu (V-arr), santiretu (V-ger). Ref.: AIr CEEN 1971, 92; JMB At (santiretu); DRA (santiratu). “Zantiratu, zan urratu, zana bere lekuan sartu, esguince, vena rota, métase en su lugar” A (fórmula de curanderos).

  Iguin diat zaintiratua, gogoratu zitzaion. Gorputzaren belzkeri bat duk. ‘Calambre’. AGoen Agurea 59.

  (Fig.). Israel eta arabetarrek dauzkaten zaintiratu ta arazoak zuzentzeko. Agur 4-11-1972 (ap. DRA).

  2. (Vb.). Sokalaren tiraka sendo, etengabea, sentitu zezakean ta ezkerra zaintiratuta zeukan. ‘Sentía calambre’. AGoen Agurea 55.

  Sinonimoak: iz.

      [bihurdura]: bihurritu, tortsio, zainbihurtu, behardura Ipar., bihurdura Ipar., zainartatu Ipar., bihurri g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. esguince; torcedura; distorsión (2) iz. (Med.) tirón muscular; distensión muscular
  fr iz. (Med.) entorse ; foulure ; luxation
  en iz. (Med.) sprain
  port  entorse

  Zaintiratua izan dut ezkerreko hankan.  (Hiztegi Batua)

  

  zaintiratu (Irudia: fisioterapia-online.com)

   
• 

  Maite 11:50 pm on 2017/10/13 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zerbaixka 

  izord. Adkor. Zerbait. Bakoitzak ekarri zuen zerbaixka, jateko. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zerbaixka, zerbaitxka, zerbaiska, zerbeixka (BN-arb ap. Gte Erd 306).

  (Dim. de zerbait). “Zerbeixka diru altxatu du (BN-arb)” Gte Erd 307 (junto a poxi, pixkat, pixkot, etc., de otras zonas). v. zertxobait. Herriko etxeko-andere guziek zerbaixka ekartzen zuten aste guziez present, nork ogi, nork arto. Lf Murtuts 4. Merexi zuen zerbaixka, bainan ez naski hoinbertzetarainokorik. Herr 5-11-1959, 4. Ontasun arau beharko da, zuzen den bezala, zerbaitxka pagatu. Herr 14-4-1960. 1. Eta kantatze-sari / larga zerbeixka guri. Santa Agata kantu xaharra. GH 1972, 380 (ap. DRA).

  (Con vb.). Batez ere haren hiztegia zerbaiska gehitu eta emendatu ondoan. Mde Pr 205.

  Sinonimoak: izord.
  [zerbaixka] : zerbaitxo, zer edo zertxo, gauzatxoren bat (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es un poquito, algo
  fr un petit peu
  en a little bit
  port um pouco

  Bakoitzak ekarri zuen zerbaixka, jateko. (Hiztegi Batua)

  

  zerbaixka (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:50 pm on 2017/10/06 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  ziurgabetasun 

  iz. Ziurtasunik eza, ziurra ez denaren nolakotasuna. Etorkizunari buruz zalantza da nagusi: Keynes ekonomialariaren hitzak erabiliz, ziurgabetasuna. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [ziurgabetasun] : zalantza, ezbai. ziurtasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. incertidumbre
  fr iz. incertitude
  en iz.uncertainty
  port iz. incerteza

  Etorkizunari buruz zalantza da nagusi: Keynes ekonomialariaren hitzak erabiliz, ziurgabetasuna. (Hiztegi Batua)

  

  ziurgabetasun (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)