Gaurko hitza

Tagged: Z Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:52 pm on 2016/11/23 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zortzi 

  zenbatz/iz.

  1 zenbtz. Zazpi eta bat, 8. Zortzi soldadu heldu ziren. Zortzi seme-alaba zituzten. Zortziren artean. Zortzi zoriontasun edo dohatsutasunak. Zortzi urteko neska txiki bat. Hogeita zortzi urterekin. Zortzi idazlanetatik bi soilik euskaraz. Zortzi egunen buruan. Orain zortzi mila urte. Zortzi edo hamar aldiz egunean. Egunean zortzi orduko lanak aspertzen zuen.

  2 (Izen gisa). Lau eta lau zortzi dira. Zortzi zenbakia.

  3 (Data adierazteko). Gaur, martxoak zortzi, astelehena. Abenduaren zortzian izango da saioa.

  4 (Orduak adierazteko). Zortzietan joan ziren. Zortzi eta erdietan. Goizeko zortziak arte. Zortziak aldera etorri zen. Zortzi eta laurdenak. Zortziak eta laurden. Zortziak eta laurdenetan. Zortziak laurden gutxi dira. Zortziak eta bostean. Zortziak hamar gutxi(ago). Zortziak laurden gutxi(ago)tan. Zortzietako meza.

  5 (Artikulurik eta kasu markarik gabe, gaur, bihar eta kidekoekin). Zortzi egun barru, zortzi egunera. Hilabete honen hamarrean, etzi zortzi, Donibane Garazin festa bat egitera doaz Euskal Herriko framazonak. Gaur zortzi itzuliko da lanera. || Duela zortzi egun. Gaur zortzi, ostegun goizaldera ohean hila kausitu zuten. Gure semea atzo zortzi ezkondu zen. Igandean zortzi etorri zen.

  6 (Lekuzko kasu atzizkiekin). Zortzi eguneko epea adierazteko erabiltzen den hitza. Zortzian behin ikusten dituzu, beraz, etxekoak? Zortzian-zortzian, astero esan nahi dut. Zortzitik zortzira ikusi behar da lizuntzen hasi ote den.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1)zenbtz. zehazt. [kopurua] ocho (2) zenbtz. zehazt. (B/G) (atzo, gaur, bihar eta antzeko hitzen ondoren) en el plazo de una semana a partir de la fecha mencionada previamente (3) iz. [zenbakia] ocho
  fr (1) zenbtz. zehazt. huit (2) zenbtz. zehazt. (atzo, gaur, bihar eta antzeko hitzen ondoren) en huit [une semaine après du jour ou de la date déjà nommées]
  en (1) zenbtz. zehazt. eight (2) zenbtz. zehazt. (atzo, gaur, bihar eta antzeko hitzen ondoren) a week after or before the date in question
  port (1) zenbtz. oito (2) iz. [zenbakia] oito

  Gaurko hitza duela zortzi urte jaio zen. [Gaurko hitzaren 8. urteurrena: idatzi txio bat!, Maite Goñi]

  

  zortzi (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:27 pm on 2016/11/14 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  ziatu 

  du ad. Bogaren kontrako arraunketa egin, ontzia arraunlariak begira dauden aldera higitzeko.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 ziatu (zia V, G ap. A; Lar > H), zixe (V-m ap. Zubk Ond).

  “Ciar, es voz bascongada, ziatu” Lar. “Scier, terme de marine, ramer en arrière, à rebours” H. “Ciar, remar hacia atrás” A. “Ciar. Frenar” Zubk Ond. Cf. Aq 353: “Para forcejar atrás, zia ababor o estribord”.

  • “Garrar, una embarcación, ziatu, atzeratu” Lar.

  • “Cejar, ziatu, atzeratu” Lar. Beste batzuek dituzu, gure Euskeran nai ez lukeenak beste hizkundeetatik hiztxo batere: eta onen bidez epaiten ta ziatzen bezala dira jolasean. Lar, carta a Mb 279.

  2 ziatu.

  1. “Apuntar o aguzar en punta” Lar (s.v. ciar). “Apuntar, afilar las puntas” Ib. v. ziaztatu.

  2. Estimular (?). Nekazari bat ziatu ta abiatuten daben legez frutuen esperanzeak, igarotera eguraldi txarrak, neke izerdiak, otz beroak. Añ MisE 175s.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. ciar, remar hacia atrás
  fr (1) Náut ramer en arrière (2) (retroceder) reculer.
  en (1) (=ir hacia atrás) to go backwards, back up; (Náut) to go astern (2) (=cambiar de opinión) to back down
  port (1) cume, cume (2) terraço

  Ziabogan istriborreko arraunlariek bogatu egiten dute, eta ababorreko lehen hirurek ziatu, euren gorputza toletetara gerturatu, traineruak buelta har ez dezan. [«Banderak garesti daude, tarte txikian zazpi traineru baikabiltza», BIANDITZ IRAOLA, 2004-07-28] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ziatu (Argazkia: FlickrCC, Mike Baird)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2016/10/31 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zerbel 

  1 adj. g.er. Zurbila. Laino-mordo zurixkek noizbehinka estaltzen zioten ilargiari aurpegi zerbela. 2 adj. g.er. Epela. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [epela]: epel, hotzautsi, hotzepel, zerrepel g.e.

      [zurbila]: g.e.beilegi Bizk., margul, zurbil, hits Ipar., zuhail Ipar., zurpail Ipar., beluri g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. templado, -a, tibio, -a (2) izond. pálido, -a
  fr (1) izond. tiède adjtemplado, -a, tibio, -a (2) izond. (piel muy blanca) pâle; (de poca intensidad) pâle adj
  en (1) izond. lukewarm; (climate) temperate, mild (2) izond. (piel muy blanca) palid, pale; (de poca intensidad) pale, faint
  port (1) izond. morno(a), moderado(a), suave; (clima, zona) temperado(a) (2) izond. pálido, -a
  

  Ezin da ur zerbel hori edan.

  

  zerbel (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2016/10/14 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zorripiztu 

  adj. Denbora gutxian aberastu dena eta jendearekin arrandiaz jokatzen duena. Euskararen etsairik gaiztoenak etxe barrukoak direla, herri eta familia euskaldunetan hazi, eta diru eta aginte apur bat lortu duten zorripiztuak.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adj.
  [zorripiztu] : aberastu berri (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (aberats berri) nuevo rico / nueva rica
  fr parvenu
  en parvenu, social climber, nouveau riche, upstart
  port novo-rico
  

  Euskararen etsairik gaiztoenak etxe barrukoak direla, herri eta familia euskaldunetan hazi, eta diru eta aginte apur bat lortu duten zorripiztuak. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 11:59 pm on 2016/09/27 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zergura 

  det. eta izord. (B) Zernahi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: det. Bizk.

      [zernahi]: zernahi  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es det. cualquiera; cualquier cosa
  fr det. n’importe quoi ; n’importe quel, -elle ; tout
  en det. anything; any

  Aitzitik, batbatean ama-alaba flandestarrak gogora etorrita, ontzi hartan segitu ahal izateagatik zergura emango nukeela ohartu nintzen.  [Sukar ustelaren urtea, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zergura (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 8:13 pm on 2016/09/25 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zarradagarri 

  izond. Zarrada eragiten duena. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zarradagarri. Impresionante, terrible. Judegoak arresi-ormatatik kanpora baeukazan arerioak, baiña euren indar guztiak anai arteko gudaketa zarradagarri baten galdu zituezan. Agur 21-7-1973 (ap. DRA).

  Sinonimoak:izond. Bizk.

      [zarrada eragiten duena]: zirraragarri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (B) impresionante, emocionante, emotivo, -a, sensacional, que conmociona
  fr izond. troublant, -e ; émouvant, -e ; impressionnant, -e ; sensationnel, -elle ; touchant, -e
  en izond. exciting, moving, thrilling, touching

  Gaurko gaua zarradagarria izango dela aurreikusten da.#i25bozak #i25
  

  

  zarradagarri (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:13 pm on 2016/09/07 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zuzengabekeria 

  iz. Bidegabekeria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [bidegabekeria]: bidegabe, bidegabekeria, injustizia, ezbide g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zuzengabekeria (L, B ap. A; VocB), zuzenbagekeria, zuzenbagakeria, zuzengakeria, zuzengekeria.

  Injusticia. Injustizia edo zuzengabekeria hanitx izaten da bazterretan. Eskual 11-9-1908 (ap. DRA). Saldukeria, eskargekeria, zuzengakeria, neurrigekeria gauza onak eta goragarriak dirala uste bagendu. Zink Crit 1. Zuzen eta bidezkoa mugatzeko darabilzkien itzek, ordea, zuzengabekeria ere adieraz lezakete. Zait Plat 126. Altsuagoari dagokiona da zuzenbidea, izan ere; zuzenbagekeria, berriz, norberari onuragarri ta egoki dana. Ib. 136. Onak, ordea, zuzenak dira, ta zuzenbagekeririk egiteko eztira gai. Ib. 96. Zuzenbagekeri franku mordoka ta eskudaka erritarren aurrean astinduteko ta aizatuteko. Erkiag BatB 65. Orduan, asaldatzeak zuzengabekeria kentzeko orde, nausi-araz dezake. Othoizlari 1971 (n.º 61), 19. Jenden ikustate-gabekeria, zuzengabekeria, kixkilkeria, gaixtakeria. Ainerabelar GH 1973, 374. Gizarte erakunde aldaketan eta zuzenbagekeri egoerak zuzentzeko aurrerabideetan astiroegi ibiltzea. Agur 17-3-1973 (ap. DRA). Orretan dagon zuzengekeria ikusiago, geuk bardin ez egiteko gogoa artuago. Agur 4-8-1973 (ap. DRA). Gaurko zuzenbagakeritik biarko justizia ataraten dot. EgutAr 5-3-1976 (ap. DRA). En DFrec hay 8 ejs. de zuzengabekeria.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. injusticia; atropello
  fr iz. injustice
  en iz. injustice
  port iz. injustiça

  Gaurko zuzengabekeriatik biharko justizia ateratzen dut. EgutAr 5-3-1976 (ap. DRA). (Orotariko Euskal Hiztegia, mold.)

  

  zuzengabekeria (Gaurko hitza, CC)