Gaurko hitza

Tagged: Z Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:38 pm on 2016/01/20 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zur 

  iz. 1. Zuhaitz eta zuhaixken enbor, adar eta sustraiak osatzen dituen gai gogorra. 2. Gai horren zatia, sutarako ez dena (hala denean egur esaten zaio). Zur landuz eginiko irudiak. 3. KIR. Golferako makila, zurezko burua duena, zehaztasun handirik gabeko kolpe luze eta indartsuak jotzeko erabiltzen dena. 4. MUS. Haize-instrumentuen familia osatzen duten bi azpifamilietako bat (bestea metala da), txirula, klarinete, oboe, saxofoi, etab.ez osatua. 5. Ik. zuhur. • zur-alkohol. KIM. Metanola. • ZUR ETA LUR. Guztiz harriturik. Hura entzunda, zur eta lur gelditu nintzen.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [gai izpitsu eta trinkoa]: egur Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. madera (2) iz. (Kir.) [golfean] madera (3) iz. (Mus.) madera (4) iz. Ik. zuhur
  fr iz. bois
  en iz. wood
  port iz. madeira

  ZURA dokumentala, egurrak izan duen garrantzia jendarteratzeko jarri dugu abian. [@zura eta zura.eus]

  

  zur (Irudia: @zurafilma)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:04 pm on 2015/11/18 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zohardi 

  (batez ere Z) 1. izond. Zeruaz mintzatuz, hodeirik gabea. 2. iz. Oskarbia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. eta izond.  Zub. (UZEI eta Adorez sinonimoen hiztegia)

      [oskarbia]: oskarbi
  [garbia]: garbi, argi, garden

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Z) cielo sereno, cielo despejado (2) izond. (Z) despierto, -a, vivo, -a, despejado, -a
  fr (1) iz. serein, clair, pur [ciel] (2) izond. vif, vive, dégourdi, -e
  en (1) iz. clear sky (2) izond. [argia, garbia] clear; bright, lively, sharp
  port izond. (cielo, tiempo) aberto(a), limpo(a).

  Entzun:

  Zohardi ederra Donostiaren gainean. [Putzu, Txillardegi (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Gezurra ahoskatu zion, anaiaren ordez alabaina, Etxegoineko belar biltzeen karietarako uda-gau zohardi batez, birjinitatea ebatsi zion Gerard baitzegoen.[Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zohardi (FlickrCC, Jay)

   
• 

  Maite 9:01 am on 2015/11/08 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zurbil 

  izond. Kolore hori-zurixka edo eskasa duena (bereziki aurpegiko larruazalaz mintzatuz erabiltzen da). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [zuhaila]: beilegi, margul, hits Ipar., zuhail Ipar., zurpail Ipar., beluri g.e., zerbel g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. pálido, -a, lívido, -a; blanquecino, -a (2) adb. pálido, -a, lívido, -a
  fr (1) izond. pâle, décoloré, -ée (2) adb. sans éclat, terne
  en izond. pale, ashen
  port (1) izond. pálido(a)

  Entzun:

  OROIMEN ARIKETA

  «Ez dut negarrez aritzea besterik
  esku-ahurrak desegin artean»
  idatzi nuela daukat gogoan.

  Carverrek hil baino hilabete bat lehenago
  erosketetako papertxoan idatzi zuena ere
  badatorkit: «Gurina, arrautzak, txokolatea…

  Antartidara joan ala Australiara?».
  Uholak dakartzan adar eta plastikozko
  ontziak dira egun oroitzapenak.

  Eta kalean galdu nuen lagunminaren
  betarte zurbila ere badakarkit.
  Bere irribarre konplizea.

  «Ez dut negarrez aritzea besterik
  esku-ahurrak desegin artean»
  idatzi nuela daukat gogoan.

  Gordean ditut halaber
  neurria hartu nahia, aldatzeko ahalegina,
  nire mamuekin irauteko premia.

  eta denbora arretaz ehundu
  begiekin, malkoekin, eskuekin,
  itzalen luzapenak bizirik harrapa nazan.

  [Bitartean heldu eskutik, Kirmen Uribe (Susa poesia, 2001)]
  

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2015/10/21 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zarama 

  iz. (B) 1. Zaborra, hondakina. 2. Zirimiria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [zaborra]: zabor, zakar pl., sastar Bizk., xabor Ipar. adkor.

      [euri-lanbroa]: euri-lanbro, euri-langar, euri-zirin, lanbro, langar, lantxurda, lantzer, zirimiri, lantzurda Ipar./Naf., landur g.e., eurixka Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (B) desecho, residuo, basura, resto, despojo (2) iz. (B) sirimiri; llovizna, calabobos
  fr iz. déchet, résidu, ordure
  en (1) iz. [zaborra] rubbish (Br); garbage (Am); waste, litter, trash (2) iz. [zirimiri] drizzle
  Entzun:

  Azkenean Irenek arrazoia zuen, jende gehienaren memoria zarama pilo bat besterik ez da.[Lagun izoztua, Joseba Sarrionandia (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

   

  

  zarama (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 5:07 pm on 2015/09/10 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zorri 

  iz. Intsektu bizkarroia, ugaztunen odola xurgatuz bizi dena (Pediculus humanus). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Wikipedian

  Zorriak (Phthiraptera) 3.250 espezie inguru dituen intsektu ordena bat dira.^[1]

  Ugaztun eta hegaztien parasitoak dira, eta zenbait espezie, buru-zorria (Pediculus humanus capiti), gorputz-zorria (P. humanus corporis) eta pubis-zorria (Phthirus pubis) kasu, gizakiaren parasito dira.^[2] Zorriaren arrautzak bartz izena du. (Jarraitu irakurtzen…)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (Zool.) piojo; ladilla (2) (Zool.) pulgón (3) iz./izond. (B) pequeño, -a
  fr (1) [parasitoa] pou(2) (Zool.) puceron (3) iz. (Inform.) bogue (3) iz. (Inform.) bogue (4) iz./izond. petit, -e
  en (1) louse(2) iz./izond. small, little, tiny
  port (1) piolho; (inseto) chato m, piolho m das virilhas (2) pequeno(a)

  Entzun:

  Joanesek eguna zorri miran iragaiten zuen. [Anbroxio, Eneko Bidegain (Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Zorri bilaketak kontzentrazio handia eskatzen zuen, atsegina zen gero bilaketa eta, batez ere, zorria bi atzazalen artean ipini eta zanpatzea, eta krak soinuak mendekuaren sinbolismoa zuen. [Kolosala izango da, Joseba Sarrionandia (Txalaparta, 2003) ] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zorri (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 6:40 pm on 2015/08/24 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zizeilu 

  iz. Zurezko eserleku luzea eta bizkarduna; bereziki, bizkarraren erdiko zatia mugikorra, mahai gisa erabil daitekeena, duena.  (Lur Hiztegi Entziklopedikoa) || Kutxa baten modura irekitzeko estalkia duen bankua. Gainean esertzeko eta barruan gauzak gordetzeko balio du. (Euskalterm)
  

  Wikipedian: iz.
  

  Zizeilua Euskal Herriko altzari tradizionala da, banku baten antzekoa. Eserlekuan ireki eta itxi egiten den estalki bat du, barruan gauzak gordetzeko. Baserriko sukaldeetan egoten zen.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zizeilu (AN-erro, B, Ae; Lar, H), ziseillu (SP), zizailu (G, AN-gip-larr-5vill, L-côte-sar, B; Dv, H), zizalu (G-to-bet), zizelu (G-goi, L-ain, BN-baig; Dv, H), zizil(l)o, zizilu (G-goi-bet-nav, B, BN-baig; H), zuzulu (S, R; Lecl, Arch VocGr, Dv (S), H (S)), zuzullu, isilu (V-ger-ple-oroz-m), ixilu (V-gip), izellu (AN-ulz), izilo (V-ger), izillu (AN-ulz), izallu (AN-larr-araq-ulz), sisilu (Lar, Añ (G), H), txisallu (V-gip), txiselu (V-gip), txisilu (Dgs-Lar 5), txitxelu (V-arr), txitxilu (V-ger-arr-oroz-och-m; H), txixilu (V; Añ (V)), xuxulu (R). Ref.: A (zizaillu, zizalu, zizelu, zizilu, zuzulu, isillu, izilo, txitxilu, txixillu, xuxulu); JMB AEF 1925, 27; AEF 1926, 82; AEF 1927, 72; Lh (zizelu); Giese CasaS 13; Lrq (züzülü); Zubiau Burd 108; Echaide Nav 189; Iz ArOñ (txisélu), Als (zizilu), Ulz (izellu), R 313; Satr VocP (zizillu); AtBou I 366; Holmer ApuntV (txitxilu); Gte Erd 106; Izeta BHizt2 (zizellu).

  Etim. De *zuzellu, lat. subsellium.

  1. Banco, escaño. “Banc à dossier” SP. “Banco de respaldar”, “escaño” Lar y Añ. “Canapé, escaño de respaldo junto a la lumbre” Lar. “El txixilluba es lo que llaman escaño” Ast Disc 557. “Txixillu (Vc), escaño, banco de cocina con respaldo. Algunos lo utilizan para mesa, otros para gallinero. De ahí es que en boca de muchos, además del txixillu ordinario, hay kutxadun txixillua, escaño con cajón, y oillategidun txixillua, escaño provisto de gallinero (bajo el asiento)” A. “Canapé o escaño, todo banco con respaldo. Salako zizaillua garbiago dago sukaldekoa baiño” Ib. “(V-gip), banco de cocina sin respaldo” Zubiau Burd 108. “Züzülü hegin jarrik aholkü emaiten (S)” Gte Erd 106.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Euskalterm, 5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) nombre dado a cierto asiento típico del País Vasco, largo y con respaldo; arquibanco (2) escaño, asiento
  fr archebanc
  en chest-bench

  Entzun:
  

  Ataria beltza zen, eta ardoz eta likorez betetako mostradore bat eta armairu bat zeuzkan; alde batean taberna zegoen, pinuzko zizeilu luzeekin, eta barrualdean sukaldea. [Zalakain abenturazalea, Pio Baroja / Koro Navarro (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zizeilu (argazkia: Igartubeiti baserri museoa)

  BOST MINUTUKO IKASTAROA:kalko morfosintaktikoak VI / Joxean Agirre / Don Inorrez | Eskolaegunezegun is discussing. Toggle Comments

   
• 

  Maite 8:47 pm on 2015/08/21 Permalink | Reply
  Tags: Z   

  zilarbizi 

  iz. Elementu kimiko bat da, Hg ikurra eta 80 zenbaki atomikoa dituena. Bere izena eta ikurra (Hg) latinezko hidrargirium hitzetik datoz; azken hau, berriz, grezierazko hydrargyros (hydros, ura eta argyros, zilarra) hitzetik dator. (Wikipedia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zilarbizi (G, L, B, BN, S; Lecl; -ill- Ht VocGr 329, Lar, Añ (G), Lecl, Izt VocC, H; -lh- Arch VocGr, Dv, H, Foix ap. Lh), ZIDAR BIZI (V; Añ (V)). Ref.: A (zidar bizi, zillar bizi); Lrq (zilharbizi); Etxba Eib (zidar-bizixa).

  Mercurio. “Azogue” Lar y Añ. “Mercure” H. “Azogue, mercurio. Nibelaren barneko ura iduri duena zillar bizia da (B)” A. “Zidar-bizixa Arrate ballian badala esaten eben zarrak” Etxba Eib. Aretxabaletako mugapean arkitzen da meatze bat zillar bizia ematen dabena. Izt C 74. Badira ugaiotar sufredunak ere; oetako bati topatzen zaio zillar bizia. Ib. 80. Iduri du zilhar bizia. Arb Igand 12. Zorion orrek, zillarbiziaren gisa dabilkitela, aldizka poza, aldizka ituna ematen dit. Anab Eusk 1930, 243. Urak, bere aitzin-gibelka ezin geldituzkoan nun-nahi egiten daizkon izurren hegiak, erran zinezake zilar-biziz dituela. JE Ber 81. Begiak aurpegian yauzi egiten eutsoen zidur-bizia [sic, por zidar] bai liran. “Como si fueran de azogue”. Or Tormes 41. Orren eragiteak giza-odolarekiko ain arerioa izanik, gorputzaren bide ta odietan barna, zillarbizia bezain laster dagi ta, […]. Amez Hamlet 44.

  Sinonimoak: iz.
  [zilarbizi] : merkurio (Euskalterm)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es mercurio
  fr mercure
  en mercury
  port mercúrio

  Entzun:

  Izan ere, Rudolf II.a berunetik, zilarbizitik edo burdinatik urrea egitearekin obsesionaturik zegoen, eta hori lortzeko berdin zitzaion bidea zientziak erakutsia izatea, alkimiak moldatua, magiaz osatua edo aingeruen hizkuntzaren laguntzarekin lortua.” [Bizitza eredugarriak, J.M. Olaizola “Txiliku” (Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zilarbizi (FlickrCC, Jesús Cabrera)