Archive | euskara

RSS feed for this section

Behar aditzarekin beti ukan jarri behar dugu?

By on 2005(e)ko azaroak 14 in hizkuntzarekin arazoak

Gaur atal berri bati hasiera emango diogu: euskal gramatikako zalantza batzuk. Denok dakigun bezala, askotan izaten ditugu zalantzak euskaraz idatzi nahiz mintzatzerakoan; horietako batzuk, bada, argitzen saiatuko gara atal berri honetan.

Bost urte igaro dira IVAPek Duda-muda kontsulta zerbitzua abian jarri zuenetik eta, geroztik, hamaika duda-muda jaso izan ditu. Ondorengo lerroetara horietako bi ekarriko ditugu:

Behar aditzarekin beti ukan jarri behar dugu, osagaia edozein dela ere? Alegia, joan behar dut edo joan behar naiz? Zein da zuzena eta zergatik?

  • Behar-en osagaia nor tipokoa denean (joan, etorri, jaiki, heldu…) laguntzailea bietara (da edo du) ager daiteke, nahiz hedatuena ukan aditza erabiltzea izan. Beraz, bi hauek ondo daude:

      Bazkaltzera joan beharko gara, ezta?

      Bazkaltzera joan behako dugu, ezta?
  • Behar-en osagaia nor-nork tipokoa denean, laguntzailea beti izango da du erakoa; honela, beraz:
      Gaur albisteak entzun beharko ditugu, ezta?

Mikel etorriko denean bezalako egiturak okerrak al dira? Hau da, ekintza bat etorkizuenan kokatzeko erabil dezakegu -ko denean?

Bai, okerrak dira. Berez, -(e)nean egiturak aldiberekotasuna adierazten du, hau da, denboraren ardatz hartuta, perpaus nagusiko ekintza eta menpekoa batera gertatzen direla.

* Mikel etorriko denean egingo dugu bilera.

Mikel etortzen denean egingo dugu bilera.
Mikel datorrenean egingo dugu bilera.

Comments { 0 }

Euskara batua. Ezina ekinez egina.

By on 2005(e)ko azaroak 7 in euskara

Koldo Zuazo Lehengo larunbatean irakurri nuen Koldo Zuazoren azken lana kalean dela jada: Euskara batua. Ezina ekinez egina. Azken egun hauetan gure euskarako orduetan gaia lantzen ari garenez (euskara batua eta euskalkiak), interesgarria iruditu zait horren berri ematea.
Euskalkiak gaur, zuazoren sailkapena

Koldo Zuazo (Eibar, 1956) euskakien azken sailkapenaren egile bezala ezagutzen dugu, baina oraingo honetan batasunaren inguruan aritu da, batasuna egiteko izan ziren saioak eta egungo egoera aztertuz. Horretaz gain, etorkizunerako hainbat proposamen ere luzatzen du.

Orain arte euskara batu berbera erabili da edonon, edonorekin eta edonoiz, eta hori ez da zuzena eta zuhurra. Batez ere irakaskuntzan ekarri ditru ondoriorik gaiztoenak; Hego Euskal Herrian bereziki. Euskara batu berbera erabili da alderdi euskaldunetako eta erdaldunetako ikastetxeetan, euskara batu berbera Bizkaiko herri euskaldunetan edo Nafarroakoetan. (…) Azken batean, euskara batu orokorraren barruan, tokiko batuak bereizi behar lirateke, eta alderdi euskaldunetan, batez ere, horiek erabili .

Zuazoren iritziz, Euskal Herri osorako den euskal egunkariak eta eskualde baterako egiten denak, biek erabili behar dute euskara batua, baina batu desberdinak. Lagunarteko batuari buruz ere mintzo da:

Gaur egun asko dira, euskalkian gabe, euskara batuan jaio, hazi eta hezi diren euskaldunak, eta horiek ere ezinbestekoak dituzte egoera eta esparru bakoitzeko hizkera egokiak. Hankamotz daude, ordea. Orain arte eraiki den euskara batua esparru jasoetarako izan da. (…) Etorkizunari begira, beraz, lagunarteko batua hedatzea komeni da. ‘Hedatu’ diot, eta ez ‘sortu’, sortuta dagoelakos dagoeneko. badira hainbat hiztun, euskara ikasitakoak edo euskara ikasitakoen etxeetan jaioak direnak, eta hizkera hori badarabiltenak.

Batuaren azterketa diakronikoa dakar Zuazok liburu honetan, Leizarragak XVI. mendean euskara batzeko egin zuen lehen saiotik Arantzazuko biltzar arrakastatsura arte. Interesgarria gerta dakiguke irakurtzea, halaber, zeintzuk izan diren bere ustez batuak ekarritako onurak. Besteak beste, ondorengo biak:

Elkar ezagunago: «Gainditu egin dira euskaldunen arteko ezin ulertuak; euskara batua dakitenek ez dute batak bestearekin jarduteko erdarara nahitaez jo beharrik».

Esparru gehiago: «Euskara esparru guztietara zabaldu da. Ez da, dagoeneko, etxe edo herri barruko ahozko jarduneko mintzaira soila».

Artikulu osoa irakurri nahi izanez gero, joan zaitezte Diario Vasco-ko kultura sailera.

Amaitzeko, Asier Larrinaga ETBko Euskara Saileko burua, Kike Amonarriz soziolinguista eta Koldo Zuazoren hausnarketa eta proposamenak hizkera kolokialari buruz aurki ditzakezue hemen eta sustatun Koldori egindako elkarrizketa interesgarri bat.

Comments { 0 }

Aire,aire!!! Euskarari.

By on 2005(e)ko urriak 22 in euskara

Kanpainaren aurkezpena Aire, Aire!!! Euskarari. Horixe da Gipuzkoako Diputazioak euskararen erabilera sustatzeko abiarazi duen kanpainaren leloa eta ostiraletik edozein tokitan ikusiko dena. Diputazioak ekimenaren bitartez, zirrikitu guztietan aire freskoa, euskara, sartu nahi du. Izan ere, kanpaina honek halaxe agertu nahi du euskara: moderno, fresko eta gaurko hizkuntza gisa.

Euskara dakitenen kopuruak urtetik urtera gora egiten duen arren, erabiltzen dutenen kopurua ez da neurri berean hazten. Arrazoi hau dela kausa, euskararen ezagutza eta erabilera parekatzea da erronka honen helbururik sendoena. Kanpainak jarrera positiboak sorrarazi eta euskara jakitea erakargarri bihurtu nahi du.
Ostiral arratsaldean aurkeztu zien Diputazioak kanpaina gizarte, kultur eta kirol eragileei eta diseinatu duen enpresaren arduradunak Aire, Aire!!!Euskarari mezuaren xedea azpimarratu nahi izan zuen.

Bizia ematen du aireak, berriztatzearen ideia gordetzen du, zabaltzearena, garbiarena, irekiarena, musika duena eta freskoa. Eman diezaiogun, hortaz, haizea euskarari.

Kanpainarako euskarri ugari kaleratu dituzte, lemak dioena indartzeko haizemaile urdin moderno bat ikur bezala, komunikabideetarako iragarkiak, prentsarako publizitate orriak… Kanpainak 450.000 euroko kostua izan omen du.

Besterik gabe, orain gure esku geratzen da haize freskoa bazter eta txoko guztietara ailegatzeko bideak zabaltzea, beraz, badakizu Aire, aire!!! EUSKARARI.

Comments { 0 }
-->