Updates from urtarrila, 2014 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:05 am on 2014/01/10 Permalink | Reply
    Tags:   

    ziratu 

    du ad. (BN eta GN) Zapatak nahiz botak betunez igurtziz, distiratsu jarri. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    ziratu (B, BN ap. A; Gèze, VocBN, Dv, H, VocB).

    1. Lustrar, encerar. “Cirer” Dv. “Cirer une chaussure” H. “Cirer un parquet” Ib. “Lustrar (calzado), dar cera (al piso). Sala onen ziratzen, badugu ordu beteko lana, en sacar lustre a esta sala tenemos seguramente trabajo para una hora” A. “Embetunar, lustrar, dar lustre o sacar lustre” VocB. Zango-behatzak ezkoz ziratuak [zituzten]. Larz GH 1959, 86s. Goizean zapetak ziratu gabe, jali bainuk etxetik, to, zira-hazkidak orai! Larz Iru 114. Morok zapatak bakerori ziratzen daizko. Ib. 66.

    Sinonimoak: iz.
    [ziratu]: ziraia eman (5000 Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Word Reference  eta Orotariko Euskal Hiztegia):

    es   (1) lustrar, encerar (2) (Ipar.) aplicar/dar betún
    fr (1) cirer (2) (Ipar.) cirer, astiquer
    en (1) to wax, to apply wax (2) to polish, to shine
    port (1) encerar (2) aplicar betume

    Entzun: 

    (Jartzen da eta zangoa luzatzen dako) Goizean zapetak ziratu gabe, jali bainuk etxetik, to, zira-azkidak orai! Hola ikusiko dik Benatek ere, zoin abilki pratikatzen dukan hire ofizioa! To, wisky turnada on bat irabaziko duk! (Pantxo xuttitzen da, bere lanari buruz) BENAT: (Idorki) Pantxo hago hire tokian! ANTON: (Irri larri batekin) Zer! Utz-ak zonbait sosen irabazterat. [Hiru ziren (laugarren gertaldia), 1957] (Euskal Klasikoen Korpusa)

    Lerra-lerra joaten nintzen zoru ziratu lohitsu hartan barrena, egundainoko blaustadak eginez eta titiak zanpatuz; irri egiten zuen jendeak baina ez nintzen ordurako festako gune nagusia, garbi zegoen aspertzen hasiak zirela nirekin. [Ahardikeriak, Marie Darrieussecq / Joxan Elosegi (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    ziratu (FlickrCC, GRuizSol)

    ziratu (FlickrCC, hans s)

     

  • Maite 8:26 am on 2014/01/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    soletutsik 

    adb. Oinetakorik gabe, galtzerdi hutsean. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    “(V-ger), en soletos, sin calzado, con solas las medias. Soletutsik bazabiltzaz, oiñetako beroa egingo jatzu ta jantzizuz oiñetakoak (V-ger), si anda usted en soletos se le calentará el pie, y póngase el calzado” A.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es sin calzado, solo con las medias
    fr sans chaussure
    en without shoes, wearing only socks/stockings
    port sem calçado, só com meia-calça

    Entzun: 

    Simon soletutsik eta burutsik eta maukutsik ondo pozik ebillen ostatuko iatokian, ormetan dingilizka egozan oillagor, erbi ta eper pintauak ikusten. [Ipuiñak, Resurrección Maria de Azkue (La Gran Enciclopedia Vasca, 1968)]

    soletutsik (FlickrCC, Tonymadrid Photography)

     

  • Maite 8:43 am on 2014/01/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    amorrazio 

    iz. (lgart.) Amorrua. Nik hartu nuen amorrazioa, ez zetorrela ikusi nuenean!  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    amorrazio (V, G ap. A; Dv (V, G)), amurrazio (AN-gip ap. Gte Erd 231), amurrazinoe.

      Rabia, enfado, indignación. “Rage, colère, au fig.” Dv. “Amorrazioaren amorrazioz etxea erre zuen (G-azp)” Gte Erd 14.

    “Gangrena (pasmoa). […] La rabia (amorrazioa (G-goi)).

    Sinonimoak: iz. Heg.

    [amorrua] : amorru, bekozko, beltzuri, ernegaldi, errabia, haserre, haserretasun, irakidura, irakin, furia Ipar., haserredura Ipar., samur Ipar., samurdura Ipar., samurgo Ipar., haserrekuntza Bizk., ernegazio beh., betilun g.e., errabiatasun g.e., hisigo g.e., muturtasun g.e., sumin g.e., errabiamendu zah., hira zah., kolera zah., hisia Ipar. g.e., kexeri Ipar. g.e., sepa Ipar. g.e., sumindura Ipar. g.e., haserrego Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Heg.) (lgart.) enfado, indignación, rabia
    fr (Heg.) fureur, rage, colère
    en rage, anger, fury, indignation
    port aborrecimento, zanga, irritação, indignação, raiva

    Entzun: 

    Harkaitz Canoren arabera, idazle guztiek dute «puntu paranoiko bat» segurtasunarekin. «Garcia Marquezek esaten zuen berak idatzitakoa paperean ikusi arte, testu hori ordenagailuaren irudimenean bakarrik existitzen zela». Erabat ados dago horrekin, eta inprimatzeak, oraindik ere, paperak balio duela uste du. «Ezusteko txikiak» izan ditu, eta amorrazioa sentitu izan du halakoetan. «Lehen egindako lanaren gogoratze ariketa bat egin behar izaten da, sormen lana baino gehiago, eta horrek halako mikaztasun sentsazio bat ematen du. Hobe da horrelakoetan aurrekoaz pixka bat ahaztea». [Bidean galdutako literatura, Ilargi Agirre (Berria, 2014-01-07)]

    amorrazio (Gaurko Hitza, CC)

     

  • Maite 7:50 am on 2014/01/07 Permalink | Reply
    Tags:   

    aldats 

    iz. Aldapa, malda. • ALDATS EGIN, IRUDITU, … Zail, neketsu gertatu, iruditu… Aldats egiten da hori sinestea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [aldapa] : aldapa, hegi, malda, malkar, pendiz, aurbera Bizk., patar Ipar./Naf., apit g.e., ike Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) cuesta, pendiente (2) (hed.) dificultad, escollo
    fr côte, pente, montée
    en slope, incline
    port (1) ladeira (2) dificuldade

    Entzun: 

    Muino gainean haizea errime sentituko duzue, baina aldats gorako nekea merezi izango du goitik berera ikusiko duzuen espektakuluak: animaliatxo zuribeltzez beterik dago itsasorainoko arrokegi guztia. [Lagun izoztua, Joseba Sarrionandia (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    Goiz eta adoretsu ekin diot gaurko ibilbideari, baina lehenengo orduetako tartea ez da lar lagungarria izan: arimarik gabeko eremua, aldats gora etengabea, haize arerioa, laino oso trinkoa…  [Ekialdeko mamuak, Jon Arretxe (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    aldats (FlickrCC, . SantiMB .)

     

  • Maite 9:19 am on 2014/01/06 Permalink | Reply
    Tags:   

    kabalkada 

    iz. 1. Zaldizko edo zaldunen desfilea. 2. Zenbait festatan egiten den desfilea, pertsona, apaindutako orga, musika-banda, etab.ez osatua.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoam, ‘kabalgata’)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    kabalkada (Chaho, T-L).

    Cabalgata. “Cavalcade, marche de gens à cheval avec ordre, pompe et cérémonie” Chaho. Arratsaldean, kabalkada emana izanen da. Bere zaldizko bringo, jandarme sostor, kapitain fier […]. Herr 28-7-1960, 3. Kabalkada batez, Baigorriko gaztek galdegin zioten jin zadin Baigorrirat bertsu egiterat. Lf ELit 190. Mila berrehun bat izan ziren kabalkadari so. Herr 12-9-1996, 1. Aratsaldeko lauak eta erditan, kabalkada, toberak eta mutxikoak. Ib. 1. Behar da jakin ere kabalkada hau egin zela hastapenean herritarrendako. Herr 10-10-1996, 8. Irailaren 15an, Lekorneko gazteek (bai gazteek) proposatu dituzte kabalkada-toberak. Ib. 8.

    Sinonimoak: iz.
    [desfilea] : desfile; kabalkada (Ipar.) (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (Ipar.) cabalgata, desfile
    fr iz. (Ipar.) cavalcade, défilé
    en iz. (Ipar.) parade, cavalcade, procession
    port (desfile, fiesta) terno m [c. de los Reyes Magos: terno de reis]

    Entzun: 

    Bertze bestarik ere baduk plaza huntan, dantza, kantu, bertsularitza, kabalkada, etxe sartze eta abar, eta ikuskizun horiek guziek airosten die herriaren bizia, lehen beharbada orai baino gehiago. [Oilandoiko ermita, Michel Oronoz (Elkarlanean, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    kabalkada (Wikimedia Commons)

    kabalkada (Wikimedia Commons)

     

  • Maite 9:59 pm on 2014/01/05 Permalink | Reply
    Tags:   

    errege-opil 

    iz. Errege-opila herrialde katoliko zenbaitetan urtarrilaren 6an Epifania ospatzeko prestatu eta jaten den opil gozoa da. Espainian eta Frantzia hegoaldean eraztun itxurako opila da, fruitu konfitatuz apaindua eta batzuetan esne-gain edo kremaz betea. Frantzia iparraldean hostorezko opila da, frangipanez (almedra-kremaz) kremaz edo txokolatez betea

    Ohikoa da barruan kutun moduko objektu txikiak (zeramikazko panpinak, babarrunak, …) sartzea. Opila jatean kutuna aurkitzen duenak errege izendatzen da egun horretan. Tradizio berriago baten arabera, kutuna aurkitzen duenak ordaindu egin behar du opila. (Wikipedia)

     

  • Maite 9:24 am on 2014/01/04 Permalink | Reply
    Tags:   

    mendi 

    iz. 1. Inguruko lurretatik nabarmenki goratzen den lur-zatia, bakartua edo beste batzuekin multzoa osatuz dagoena. Aralar mendia. 2. (mug.) Mendialdea. Mendian bizi direnak. • mendi-uhartea. GEOL. Inselberg-a.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak:  iz.
    [inguruko eremutik nabarmen goratzen den lurzatia] : oihan Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) monte, montaña (2) montaña, zona de montañas
    fr mont, montagne
    en (1) mount, mountain (2) mountains, the wilds
    port (1) monte, montanha

    Entzun: 

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel