Gaurko hitza

Updates from urtarrila, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:23 pm on 2018/01/31 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gizantz 

  iz.  g.g.er. Giza itxura. Borreroek utzi ninduten gizantzik gabe. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gizantz.

  1. Forma humana; semejanza humana. Jakoben itxean gizanza artuko duen Jangoiko Jesus. Mb IArg I 341. [Borreroak] utzi ninduten giz-anzik bage. Ib. 153. Isturitzko ezur batek dauzkan giza-antzeko irudiak. JMB ELG 46. Gizonen eta Iainkoaren bitartekoa, zerbait Iainko-antzeko bear zun eta zerbait giza-antzeko. Or Aitork 299. Etziñala giza-antzera mugatua. Ib. 131.

  2. Efigie; retrato. Zur puskaz egin zuten giz-anza. Mb IArg I 72. Agindu zuan guziak agur egin ziozaela urrezko gizanz hari. Ub 51. Giz-antz begiratu ikaragarriko bat. Lard 306. Erakutsi nion Pedro Migelen gizantza. Ag G 369 (v. tbn. 248n.: “Gizirudi, gizantz, retrato”). Aren gizantzak andizuren eta ospe ekarri diote geroko geroan [Gorgiari]. Zait Plat 122.

  Sinonimoak: iz.
  [gizantz] : ik. giza itxura (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) forma humana; semejanza humana (2) efigie, retrato
  fr (1) forme humaine, ressemblance humaine (2) effigie, portrait
  en (1) human form, human likeness  (2) likeness, portrait
  port (1) forma humana; semelhança humana (2) efígie, retrato

  Zur puskaz egin zuten gizantza. [Mb IArg I 72. OEH]

  

  gizantz (Effigie de divinité, Ro’go, Jean-Pierre Dalbéra) flickr, CC

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:06 pm on 2018/01/30 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kris-kras 

  onomat. Karraskaren edo krakatekoaren onomatopeia. Kris-kras nire zapata handiekin harrabots egiten dut. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (onomatopeya) ruido de crujido
  fr (onomatopée) bruit crunch

  Kris-kras nire zapata handiekin harrabots egiten dut. (Hiztegi Batua)

  

  kris-kras (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:04 pm on 2018/01/29 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  deslaitu 

  ad. deslaitu, deslai/deslaitu, deslaitzen 1 du ad. Bizk. g.er. Deslai utzi; askatu. 2 (Era burutua izenondo gisa). Zure taldeko ardi galdu deslaitu hau. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  deslaitu (V-oroz-arr ap. A; Lar, Añ (V), H), desleitu, deslaiatu.

  Descuidar, abandonar; descarriarse. “Descuidar” y “abandonar” Lar. Ezen pagatzen duzue mentharen eta ruaren eta belhar suerte guzien detxema eta deslaiatzen [sic] ditutzue yustizia eta Jainkoaren amodioa. TB Lc 11, 42. Gorputza itxi arimak eutsan deslaiturik. AB AmaE 134.

  (Part. en función de adj.). “Oveja perdida, ardi galdua, deslaitua” Añ. Zeure taldeko ardi galdu deslaitu au. Añ EL1 146 y EL2 162. Bildu ezinik euren almen ta zenzun deslaituak. Añ LoraS 96.

  Sinonimoak: ad. Bizk. g.e.

      [deslai utzi]: deslai utzi (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. (B) abandonar; descuidar; descarriar (2) izond. descarriado, -a
  fr (1) du ad. (B) abandonner, négliger (2) perdu, égaré
  en (1) du ad. (B) abandon, neglect (2) (formal) wayward adj
  port (1) du ad. (B) abandonar, descuidar; desencaminhar (2) izond. desviado, -a

  Zeure taldeko ardi galdu deslaitu hau. Añ EL1 146 y EL2 162.  (Orotariko Euskal Hiztegia, mold.)

  

  deslaitu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:56 pm on 2018/01/28 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  geheli 

  iz.  g.g.er. Behikia. Salda garbia eta geheli gazitu gabea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  geheli (V-ger-ple-arr-oroz-m, G-nav; SP, Urt II 436, H), geli (V, G, AN-arak-mer, Ae; IC 443r, Mic 6r, Lar, Añ, H). Ref.: A (geeli, geli); VocPir 320; Bon-Ond 141; EI 211.

  1. Carne fresca de vaca o buey. “Vaca” IC 443r. “Carne de buey o vaca muerta” Lar y Añ. “(V, Mic, G-azp), carne de vaca […]. (V, G, AN-araq), carne fresca” A. Geli edo ariki zati bat jaten den bezala. Mb IArg I 388. Geeli gazitu bagia. Mg PAb 111s. Geli-okela ondo ifiniak eperra dirudi. Añ LoraS 178s. Geli egosia. Zav Fab RIEV 1907, 537. Geli trontzuak surtan erretan. AB AmaE 367. Ogi puska edo geeli zatia. Ag G 135. Txuringatik ixurtzen dute gelia bezalako ixurkai likits bat. Ibiñ Virgil 99s (parece errata por gerli, q.v.). “Geli (B, R), carne magra” A.

  2. “(G-goi), bacalao” A.

  Sinonimoak: iz. zah.

      [behikia]: behiki (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es carne fresca de buey o vaca.
  fr viande de vache
  en  beef
  port carne bovina

  Salda garbia eta geheli gazitu gabea. (Hiztegi Batua)

  

  geheli (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:57 pm on 2018/01/26 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lagunabarrean 

  adb. Besteak bezala, besteengandik bereizi gabe edo atentzioa eman gabe.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  LAGUNABARREAN (V-ger-gip). a) “Lagun-abarren (pescar) casi igual unos que otros (V-ger)” A Apend. “Lagun-abarrean ekarri dabe atuna, casi a igual cantidad han traído (las lanchas) el bonito (V-ger)” A EY III 257. “Lagúnabárrian jantzi, vestir como los compañeros. Lagúnabarrian bizi da, como los demás, sin llamar la atención ni distinguirse. Lagunabarrian baabill, ya anda a la par de los demás, sin llamar la atención” Iz ArOñ.

  b) Entre la gente, en la sociedad. Ekandu txarrak idokitzen […] ekingo balute, ez legoke lagunabarrean ainbeste oker. “In populo”. Ol Imit I 3, 5 (Pi errietan). “Lagun-abarrian, entre compañeros” Iz ArOñ.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta 5000 hiztegiak eta Google Translate):

  es como los demás, sin distinguirse, sin llamar la atención (Elhuyar hiztegia)|| adb. casi igual, casi en igual cantidad (5000 hiztegia)
  fr comme les autres, sans attirer l’attention
  en like the rest, without attracting attention
  port como os outros, sem atrair atenção

  Lagunabarrean bizi da. (Orotariko Euskal Hiztegian)
  

  

  lagunabarrean (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:03 pm on 2018/01/25 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gizatxar 

  adj./iz. Pertsona gaiztoa, doilorra, zitala. Torquemada gizatxarraren jarraitzaileak. Gizatxar gaizto bat.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gizatxar (V, G, AN, S; Lar, Añ, H). Ref.: A; Bon-Ond 152; Lrq /gisačár/; BU Arano.

  (Hombre) malvado; hombre de mal genio. “Hombre ruin”, “hombrecillo” Lar. “San Jose gizatxarra omen zan da elurra ta kazkabarra bialtzen ditu (G-to)” AEF 1924, 50. “Mesquin, peu généreux” Lrq. “Mal genio, impaciente. No mala persona” BU Arano. v. gizatzar (2). Giza txar blasfemari ta gezurti. Mb IArg I 261. Jaun ofenditúa / gizatxarrengátik! LE Kop 123 (v. otro ej. de LE s.v. gizarte). Soldadu giza-txarrak erakutsi ziotenarekin. Lard 457. Gizatxar ta asarrekorra da Kalbino. Inza Azalp 96. Ez nazak gizatxartzat jo au esan diatalako. Etxde AlosT 70. Giza txarra plazan ezagun da trazan (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1893. En DFrec hay 3 ejs.

  v. tbn. CrIc 142. Echag 161. Gy 290, Aran SIgn 100. Laph 219. AB AmaE 439. Urruz Urz 28. Ag G 275. Or Tormes 63. Tx B 109. EA OlBe 53. Basarri 145. Zait Plat 75. Lab SuEm 167. Uzt Sas 337.

  Sinonimoak: izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [pertsona gaiztoa]: bilau, doilor, gizatzar, zital, kiskil Ipar., mandil Ipar., andur g.e., kaldar g.e., bekaizti Ipar. g.e., brigant Ipar. g.e., miserable Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. canalla, vil, ruin, despreciable, mezquino, bellaco (2)
  fr iz./izond. canaille, racaille
  en (1) izond. despicable; wicked, evil, vile; bad (2) iz. despicable person, evildoer, villain, rogue, bastard
  port canalha, mesquinho(a), vil, desprezível

  Gizatxar haiek ziren gizartearen euskarriak; beren artean banatzen zuten harrapakina; bazuten tabu berezi bat elkarrekiko, polinesiarrek bezala. [Jakintzaren arbola, Pio Baroja / Josu Zabaleta (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gizatxar (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:34 pm on 2018/01/24 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  apotxarkeria 

  iz. Jukutria, jokaldi makurra.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  apotxarkeria. “(Lc, BNc), jugarreta” A. v. apokeria. Gaizo kaskoin tamela, zer duk aphotxarkeria hori? GAlm 1937, 100.

  Sinonimoak: iz.
  

  [apotxarkeria] : txandrio, gaiztakeria, azpikeria, azpijoko, jukutria, moztare (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (ikus apokeria) jugarreta, mala partida
  fr mauvais tour, piège, trahison
  en betrayal; (dirty) trick, ruse; deceit, deception
  port jogada, trapaça

  Apotxarkeria jasan ezinak egin zizkion.

  

  apotxarkeria (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)