Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:39 pm on 2020/06/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    higuingarri 

    adj. Higuina eragiten duena; gorrotagarria. Ik. nazkagarri; higuin 2. Usain txarreko piztia higuingarriak. Edari higuingarri bat. Higuingarri zait hari musu bat ematea. Bizimodu hau higuingarria da. Etsai higuingarrien mendean. Eskoletatik erlijioa kendu duen lege higuingarria. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz.

    [nazkagarria]: hastio, nazkagarri, hastiagarri Ipar., hastial Ipar., higuin Ipar., greugarri Zub., nardagarri Ipar. jas., nakaitz Ipar. g.e., nakaizgarri Ipar. g.e.    

    [gorrotagarria]: gorrotagarri, hastiagarri, hastio, hastial Ipar., nazkante Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1)  izond. asqueroso, -a, repugnante, que da asco (2) izond. odioso, -a, aborrecible, detestable
    fr izond. répugnant, -e ; dégoûtant, -e ; odieux, -euse ; détestable
    en (1) izond. revolting, disgusting, repulsive (2) izond. detestable, hateful
    port (1)  izond. asqueroso(a), nojento(a), repugnante (2) izond. odioso(a), detestável

    Testuinguruan

    Ahotsa higuingarri egin zitzaion. [New Yorkeko kronika beltza, Gotzon Garate (Elkar, 2004)]

     

  • Maite 10:35 pm on 2020/06/23 Permalink | Reply
    Tags:   

    kaskailu 

    1 adj. Erretxina; burugogorra, egoskorra. Agure kaskailu haren maniak jasan behar izaten zituen. Haurrei goxokiak ematen dizkieten mutilzahar kaskailu batzuenaren antzeko maitasuna zigun Barojak euskaldunoi. 2 adj. Buruarina. 3 iz. Harri koskorra, hartxintxarra baino larriagoa dena. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [errekarria]: errekarri, harribil g.e.kaskailu izond.    

    [baldarra]: akets, antzegabe, antzekaitz, baldan, baldar, baldarrontzi, dorpe, mangelo, trakets, zabar, barraka Ipar., eskalapoi Ipar., eskoil Ipar., kakola Ipar., malestruk Ipar., trukes Ipar., bagai g.e., egur g.e., aldrebes Heg. beh., saskar Bizk. g.e., maskelu Bizk., maskelutzar

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. canto rodado, piedra de arroyo (2)  izond. brusco, -a, bruto, -a; terco, -a, tozudo, -a
    fr (1) iz. galet (2) rugueux
    en (1) iz. river stone (2) rough, stubborn
    port (1) iz. seixo rolado (2) áspero, teimoso

    Testuinguruan

    Gizon baldarrari begi onetik sartu ei zitzaion eta orduan hasi zen interesgarriena. 300 bat emakumerekin egin zuela txortan esan zion. Bazekiela kaskailua zela, baina app hauek gizonen txorta-toki bikainak zirela .[Ligatzea esaten diote, Goizalde Landabaso (Berria.eus, 2020-06-23)]

     

  • Maite 8:10 pm on 2020/06/22 Permalink | Reply
    Tags:   

    bonbilla-ipurdi 

    iz. ELEKTR. Lanpara elektrikoaren bonbillak daraman zati metalikoa, lanpara-etxean sartu eta bonbilla zirkuitura konektatzen duena.

    Sinonimoak: iz.

    [bonbilla-ipurdi] : bonbilla-zorro

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. casquillo
    fr iz. chapeau de douille, culot
    en iz. cap, socket cap; (light bulb) base
    port iz. (de bombilla) bocal

    Testuinguruan

    Hauxe da bonbilla-ipurdi egokiena erosi duzun bonbillarentzat. #gaurkohitza

     

  • Maite 10:54 pm on 2020/06/21 Permalink | Reply
    Tags:   

    tarritatu 

    tarritatu, tarrita, tarritatzen || 1 da/du ad. Ipar. Zah. Haserretu. Ik. narritatu. 2 du ad. Ipar. Zah. Zirikatu. Jesusek, ezagutzen baitzuen haien gaiztakeria, erran zien: zertako tarritatzen nauzue, faltsuak? (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [narritatu, haserrearazi]: Ipar. zah.haserrearazi, narritatu, gaitziarazi Ipar., samurrarazi Ipar., narrikatu g.e.    

    [narritatu, zirikatu]: akuilatu, haizatu, hots eman, kilikatu, kinatu, narritatu, tentatu, zirikatu, aholkatu Ipar., huiatu Ipar., kitzikatu Ipar., xaxatu Heg., zitatu Bizk., atitxatu Zub., axekatu g.e., narrikatu g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) ad. irritar, hacer enfadar (2) ad. provocar, excitar, instigar, incitar, buscar
    fr (1) ad. irriter, ennuyer (2) ad. provoquer, exciter, inciter
    en (1) ad. irritate, annoy (2) ad. provoke, excite, instigate
    port (1) ad. irritar (2) ad. provocar, excitar, instigar

    Testuinguruan

    Berak tarritatu ninduen, eta ikusiko zuen bai nor naizen! (5000 Adorez hiztegia)

     

  • Maite 10:16 pm on 2020/06/20 Permalink | Reply
    Tags:   

    atzeki 

    iz. g.er. Isatsa. Belarriak zintzilik, atzekia loka.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    atzeki. (G-goi, AN ap. A ; Lar, H), atzegi (G ap. A ), atzaki (H).
    Rabo. “Rabo” y “cola de animales” Lar.
    Nik billatzendút zaldibát duéna axuriaren atzékia edo buztana. LE Urt ms. 32r. Badira atzegira gizentzen diranak eta ogei eta bost librako opak dituztenak. “A la cola” . It Dial 72 (Ur atze alderuntz, Dv buztanera, Ip uzkaldialat). Balea iltzen zutenean eman oi zioten Erregeri zati bat, burutik asi ta atzekirañokoa. Izt C 207. [Artzaren] mustur, belarri, beso, anka, atzapar, atzeki eta osterontzeko zati azaleko guztiak. Ib. 192. Belarriak zintzilik, / atzekia loka. Noe 68. Erakutsiyaz txuritasuna / atzekiyaren luma biyetan. Iraola EEs 1914, 127. ATZEKI-EBAKI. “Rabón, atzekiepakia” Lar. ATZEKI-LABUR. “Rabicorto, atzeki laburra” Lar. ATZEKI-LUZE. “Rabilargo, atzeki luze” Lar.

    Sinonimoak: iz.

    iz. g.e. [buztana]: buztan, isats, aila Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Adorez hiztegia eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (ikus isats) rabo, cola
    fr iz. queue
    en iz. tail
    port iz. rabo, cauda

    Testuinguruan

    Katuak atzeki luzea eta lodia du. Ederra benetan! #gaurkohitza

     

  • Maite 11:03 pm on 2020/06/19 Permalink | Reply
    Tags:   

    dilista 

    1 iz. Belar landarea, bi hazi biribil dituzten lekak ematen dituena (Lens culinaris). Ik. ilar xabal. Dilista-landarea. 2 iz. Izen bereko landarearen hazia, jateko ona. Plater bat dilistaren truke. Horren biribil zapala, dilista dirudi.

    ur dilista, ur-dilista Ur geldietan hazten den landare belarkara txikia, itxuran dilista gogorarazten duena (Lemna minor). (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    dilista. dilista (G; Lcc, Lar, Lar Sup (+ -ea), Añ (+ -ea , det. (G)), Dv, H (+ -ea)), txilista (V-arr-oroz-m; Añ (-ea , det. (V), H <ch->, A Apend), txiliste (G; Lar, Añ (V), H <ch->), tilista (A, que cita RS). Ref. A (dilista, txilista, txiliste); Arzdi Plant1 280.

    1. Lenteja. ” Dilista zanpatua, dilista xabala, lentille plate. Dilista biribillla, lentille ronde” H. “Arvejana, la más pequeña” A Apend. ” Tilistaro, agosto. Lenteja illa dalako ” EgutAr 1-8-1962 (ap. DRA). Cf. LzG AEF 1963-4, 129: “Dilista iturri (1687), labrantío de Virgala Mayor”. v. ILAR-XABAL, lenteja. Tr.

    Documentado sobre todo en textos meridionales.

    Tilista aroan amabost urte det. “Por la sazón de las lentejas” . RS 50. Saldabaga altamia, oza[.]tan ez dilist.ia. O PrASJU 310. Orren zanpatu-biribilla da! Dilista dirudi. It Dial 19 (Ur lentejia, Ip, Dv ilhar-xabala). Gosetua zetorrela, anaia Jakob txiliste edo lentejak deritzaten illar-motak jaten arkitu zuen. Lard 30s. Anaiak emandako txiliste-illarrak jan. Ib. 31. Eta hola ogia eta dilista azpila harturik, jan zuen. “Accepto pane et lentis edulio” . Dv Gen 25, 34 (Ur txiliste, Ol txillista, Ker tilista). Arri kozkoa zati zati egin bear da, barnean daukan zillar-txilista ateratzeko. Or Mi 125. Izebatxorekin joango naiz tillistak eiotzen ikustera. Sabiag Y 1933, 422. Othoi emadazkik dilista horiek jaterat. Zerb IxtS 22. Ilhar xabal edo dilista untzi bat Jakobek eskuan zabilkan egun batez. Ib. 22. Esau txilistak lilluratu zutela. Or Aitork 282. Sedazko tela fiñez egiña, ta sedazko ari gorriz eta josi ta bordatua, eta urrezko tilista-pitxiz apaindua. M. Lekuona, Mayo 1957, 38 (ap. DRA). Peluse, Aijitoko errixka, tilistaz (lentejaz) ospetsu. Ibiñ Virgil 81.

    2. ” Txilista (V-ple-arr-och-oroz-m), veza?, cierta hierba, la mejor para el ganado” A. “Hay varias especies de zalga: […] c) zalgazorri (V-m), txilista (V-ple-arr-oroz), txitxoi (V-gip), txirlista, la más pequeña” Ib. (s.v. zalga).

    Sinonimoak: iz.

    [landare jangarria]: aixkol, ilar biribil Ipar./Naf., ilar xabal Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1)  iz. (Bot.) lenteja (Lens culinaris) (2) iz. (Bot.) [hazia] lenteja
    fr  iz. lentille
    en iz. lentil
    port iz. lentilha

    Testuinguruan

    Ilunbeetako argi-izpiek gora ete behera jarraitzen zuten, ur irakinetan botatako dilista-ale bakan murgilariak balira bezala. [Argizariaren egunak, Anjel Lertxundi (Alberdania, 1998)]

     

  • Maite 11:22 pm on 2020/06/18 Permalink | Reply
    Tags:   

    itsutasun 

    1 iz. Ikusmen gabezia, itsu denaren egoera. Ik. itsumen. Eskolarik eza itsutasuna bezala da. 2 iz. Zentzuari edo adimenari jarraitzen ez dionaren nolakotasuna edo egoera. Oi, gizonen itsutasun eroa! Adimenaren itsutasuna. Bihotzeko itsutasuna. Zeruaz kontu gutxi egitea itsutasun handia da. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    itsutasun. 1. (V, G, AN, L ap. A; SP, Urt IV 5, Ht VocGr 330 <itx->, Lar, Añ, Lecl, Dv, H, VocB ), itsutarzun (BN ap. A ; VocBN , H (BN)), itxutasun (V-gip ap. Etxba Eib ; vEys, H (V, G)), utsutarzun (Gèze, H (S)).
    Ceguera; ofuscación, obcecación. “Aveuglement” SP, Gèze y Dv. “Allucinatio” Urt I 530. “Ceguedad” Lar, Añ y A. “Cécité” VocBN y H. “Ceguera material” A Morf 68. Lecluse da la forma itsuntasun, copiando la casi segura errata de Harriet. v. itsumen, itsumendu, itsukeria.
    Gure artian haur dakusat itsutarzun handia / nola dugun zerbitzatzen hanbat gure etsaia. E 25y53. Iuduen itsutasuna. Lç Rom 11, tít. Hain da itsustasun eta itsutasun handia. Ax 136 (V 89; tbn. itxutasun eta itxustasun en Lar SAgust 7). Arren, argitzatzu / gure itsutasunak. Gç 144. Arimaren ütsütarzüniala. CatOlo 102. (ap. DRA) Ezin sendatuzko itsutasun batetarat [erori] . Ch III 6, 5 (SP itsutasun; Mst ütsümentü). Gure bihotzeko ütsütarzüna. Mst II 5, 1 (Ip ütsütarzün). Ah zer itsutasuna, Jauna, zu ez amatzea! Cb Eg II 136. Haren loria eta botherea seinalaraztekotzat zela itsutasun hura. Lg II 177. Zer egin dot neure itsutasun gogorrian! Mg CO 54 (CC 243 itxutasun). O itxutasuna! O erakeria! Añ EL1 34 (LoraS 14 itsutasun). O entendamentuarén itsutasúna! LE Ong 49v. Jentileen itsutasuneetati ta pekatubeetati Jesukristok librau zitubalako. fB Olg 143. Itsutasun onek jende zorigaiztoko argan badirau. Lard 431. Oi itsutasun harrigarria! Dv LEd 49. Kenduten deutsaz biotzari ta adimenari itsutasunak. Ag AL 121. Euskaldunen itsutasun da ergelkeria. Lh EEs 1915, 233. Berak semearentzat zeukan itxutasunarekin. JAIraz Bizia 118. Alako itsutasunez amiltzen nintzan. Or Aitork 42. Itxutasunez jausi giñean / zoragarrizko neurrire. Ayesta 137.
    v. tbn. Mat 247. ES 389. Mb JBDev 100. Brtc 107. Ub 38. CatBus 49. Txill Let 127. Zait Plat 149. Itxutasun: FLV 1989, 105 (Munarriz, s. XVIII; 119 <isutason>). CrIc 142. JJMg BasEsc 232. Ur MarIl 71. Itsutarzun: Tt Onsa 106. Utsutarzun: StJul 140 (ap. DRA). UskLiB 93. 2. Punto oscuro, confuso, dudoso.
    Eskritura Sainduan edo tradizionean zenbait itsutasun edo ilhuntasun kausitzen denean, nork du haren esplikatzeko eta juiatzeko indarra eta zuzena? CatLav 161. (V 84)

    Sinonimoak:

    iz. [ikusmen-gabezia]: itsudura, itsumen, itsumendu Ipar., itsumendi Bizk. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. ceguera (2)  iz. (hed.) ceguera, obcecación, ofuscación
    fr (1)  iz. [gabezia] cécité, aveuglement (2)  iz. (hed.) aveuglement
    en iz. blindness
    port (1) iz. cegueira (2)  iz. (hed.) cegueira, obcecação, ofuscação, ofuscamento

    Testuinguruan

    Gure barruan bada izenik ez duen zerbait, eta hori da benetan garena. [Itsutasunari buruzko entsegua, José Saramago]

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel