Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) izond. (batez ere Ipar.) necio, -a (2) izond. (batez ere B) tonto, -a, bobo, -a frizond. (batez ere Ipar.) nigaud, -e ; imbécile enizond. dull, dumb, stupid portizond. insanidade, estupidez
zordundu, zordun/zordundu, zorduntzen || 1da/du ad. Zordun bihurtu. Ik. zorpetu. Hartzen duena zorduntzen da (esr. zah.). 2du ad. Kargatu, kontu batetik kobratu. Udalak jakinarazi du helbideratutako ordainagiriak maiatzaren 9an zordunduko direla baimendutako erakunde eta kontuetan. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
zordundu. (c. sg. A; SP (sin trad.), Lar, Añ, Dv). Hacerse deudor. “Adeudarse” Lar, Añ. Hartzen duena zorduntzen da. O Pr 212.
Sinonimoak: ad.
[zorpetu]: zorpetu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) da/du ad. endeudarse, contraer deudas; hacer contraer deudas (2) da/du ad. (Kont.) cargar frda/du ad. faire des dettes enda/du ad. to get into debt, to become indebted portda/du ad. endividar-se
1 iz. Gip. Berriketa; sesioa. Jende zoroen ardailak. Horra hor oraindik, nafar-giputzen arteko ardailak. 2 iz. Gip. Iskanbila, zarata. Sagardotegian, lauzpabost lagun barrenean, ardaila handirik gabe. Inguruko ardailak askorik galarazi gabe aritzen ziren beren eskuizkribuak aztertzen. || ardailan adb. Berriketa sutsuan, iskanbilan. Baserritarrarekin jardun du ardailan. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
ardaila.
1. (G ap. A ). Charla; alboroto, barullo. “1.º (G; Izt), barullo, […]; 2.º (G-azp-to), charla. Ardailla dario, está charlando” A. “Aitaita maite du, bai, mutil txikiak; baiño ain da gaiztoa, ezikan ezin beregana kuturtu eta arekin egiten ditu ardailla batzuek (G-azp)” Ib. (s.v. kuturtu). Tr. Documentado en Aguirre de Asteasu y en autores del s. XX. Lagunak bekatura, perilletara dijoazela ekustea: egiñ dezagun kontu danza zikiñetara, etxeren bateko jende zoroen ardalletara. AA III 516. Dotriñara etorri bearrean batzuek joaten dira plazara pelotara, besteak auzoetara jokora; batzuek albiraka, besteak zenbait etxetako ardallan. Ib. 595s. Aizak eta i, eup ta begira, tori ta ekak, ator ta ua, ernai, alaitsu, biziro ta urduri, egundañoko ardallarik ero ta ikusgarriena barabilte. Ag EEs 1917, 172. Bañan ezin luzaroan egon [emakume aien aldamenean]. Igarriko ninduten, ta igarri ezkero, iñondoko ardall ta arrandiyak neretzat izango ziran noski. Inzag RIEV 1923, 502. Ateko deia! (beste ateruntz joanez) Itxoin beza pizka batean. Ea nor dan. Au ardalla. Ez gaituzte pakean utziko. Lab EEguna 91. Ixildu dira erabat emen / kantari zeuden txoriak, / alatsu bean erriko ardail / urduri-ots nabasiak. EA OlBe 66. [Sagardotegian] lau-bost lagun barrenen, ardalla aundirik gabe. Urte artan sagardoa ez zeukan gain gañekoa ta. JAIraz Joañixio 42. Kaiari eantsita zegon garaiean ango ardalla ez zan nolanaikoa izaten, lenengo ustutzeko ta ondorean betetzeko. JAIraz Bizia 15. Uriko zarata ta ardaila eraginetik alde egiten. Zait Plat 20. Etsai guziek elkarturik zarramalkatu ta inolako ardaila sortu zuten. Ib. 53. Gaztedi-ardalla an zebillan, tximu-titereak bailiran, jolas eta olgeta, txurrut eta zarata. SMitx Unam 68. Nere baitan nabil. Gogo-enparantzan, / ezpai-ardailla det dantzan. / Ulermena det irakin, / gauzen muiña nundik / ote-diteken jakin. NEtx LBB 244. Baiña, ze jendetza dator aldapan gora, istilu ta ardailla? Ene! soldadu gogor batzuek. Ib. 130. Begoz or bean beko gorroto, / Ardail ta iskanbil biziak, / Alkarren kaltez egun eta gau / Nar dabiltzan gutiziak. Arruti (in Onaind MEOE 814). Utsik agertzen da, baiñan apustu-zaleen ardallaz beterik. Lab Jok 55. Gau guzian ezin lorik egin izan du zuen ardalla dala ta. Lab SuEm 185 (184 ardaill ori). Leturiaren txoraldi hau pintatzean berean ere aberastu gaituela deritzat, beraz, Txillardegik. Baina ez zuen horretan gelditzeko asmorik. Hasieran gaude oraindik; ez dakigu ezeren berri, Leturiaren itsumena gurea baldin bada. Neke eta ardaila, erdietsi du gogo zuena. MIH 299. Gizon urduri eta gogor horien kezkak, ardailak eta lanak irakurri ondoren, askozaz ere hobeto ikusten eta ulertzen dugu XVIIIgarren mendeak Euskalerriari eragin zion gogo aldaketa. MEIG III 126. “Ardailla aundirik eztu orrek (G-to), ese no tiene grandes mescolanzas de ocupaciones” A.
2. (Adj.).Charlatán. Nikanor-en itzak, orraitio, ez ziran izaten geienbat ugari, etorri aundikoak eta amaitu eziñak; ez zan barritsua, ardailla. Erkiag BatB 20.
1 iz. Bikoiztea. Gizakiak gainerako ugaztunek baino gene bikoizketa gehiago izaten dituela diote. 2 iz. Filmez mintzatuz, antzezleen jatorrizko ahotsa aldatzea, gehienetan beste hizkuntza batera. Bikoizketarik ez zegoen, eta filmen bertsio bat baino gehiago egiten zituzten. (Hiztegi Batua)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. acción de duplicar, duplicación (2) iz. (Zin.) doblaje fr (1) iz. duplication ; doublement (2) iz. (Zin.) doublage en (1) doubling (2) dubbing port (1) duplicação (2) dublagem
Testuinguruan
Euskarazko bikoizketa salbatzeko premiazko neurriak eskatzen ditugu. [BIEUSE, bikoiztaile euskaldunen elkartea].
1. bixtara(tu). Manifestarse, hacerse patente. Agonian ahuspez / horra non dagola, / Bere heriotzea / bixtara zaiola. / Izerdiarekilan / dohako odola. Zby RIEV 1908, 211. Kultur-lanetan ez zen, ordea, gehiegi bistaratu buru-jasotze hori. MEIG VI 58. Bistaratzeko, ez du beste agerbiderik behar. “Para aparecer” . MEIG IX 129. (en colab. con NEtx) (Trans.). Hacer patente. Beatz-puntetan ere / zenbait odol bitu; / naiz artutako unean / gutxi iruditu, / urrengo egunak bapo / bistaratzen ditu. Insausti 185.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) da/du ad. poner(se) a la vista, manifestar(se), hacer(se) patente (2) da/du ad. (Inform.) visualizar(se) frda/du ad. (se) mettre en vue, (se) visualiser en (1) da ad. to come into sight/view (2) du ad. to bring into sight/view, to make visible port (1) da/du ad. mostrar-se, manifestar-se
Testuinguruan
Emakumeen lana egunero bistaratzea eta balioan jartzea ezinbestekoa da. #gaurkohitza
iz. Gola edo golak egiten dituen jokalaria; bereziki, gol asko egiten dituen jokalaria. (Maiz ona, nagusia eta kideko izenondoekin erabiltzen da). Ligako golegilerik onena.(Hiztegi Batua)
Sinonimoak: iz.
[golegile] : goleatzaile (Elhuyar Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
1du ad. Ohore ekarri edo eman, begirune handiz tratatu; goraipatu. Jainkoa bakarrik ohoratu eta gurtu behar dugula. Aita-amak ohora itzazu. Apaiztasuna ohoratu duelako, izan da bera hil ondoan, handizki ohoratua. Euskal Herria ohora bedi, beti atxikiz euskara. Kristoren misterioak ohoratzen diren besta-egunetan. Frantziako bandera ohoratu dute, odol gorriz loreak egin dizkiote. Herria ohoratuko du bere bertuteez eta obrez. 2du ad. Ipar. Egun gogoangarriez mintzatuz, gogoratu. Gerla Handiaren bururatzea ohoratuko da egun horretan. Meza nagusi kartsu batekin ohoratu ditugu urrezko eztei eder horiek. (Hiztegi Batua)
Reply