Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:45 pm on 2017/07/08 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kuraios 

  adj. Ipar. Adoretsua, bihoztuna. Ingurukoen laguntzarekin, beti aitzina doan ama kuraiosa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kuraios (H), kuraioso, korajus (S ap. Lrq; Chaho, Gèze), kurajos (Urt), kurajoso (Urt), kurajus, koraios (Chaho).

  Valiente, decidido, valeroso, enérgico. “Animosus, kurajósa, balénta” Urt II 109. “Leones animosi, lehoin, lehoñ kurajósoak” Ib. 110. “Courageux” H. v. korajetsu. Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII. En el s. XX sólo se encuentra un ej. de Arradoy. La forma general es kuraios. Hay korajus en los suletinos (en Tartas koraios; en Maister tbn. kurajus). Meritu gehiago dute Kapitain kuraiosek eta deliberatuek. Harb 453. Soldado koraios, resolutu eta deliberatu hau. Tt Onsa 65. Alexandro handia baino kapitain kuraios <-j-> eta balentagoa. ES 145. Soldadu kuraios <-y-> batek bezala. He Gudu 84. Armak har itzazü gizon korajus batek bezala. Mst I 19, 4 (Ch balent, Ip bihoztoi). Gizon kurajus eli bat bezala. Ib. 11, 4. –Nola Sakramendü hunek errendatzen gitü Giristino perfeit? –Fedian borthitz eta kuraios eginez. CatLan 128. Gizon kuraios <-joz-> batek eztu behar estonatu. AR 309. Zenbat gizon famos / aintzindari kuraios / […] ez dire jautsi / lurreko harren janari? Monho 140. Afable zira eta behar denian korajus. ‘Courageux’. Etch 578. Badohaz Oñaterat kuraios guziak. Hb Esk 162. Kuraiosenek <-y-> harmak hartu zituzten. Elsb Fram 117. Guzietarik kuraiosenak, Jaun Doni Petrik, Jesus arnegatu [zuen]. Lap 286 (V 130). Jinkoak berritzen zütian bere hitzemaitiak […], Samuel Profeta handiaren amaz; Judith korajusaz Holoferna gaitzari büria muztü zianaz. Ip Hil 8s. Kuraioso egon zaite / Dituzien deretxotan. (1929). LuzKant 118. Ikusten dut zirela / Biziki kuraios. (1965). Ib. 125. Kolpe horrek behar zuen kapitain kuraios hortarik egin Jainkoaren soldado bat beldur gabea. Ardoy SFran 78.

  Sinonimoak: izond. Ipar.

      [adoretsua]: adoretsu, ausarditsu, ausart, ausarti, errutsu, gori, gupidagabe, indardun, kartsu, kaskail, kemendun, kementsu, saiatu, bipil Ipar., fetxo Ipar., kalipudun Ipar., kaliputsu Ipar., suhar Ipar., azarri Bizk., pijo Gip., mutiri Ipar./Naf., bihoztoi Zub., animotsu g.e., dulabre g.e., ekin g.e., kopetadun g.e., alai zah., bulartsu zah., hardit zah., animoso Heg. beh., baliente Heg. beh., bihoztun Heg. beh., balent Ipar. zah., baleroso Heg. zah., bulardetsu Gip. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) valiente, audaz
  fr izond. courageux
  en izond. courageous, brave
  port izond. corajoso(a), valente

  Ikusten dut zirela biziki kuraios.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kuraios (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:10 pm on 2017/07/06 Permalink | Reply
  Tags: J ( 83 )   

  joputasun 

  iz. Jopu denaren nolakotasuna edo egoera. Ik. joputza; esklabotasun. Herriak bere joputasuna astin zezan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  joputasun. Servidumbre, esclavitud. Joputasuna baño naiago gudea daula. Arriaga Lekob 42. Andra-Mariaganako joputasunatzazko (esclavitud) eskutitza. EEs 1916, 142. Erriari su ematen zioten, bere yoputasuna astindu zezan. Ldi IL 168.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [joputza]: joputza

      [esklabotasuna]: esklabotasun, joputza

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. esclavitud, servidumbre
  fr iz. esclavage, (conjunto de criados) employés
  en iz. slavery, servitude,
  port iz. escravidão, servidão

  Herriari su eman zioten, bere joputasuna astindu zezan. [Ldi IL 168, OEH, mold.]

  

  joputasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:03 pm on 2017/07/05 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kartalazotu 

  ad. kartalazotu, kartalazo/kartalazotu, kartalazotzen da/du ad. Ipar. Zabartu, axolagabetu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kartalazotu. Abandonarse, descuidarse. Lazotzen ari da jendea, hots, kartalazotzen; gaixtatzen urtherik urthera. EOnAlm 1927, 26 (ap. DRA).

  Sinonimoak:ad. Ipar.

      [zabartu]: arduragabetu, axolagabetu, zabartu, ezaxolatu Ipar., laxatu Ipar./Naf., antsikabetu g.e., ezantsiatu Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (Ipar.) abandonar(se), descuidar(se)
  fr se laisser aller, se négliger
  en let yourself go
  port abandonar-se, descuidar-se

  Laxatzen ari da jendea, hots, kartalazotzen. (Elhuyar Hiztegia)

  

  kartalazotu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2017/07/04 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  molokot egin 

  ad. du ad. (nor osagarririk gabe). Bizk. Porrot egin. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Bizk.

      [porrot egin]: erreka jo, kiebra jo, pikutara joan, porrot egin, errekaratu Ipar., gopor egin Ipar., turrut egin Ipar., poto egin Heg., kilimon egin Bizk., txulut egin Bizk., kiebra egin g.e., kluk egin Ipar. g.e., toton egin Bizk. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. quebrar, hacer quiebra, arruinarse un negocio
  fr faire banqueroute, faire faillite
  en go bankrupt
  port falir, ir à falência

  Banketxeak molokot egin du

  

  molokot egin (Irudia: giztab.com)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 10:44 pm on 2017/07/03 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kino 

  iz.  Ipar. Usaina; gustua. (Batez ere usain edo gustu txarra adierazteko erabiltzen da). Kino samina ahoan. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [nahigabea]: atsekabe, bihotzondoko, damutasun, dolu, dolumin, lorraldi, nahigabe, pena, samin, samintasun, sentikizun, bihozmin Ipar., kirastasun Ipar., kirats Ipar., xangrin Ipar., tamal Bizk., axanpa Gip., atsekaitz g.e., desplazer g.e., dolore g.e., nahigabetasun g.e., samindura g.e., hiramendu zah., disgustu Heg. beh., lastima Heg. beh.

      [usaina]: Ipar.usain, urrin Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) olor, sabor; mal olor, mal sabor (2) iz. (Ipar.) (hed.) amargura, aflicción, disgusto
  fr iz. (Ipar.) arrière-goût
  en smell, odour, odor; bad smell, bad odor, bad taste
  port iz. (Ipar.) cheiro; mau cheiro

  Kino samina ahoan. (Hiztegi Batua)

  

  kino (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2017/07/01 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gudaroste 

  iz.  Armada. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gudaroste, gudaloste, gudarozte (Bera), gudalozte (A DBols), gudari-ozte. Neol. (gudarozte) creado por AG en 1897, de gudari ‘soldado’ y ozte ‘gente, tropa’.

  Ejército, tropa; batallón, regimiento, etc. v. gudoste, armada. Tr. Documentado en escritores meridionales del s. XX. En DFrec hay 13 ejs. de gudaroste, 6 de gudaloste y 2 de gudarozte, todos ellos meridionales. 1802. Gudarozte <guradozte> pantzetarra Bilbaotik urteten da. AG 1581. Kristoren gudarosteko gudari lendakari ta buruzagiak bezela urrutiko errietara bijoaz. JBDei 1919, 356. Gudalburua galdu ezkero, / gudaroztiak zer egin? Enb 40. Albertaren gudalosteen aurka zer dezakegu guk, artzai-erri geranok? Goen Y 1934, 186. Gipuzkoar Gudarozte entzutetsuak eralduta. Euzkadi 16-12-1936 (ap. Alkain 159). Erkalaren Gudarozte berria. “Ejército”. EAEg 22-12-1936, 611. Berebiltza gudaroztea. “Regimiento de automovilismo”. Ib. 31-10-1936, 178. Gudarozte motari dagokion ikurraz. “Con el emblema del Arma”. Ib. 8-1-1937, 756.

  Len-bai-len gudarostea itzuli zak Argosera. Zait Sof 145 (143 gudari-ozte; Plat 146 gudarozte). Erromatar gudalostean aintzindari izandakoa. Mde Pr 248. Naparru aldetik Errioxan sartu ziran gudarosteak garbiketa gogorra egin zuten Logroño inguruetan. NEtx LBB 66. Hanovre-ko aldetik, / gudarozte erditik / Erregek deitu du. In Onaind MEOE 235 (en Michel LPB 246 armadaren erditik). Gudarozteen Jaunari. Ker Is 19, 20. Bakoitza bere gudaroztera joateko ordua iritxi zanean gure arraintzalea Afrikarako aukeratu zuten. Ataño MLanak 20. Urten giñan lau erritar Bilboko Gudarosteko buleguetara. Gerrika 67. Alemaniako eta Italiako gudarostiak. Ib. 261.

  v. tbn. Ibiñ Virgil 33n. Gudaloste: Ol Deut 11, 4. Berron Kijote 196. Gudarozte: EEs 1913, 207. Gazt MusIx 101.

  Gudarozte bizian ber-sartu bedi. “Reingreso en la escala activa del Ejército”. EAEg 24-2-1937, 1142.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [armada]: armada, ejerzitu Heg., martizti g.e., jendarmeria zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. h. armada tropa; ejército
  fr iz. h. armada troupe ; armée
  en iz. h. armada army
  port iz. h. armada

  EAJk, ANVk, Jagi-jagik, ELA-STVk eta Euskal Nekazarien Batzarrak komandantzia sortu zuten toki berean, Loiolan, aurkeztu dute Azpeitiko udalak eta Aranzadi zientzia elkarteak elkarlanean egindako lana: Eusko gudarostea liburua. [Eusko gudarostea gogoan,  (Berria.eus, 2017-07-01 )]
  

  

  gudaroste (berria.eus)

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2017/06/30 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  erauntsi 

  1. erauntsi1, eraunts, eraunsten dio ad. (nor osagarririk gabe). Jo, eraso. Borrero krudelek erauntsi zioten indarrez, su-arotzek burdinari nola. Ateak ateari, haizeak eraginik, darauntsanean. [Oharra: Batez ere forma trinkoetan erabiltzen da]. 2. (hed.) Pertsonaberritsua, txotxoloa. erauntsi2 1 iz. Eguraldi gertakariez mintzatuz, erasoa. Euri-erauntsiaren ondoan. Neguko erauntsiek larritzen duten lats mehe bat. Babazuzaren erauntsi idorra. Haize-erauntsia. 2 iz. Irud. Haragizko atsegin lizunen uholdeak eta erauntsiak inarrosia. Azkenaldiko erauntsiak urratuxe ditu dagoeneko tradizioaren bitartez jaso genituen egiturak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [eraso]: Ipar. zah.eraso, eraso egin, esetsi, oldartu, jazarri Ipar., akometatu zah., atakatu zah., erazarri Ipar. g.e., atomatu Bizk. g.e., jauki Ipar. zah.

      [ari izan]: g.e.ari izan, aritu, dedikatu, ibili, jardun, iharduki Ipar., eragon Bizk.

  erauntsi iz.

      [erasoa]: erazarri Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) dio ad. (batez ere forma trinkoetan) golpear; atacar, acometer (2) dio ad. llover, nevar (3) dio ad. (B) hablar, murmurar || (1) iz. tormenta, tempestad [de viento, lluvia, nieve]; chaparrón (2) iz. habladuría, murmuración (3) iz. arremetida, asalto, embestida
  fr (1) dio ad. frapper ; attaquer, agresser, charger (2) dio ad. [euria, elurrra] se mettre à [pleuvoir, neiger] (3) dio ad. [mintzatu] (B) parler, murmurer || (1) iz. averse, tourmente, tempête (2) iz. chuchotement, bavardage (3) iz. assaut, charge, attaque
  en (1) dio ad. to hit; to attack || (2) iz. storm; downpour

  EHZren alde, “elkartasun erauntsira” deitu dute [Ainhoa Sarasola, Berria.eus (2017-06-30)]

  

  erauntsi (Argazkia: Bob Edme, Berria.eus)