Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:45 am on 2014/08/31 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  karnaba 

  iz. ZOOL. Fringilidoen familiako hegazti paseriformea. 12 cm inguruko luzerakoa da eta marra hori eta beltzez jantzitako hegoak eta marra zuri batez inguratutako aurpegi gorria du. Oso arrunta da eta kantu atsegina duenez kaiola–txori modura hazten da. Graniboroa da (Carduelis carduelis).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [karnaba] : kardantxilo, kardantxori, kardamiru (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Zool.) jilguero (Carduelis carduelis)
  fr (Zool.) chardonneret
  en (Zool.) goldfinch
  port (pájaro) pintassilgo-europeu

  Entzun:
  

  Donna Tartten ‘Karnaba’ goraipatuaren pasarteak irakurri zizkion belarrira. Orduan konturatu zen ez zuela nahi bidaia hura amaitzea. Errazegi etsi zuten?

  

  karnaba (Wikimedia Commons)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:30 am on 2014/08/30 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kalkulu-orri 

  iz. Kalkulu-orriak lantzeko aplikazioarekin sortutako dokumentua. Taula erakoa izaten da, eta gelaxketan datuak eta formulak eduki ditzake. (Euskalterm)

  Wikipedian:

  Kalkulu-orria zenbakizko datuekin kalkuluak egiteko editore espazialduna da. Aurrekontuak, fakturak, grafikoak… egiteko prestaturiko bulegotika programa da. Kalkulu-orrietan errenkada eta zutabe ugariz osatutako taula edo matrizea dugu oinarri, non, zutabe eta errenkada bakoitzaren arteko intersekzioari gelaxka deituko diogun. Bakoitzak bere izena izango du; orri, errenkada eta zutabeen izenen elkarketaz sortua berau. Adibidez “D6”, itsasontzien jokoa bezala.

  Gelaxkek 3 motako datuak eduki ditzakete.

  • Testu eremuak
  • Zenbakizko esanahia duten konstanteak: zenbaki osoa, data, ordua, moneta…
  • Formulak

  (Jarraitu irakurtzen…)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es hoja de cálculo
  fr feuille de calcul
  en spreadsheet
  port planilha

  Entzun:
  

  Kutxetako zuretik, kalkulu-orrietara igaro ziren ikurrak, eta, horrenbestez, merkataritzatik aljebrara erbesteratu. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kalkulu-orri (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:15 am on 2014/08/29 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  abant egin 

  ad. Arraunean aurrera egin. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  ABANT EGIN. “Remar” A (s.v. abantean). “Alu orrek, abant, eizu abant, rema, rema, tú, miserable” Ib. (s.v. alu).

  Sinonimoak: iz.
  [arraunean aurrera egin] : abantean egin (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) remar [hacia adelante] (2) irud. avanzar
  fr (1) ramer (2) avancer
  en (1) row (2) advance, move forward
  port (1) remar, vogar (2) avançar

  Entzun:
  

  Alu horrek, abant, egin ezazu abant!: rema, rema, tú, miserable“  Ib.  (Orotariko Euskal Hiztegia, moldatua)

  Astiro egin dute abant: han avanzado despacio (5000 hiztegia)

  

  abant egin (Karobi Photography)

   
• 

  Maite 11:02 am on 2014/08/28 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gatzaga 

  iz. Gatza lurretik edo itsasotik erauzten den tokia.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  gatzaga (V, G ap. A; Lar, Añ).

  “Salina” Lar y Añ. “Salinas, lugar de sal” A.  En la carrera de Gaçaga (Iranzu, 1258). Arzam 251.

  Sinonimoak: iz.
  [gatzaga] : gatzobi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es salina
  fr saline
  en saltworks
  port salina

  Entzun:
  

  Baina aintzira eta padurak ez dira gezatuko, gatzaga izaten jarraituko dute. [Elizen arteko Biblia, Askoren artean (Idatz, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gatzaga (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:46 am on 2014/08/27 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  enbeia 

  iz. Nahi bizia, guraria; zerbait izateko edo zerbaitez jabetzeko desira gehiegizkoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘gutizia’)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  inbeia (S; Chaho), emeia (BN-arb), enbeia (BN; VocBN, H), emaia, inbea, inbia. Ref.: A (enbei); Lrq; Gte Erd 139, 14.

  Deseo, apetencia, gana. “Cana, zeloa, inbia” Lç Decl Mm 3v. “Désir, envie” VocBN. “Ganas, emeia” Alt Eusk 1973, 157. “Jateko emeia jin zaut (BN-arb)” Gte Erd 139. “Horren egiteko emeiarik baduzia? (BN-arb)” Ib. 14. v. gogo. Tr. Documentado en textos suletinos; hay tbn. emaia en Xalbador.  Aragiaren inbeiek paseia erazitzen gütie. Mst I 20, 7 (Ch hirrits, Ip, Ol irrits). Jente pherestiak korajatzen dütü, bethi obra hobiagorik egitera inbeia ükhen dezen. Mst III 54, 6 (Ol leiatzeko). Mündiari gerla thai gabeko baten egitia eta zelialako inbeia saintü baten ükheitia. Mst XV. Haboro hunat jiteko / espeitie inbeiarik ükhenen. Xarlem 1144. Hori eztizu legiak defendatzen, / Pierreseki ahal lukezu / inbea baduzu mement bat gozatzen. AstLas 53. [Andriak] beti zikinak hortxen dauzka / mantala bai eta zaia, / atsetan horrekin etzateko / gizonak behar du emaia. Xa EzinB 91. Tizanak azkartzen dü estomaka […], begitharte eri izanak zoharditzen, erendeia eta inbeak iganazten. Alth Bot 13. (Con suf. de comparación). Banikek nik orai / hanitz berri kontatzeko, / bena inbeiago diat / phausatzera juaiteko. Normandie 169 (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz. Ipar. Beh.
  [gutizia] : gutizia, gogoa, irrits, irrika, nahikari, nahi bizi, nahikeria, gurari, tirri  (hiztegi ezberdinak)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) (lgart.) deseo vehemente, ansia, anhelo; gana
  fr désir, cupidité, convoitise, envie
  en wish, desire
  port anseio, ânsia, anelo

  Entzun:
  

  Prefetak proposamen azkar bat egin du, eta guri zaigu jina mementoa Ipar Euskal Herria egokiago estrukturatzeko. Guk dugu enbeia erakutsi behar. [Ez lituzke hauteskundeak berriz ezkerrak irabaziko, Frantxoa Maitia (Maddi Ane Txoperena Iribarren, 2014-08-27)] (Berria.eus)

  

  enbeia (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 9:00 pm on 2014/08/25 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lukurreria 

  iz. Maileguz ematen den dirutik gehiegizko korritua ateratzea; horrela jokatzen duenaren nolakotasuna.   (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [lukurantza] lukuru, lukurantza Ipar., logreria Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

  es usura, interés excesivo, avaricia
  fr usure
  en greed; usury
  port usura, avareza

  Entzun:
  

  Erlijio kristauak lukurreria debekatzen zuen. Hau da, dirua maileguan uztea interes baten truke. Juduek antzeko debekua zuten, baina zirrikitu batekin: baimenduta zuten kristauei maileguak ematea eta kobratzea. Horri esker, finantza zerbitzuetan trebatu ziren judu ugari. [Jatorri historikoen peskisan, Jon Fernandez – Ivan Santamaria (Ekonomia atzerako ispilutik (eta V))] (Berria.eus, 2014-08-24)

  Oso arriskutsua zen, ordea, itsasoko bidea, askotan iruzurrez betea, eta ez zegoen lan-klase haietara prestatzen zen itsasontzi askorik; bestalde, hartan saiatzen ziren ontzi urrietako patroi batzuek, lukurreriak jota, gero eta diru gehiago eskatzen zuten bidaia-txartelagatik. [Ihes betea, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  lukurreria (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 8:35 am on 2014/08/24 Permalink | Reply
  Tags: F ( 50 )   

  futxo 

  (Ipar.) Harridura, haserrea, etab. adierazteko hitza. Anitz bihozmin bazuen, eta, futxo, deusik ezin egin! (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  futxo (Lh).

  (Interj.). “Futxo, diable!” Lh. v. arraio. Tr. Documentado en textos labortanos y bajo-navarros desde finales del s. XIX.  Serorak ere, soinekoz aldaturik bederen –ori nolazpeit futxo!– haizuko direla herrietarat itzultzera eta eskola emaitera? HU Zez 179. Ba eta futxo hala gertatu; sendatu gizona. JE Med 92. Bainan, futxo, lau mila libera ere ez dira artho-pean atzemaiten. Barb Sup 10. Urbiltzen zaio nexkatoari soberaxko, futxo! Zub 106. Amets tzar bat nuenetz nindagon lehenik, bainan, futxo! girixtino maiteak, holako ametsik ez da. Lf Murtuts 4. Badoatzi haurrak, etxez etxe, gauza biltzen […]. Eta futxo biltzen, biltzen. Herr 23-1-1958, 3. Ez futxo! Ni biziki untsa niz hemen. Othoizlari 1962, 484. Eta futxo, Diego Pereirak aments beraren kotsua hartu! Ardoy SFran 248. v. tbn. Ox 92. JEtchep 36.

  (Uso adj., aplicado a personas). Ezkondu nahi futxo hura ere eta emazte-geiak buruan zuena ez araiz zangoan izaki… HU Zez 37. Halere futxo den bezalakoak etsai bezenbat adixkide baitu bazterretan, eta gehiago ere. JE Med 96.

  Sinonimoak: iz.
  [harridura adierazteko] : arraio! demontre! (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es interj. (Ipar.) ¡diablo(s)!, ¡demonio(s)!, ¡caramba!, ¡rayos!
  fr diable !, mince !
  en damn!, hell!
  port diabo!, caramba!, puxa!

  Entzun:
  

  Gerla batean gaituk, futxo! [Elektrika, Xabier Montoia (Susa, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  futxo (Gaurko hitza, CC)