adber. Borrokan, lehian.
Orotariko Euskal Hiztegian
garaikarka. “(AN-5vill), luchando. Se dice de los bueyes uncidos que rehuyendo la carga andan retorcidos” A.
Sinonimoak (adber.)
[garaikarka]: borrokan, lehian
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es adver. luchando
fr
en
port
Testuinguruan
Garaikarka dabilen idi parea dirudigu! [«Lisko eta lipitx», Jakoba Errekondo (Argia, 2007-09-16, 2102. zbk.)]
1 iz. Bero kiskalgarria. Ik. eguzki galda. Udako galdak urtua zuen galipota errepideko hainbat txokotan. Nire barruko galda inork ezagut ez zezan. Eta haren zolan ikusten ditut sugarrak galda bizian. 2 iz. Garra. Infernuko galda bizi ikaragarri haietan. Galda bizizko sua. 3 iz. Galdategia. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
BERO-GALDA. Calor sofocante. Egarriz iota edo bero-galdaz zoratuta. Ibiñ Virgil 103.
Sinonimoak: iz.
[metalak-eta urtzeko lantegia]: galdategi, fundizio Heg.
[garra]: gar, kar Ipar., lama Ipar.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. llama o rayo muy caliente; calor intenso/abrasador (2) iz. (Metal.) [metal urtua] colada
fr (1) iz. flamme, chaleur intense, fournaise (2) iz. [metal urtua] coulée de métal
en scorching/stifling/burning/fierce heat
port iz. chama muito quente ou relâmpago, calor intenso, calor escaldante
Testuinguruan
Udako galdak urtua zuen galipota errepideko hainbat txokotan. (Hiztegi Batua)
iz. Berri aldizkaria. Berripaperak hamaika herritako informazioa jorratuko du zortzi orritan. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
berripaper. Periódico. Irakurri duzu berri papera? –Eztut irakurri berri papera. “La gazette” . Urt Gram 507. Gero, egunkari ta gañerako berri paperak ain dira gezurti… Lab Egan 1964 (1-6), 125. Ibaiari so berripaper saltzailea / hitz ezezagunen hiztegi bati bezala. BAtx Etiopia 46.
Sinonimoak: iz.
[berri-aldizkaria]: agerkari, albistari, aldizkari, berrikari Ipar., kazeta Ipar., aldizkingi zah., errebista Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. periódico; hoja informativa
fr iz. journal, feuille d’information
en iz. newspaper; information sheet
port iz. jornal
Testuinguruan
Senarrak ia ordubete eman zezakeen berripaper bat esku artean zuelarik, eta gero beste bat aukera zezakeen eta albiste berberei jirabiraka jarrai zezakeen jakin-min izpirik galdu gabe. [Hona hemen gu biok, Dorothy Parker / Mirentxu Larrañaga (Alberdania-Elkar, 2006)]
ad. burgestu, burges/burgestu, burgesten || 1 da/du ad. Burges bihurtu, burgesen moldeak eta ohiturak hartu. Ezkondu eta burgestu. 2 (Partizipio burutua izenondo gisa). Klase burgestuak. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
burgestu. (PMuj), burjestu (-zt- SP). Convertir(se) en burgués; aburguesar(se). Ta nire Kristo hau / minero beltza zen, / zeren gaur harotzak / burgesturik dauden. Azurm HitzB 32s.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es ad. da/du ad. convertir(se) en burgués, aburguesar(se)
fr ad. s’embourgeoiser
en ad. to become bourgeois, adopt middle-class ways
port ad. aburguesar-se
Testuinguruan
Azkenean, erabat burgestu zen, edo hori esaten zuen aitak behintzat. [<//jokoa.com>, Gemma Lluch / Antton Olano (Erein, 2002)]
iz. g.er. Hondakina, hondarra. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
1 kondo. (V, G ap. A ; Lar, Añ, H (V, G)) “Deshecho , sobra, residuo” Lar. Residuo” Añ. “Reliquia, resto” A. v. kondar. Ekusten du etsaiak ordu arteraño berea izan duala bekataria, eta atzeneko bizitzaren kondoan kontu egiten ezpadio iges egin lekiokela. AA III 573. Pekatu eta leenagoko bizi dongien kondo edo erlikijak. Astar I 237. Kendurik sakramentu onek pekatuben kondor [sic] eta erlikijak. Ib. 237. Arrapatuko diezte beren gauzak nere erriko kondoak. Ur Soph 2, 9 (Dv ondarrek, Ol kondarrek).
v. tbn. Ur Sap 13, 12. (Como segundo miembro de comp.). “Cabaco, el zoquete que sobra después de labrado el palo […] zurkondoa” Lar. “Arikondo (V-ger-ple), residuo de hilo” A Apend. “Kandelakondo, cabo de vela” A Morf 601. Etzakaz orregaitik kenzen gatx konduak. Astar I 237. Zapian bildutako apari kondoa Ramuntxori emanaz. Alz Ram 37. Bein ta bi ta irugarrenean ala egotzi zituan opilkondo guztiak. A EY II 454. Zigarro-kondoa leiotik bota eta lotara joateko asmoa artu eban. Bilbao IpuiB 151.
[San Pedrok] emakume kondo baten berbiak bildurtuta, iru bidar ukatu eban Jesus. fB Ic III 94.
2. Extremidad. Eskuen eta oñen kondoak. Ur Iud 1, 7 (Dv muthur, BiblE behatz lodi).
3. “Chiquitín de casa en V y G” A Morf 13.
KONDO-KONDOTIK. De raíz, de cuajo. Oraingo aldijan gogaikarri litxakezan ipuin eta esakuna batzuk be kondo-kondotik atera ta kendu. Otx 6. Eskubak kondo-kondotik ebagittia irabazi eban orduban. Ib. 176.
2 kondo.
2 kondo . “Recatón de lanza, kondoa” Lar.
Sinonimoak: iz.
[kondarra]: apurkin, hondakin, hondar, hondarkin, kondotx, mutxikin, uzkin, errauskin Ipar., geldikin Ipar., goiti Ipar., soberakin Ipar., errondo Bizk., zuztrapilo Bizk., kondar Gip., haborokin Zub., hondar-mondar jas. pl., apakin g.e., gaindikin g.e., abarreria Ipar. g.e., saskara Bizk. g.e., arrasta Zub. g.e., goitikin Ipar. zah., soberania Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. resto, residuo (2) iz. extremidad
fr (1) iz. résidu, reste (2) iz. extremité
en (1) iz. waste, residue
port (1) iz. resto, restante, resíduo (2) iz. extremidade
Testuinguruan
Hura ere paperez beterik dago, eta paperen ondoan tintontzia, luma jadanik kamustuak eta batez ere kandela-kondoak. [Gure Jerusalem galdua, Aingeru Epaltza, Elkar, 2013]
Haur-hizkuntzan, txakurra edo katua.
Orotariko Euskal Hiztegian
pitxitxi. “En lenguaje infantil, perro. Pitxitxik jan detsu ogixa” Etxba Eib. Cf. Elexp Berg: “Nombre de gato. Xapi ortik Pitxitxi!”.
Sinonimoak: iz.
[pitxitxi] : (col.) katu, mitxina
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (herr.) minino
fr iz. (familier) minet, minette
en iz. (coloquial) cat, kitty
port iz. bichano, -a
Testuinguruan
Pitxitxik jan du arraina.
adj. Ipar. Harrigarria. Estonagarri da nola ez dizkiogun irekitzen begiak gauza horri. (Hiztegi batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
estonagarri. (H), estonigarri, estunagarri (S ap. Lrq ). Sorprendente, asombroso. “Étonnant” H.
Estonagarri da, nula gizona seküla mündü huntan osoki alageratzen ahal den. Mst I 21, 1 (SP miretstekoa, Ch espantagarri, Ip estonatzeko). Ez da deus estonagarriagorik. Iraultza 109. Bainan ez da estonagarri primantzaz du prima hori. AstLas 69. Oiñbitakotan komun da […] / baiña laur atzetakotan guziz da estonigarri. Gy 127. Estonagarri da nola ez ditugun begiak idekitzen gauza horri. Elsb Fram 80.
Sinonimoak: izond.
[harrigarria]: harrigarri, harrigarrizko, espantagarri Ipar., estonagarri Ipar., zurgarri g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es izond. asombroso, -a, grandioso, -a, admirable, increíble; terrible; anonadante
fr izond. surprenant, -e ; étonnant, -e
en izond. amazing, astonishing, impressive
port izond. chocante, atordoante
Testuinguruan
Estonagarri zitzaizkion kontu haiek. #gaurkohitza
Reply