Gaurko hitza

Updates from iraila, 2014 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:40 am on 2014/09/02 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  agor 

  1. izond. Urik ez duena (iturri, ibai, lur, etab.i buruz). 2. izond. Fruiturik ematen ez duena, antzua (zuhaitz, emakume, etab.i buruz). 3. iz. Agortea. 4. iz. Agorlihoa. 5. Ik. irail. • AGORRA EGIN. Putzu bat, erreka-zati bat, urik gabe utzi. || AGORREAN LANEAN ARITU. Ezer jan gabe lanean aritu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  agor (gral.; SP, Urt II 286, Lar, Añ, Gèze, Dv, H). Ref.: A; Etxba Eib. Etim. Relacionado ya por J. Saroïhandy RIEV 1913, 477s., con gasc. agor, arag. agüerro ‘otoño’. Se trata de términos pirenaicos, cuya significación, según Rohlfs 55 (v. tbn. agorril ‘agosto’ y ‘septiembre’, infra) ha debido de ser fijada tarde: “Autrefois elles [ces formes] ont dû désigner simplement l’époque de l’année où la sécheresse commence à se faire sentir, cf. en Ariège ourrado ‘mois d’août“. De origen no latino.

  Sinonimoak eta antonimoak: izond. eta iz. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  [idor] : idor, lehor, siku, ihar / heze, umel 
  [lehorte] : lehorte, agorte, idorte / eurite
  [antzu] : antzu, mando, fruitugabe / emankor
  [irail] : ik. irail*

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. [iturria, ibaia] seco, -a, sin agua (2) izond. [zuhaitza, emakumea] estéril, que no da fruto (3) izond. (hed.) parco, -a, escaso, -a (4) iz. sequía (5) iz. variedad de lino, lino inferior (6) iz. septiembre ➥ irail
  fr (1) izond. [iturria, ibaia] sec, sèche, aride (2) izond. [zuhaitza, emakumea] stérile (3) izond. (hed.) faible, sommaire, modéré, -ée, sobre ; rare (4) 4 iz. sécheresse
  en (1) izond. [iturria, ibaia] dried, dry (2) izond. [hitzetan] (hed.) of few words (3) izond. [pertsona, landarea] infertile; sterile
  port (1) izond. [iturria, ibaia] seco, -a (2) izond. [zuhaitza, emakumea] estéril; (3) izond. (hed.) parco, -a (4) iz. seca, estiagem

  Entzun:
  

  Bazen gure umetako etxepean gizon bat «abuztua» aditzen zigun bakoitzean «agorra» zuzentzen ziguna: «Abuztua… Erdaraz bezala? Agorra da, a-go-rra!».  Halaxe esaten baitzuen: «agorra», eta ez garbizaleagatik zaharmindu irizten genion egutegiren batean irakurritako agorril leunagoa. Eta hain ebakitzen zuen dardarkaria azkeneko –rra hura, dardarka uzten gintuela: gogor, gotor, mortu. [Agorra, Idurre Eskisabel (Berria.eus, 2014-09-02 )]
  

  

  agor (PixaBayCC, gonzalorojasx)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:15 am on 2014/08/29 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  abant egin 

  ad. Arraunean aurrera egin. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  ABANT EGIN. “Remar” A (s.v. abantean). “Alu orrek, abant, eizu abant, rema, rema, tú, miserable” Ib. (s.v. alu).

  Sinonimoak: iz.
  [arraunean aurrera egin] : abantean egin (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) remar [hacia adelante] (2) irud. avanzar
  fr (1) ramer (2) avancer
  en (1) row (2) advance, move forward
  port (1) remar, vogar (2) avançar

  Entzun:
  

  Alu horrek, abant, egin ezazu abant!: rema, rema, tú, miserable“  Ib.  (Orotariko Euskal Hiztegia, moldatua)

  Astiro egin dute abant: han avanzado despacio (5000 hiztegia)

  

  abant egin (Karobi Photography)

   
• 

  Maite 8:28 am on 2014/08/11 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  atxikimendu 

  iz. 1. Maite edo gogoko den zerbaiti edo norbaitekiko lotura edo sentimenduzko erlazioa. 2. Zerbaitekiko, bereziki drogarekiko, menpekotasun fisiko edo psikikoa. • atxikimenduzko kontratu. Kontratuaren baldintzak alde batek ezarri eta besteak besterik gabe onartzen dituenean egindakoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [atxikimendu] : begikotasun, sinpatia atxikidura, lotura, itsaspen, eranspen.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Antonimoak: iz.
  [atxikimendu] : ezinikusi, amorru, gaitzespen  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) apego, simpatía, afecto, devoción; adhesión; lazo, ligadura; aferramiento (2) adicción
  fr (1) attachement, affection, adhésion (2) dépendance
  en (1) attachment; liking, fondness; affection; adhesion (2) addiction
  port (1) apego, afeição (2) vício

  Entzun:
  

  Atxikimendua ezinbertzekoa da hizkuntza batek bizirik irauteko. Gure historia hurbilean, atxikimendu hori aintzat hartu gabe ezin azal daiteke euskarak nola iraun duen orain artio. [“Frustragarri samarrak izan dira hamar urte hauek“, Paula Kasares (Euskararen hauspo berria, Garikoitz Goikoetxea )] (Berria.eus, 2014-08-08)

  

  atxikimendu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 5:25 pm on 2014/08/09 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  atebide 

  iz. Mota desberdinetako sareak elkarrekin konektatzen dituen hardware eta software konbinazioa. (Euskalterm)

  Wikipedian:

  Atebidea edo pasabidea protokolo eta arkitektura maila guztietan ordenagailuak elkar lotzea eta komunikatzeko sareak sortzea ahalbideratzen duen gailu bat da. Bere xedea sareko protokolotik helburuko protokolora informazioaren itzulpena egitea da.

  Atebidea makinak sare lokal batera konektatu ahal izateko konfiguratua dagoen ekipo informatikoa da normalean, eskuarki IP helbideen itzulpenak egiten dira (Network Address Translation). Helbideen itzulpen gaitasun honi esker “IP helbidea maskaratu” daiteke. Teknika hau asko erabiltzen da Internetera konexio bera duten (eta kanpo IP bera duten) sare lokal bateko makinei interneterako sarbidea emateko.

  Atebide baten IP Helbideak normalean itxura hau du: edo eta barruti aurrezehaztu batzuek erabiltzen ditu, 127.x.x.x, 10.x.x.x, 172.31.x.x, 172.16.x.x 192.168.x.x, area lokaleko sareetako erreserbatzen direnak. Gainera, nahitaez sarerako atebide funtzioa betetzeko, bi sare-txartel izan behar ditu. (Jarraitu irakurtzen…)

  Sinonimoak: iz.
  [pasabide] : pasabide (Euskalterm)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es pasarela
  fr passerelle
  en gateway
  port ponte de ligação, gateway

  Entzun:
  

  Zerbitzari bat ezarri du urruneko kokalekuetatik barneko sarera sartzeko atebide gisa. [244/2010 DEKRETUA, irailaren 21ekoa, Sareko informatika-sistemen administrazioko goi-mailako teknikariaren tituluari dagokion curriculuma ezartzen duena [pdf]. (EHAA – 2010eko abenduak 15, asteazkena)]
  

  

  atebide (Wikimedia Commons, MarcPG )

   
• 

  Maite 8:47 am on 2014/08/05 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arnasgune 

  iz. Arnasa hartzeko gunea.

  Azalpena:

  Arnasa eta gune hitzez osatutako hitz elkartua

  arnasa iz. [arnas forman erabiltzen da hitz-elkarketako lehen osagai denean: ik. arnas aparatu] . (Elhuyar Hiztegia)

  gune iz. 1. Lekua, puntua. Bidea adarkatzen den gunean. Gune minberak. 2. Zerbaiten barru-barruko aldea, funtsezkoena, garrantzizkoena, trinkoena dena. Enborraren gunea. 3. Ik. nukleo.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Ez dago hiztegietan dokumentatua. Antza, Mikel Zalbide euskaltzainak asmatutako hitza da eta, euskararen egoerari ekarria -euskararen arnasguneak-, euskaraz normaltasunez, erosotasunez eta ondo bizi daitekeen egoera eta tokiari egiten dio erreferentzia.

  Ondorengo definizioa topatu dugu Txerra Rodriguezen Garagoikoan:

  Zer dira arnasguneak?

  Lagun batek aurrekoan galdetu zidan ea zer ziren blogean hainbeste aldiz aipatutako arnasguneak. Nik honako erantzuna eman nion: Arnasguneak da soziolinguistikan erabiltzen den kontzeptu bat. Horren bidez adierazi gura da herri batean (izan daiteke gune bat ere, adibidez ikastola bat edo lantegi bat) hizkuntza horrek lasai hartzen duela arnas, hau da, erabilera arrunteko hizkuntza dela bai kale bizitzan, bai auzoan, bai familian bai lagunartean eta baita lan munduan ere (lan mundu arruntean).  [Zer dira arnasguneak?, Txerra Rodriguez (Garagoikoa, 2010-11-05)

  Beste hizkuntza batzuetan (Garagoikoa eta Word Reference hiztegia):

  es espacio vital
  fr place pour respirer
  en breathing space
  port espaço para respirar

  Entzun:
  

  Bide horretan, arnasguneen garrantzia asko nabarmendu dute. Zuk zeuk asmatua da kontzeptua. Hor ikusten duzu gakoa? XXI. mende honetan lehentasun osoa du: eguneroko bizimodu arruntaren adierazpide eta bilgune euskara duten gizataldeak, harreman sareak eta jarduera esparruak babestu, segurtatu eta zabaltzea hil ala bizikoa da, gure ilobek euskal bizibidea izango badute. Itzali aurreko txondarretik mila bider errazagoa da sua piztea, aspaldi itzalitako enborrondotik baino. Hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena berez bere, aparteko interbentzio planifikaturik gabe, segurtaturik duten arnasguneak lehentasun osoko interbentzio gune ditugu, euskara indarberritzea baldin bada helburu. Kontzentrazio demolinguistiko aktiboari aparteko atentzioa jarri behar diogu: askok askotan euskaraz egitea, ez euskaraz zerbait jakitea, ezinbesteko ikergune izan behar du arnasguneak arnasgune izaten jarraituko badu. Baita arnasguneetan erdarak/erdarek izan beharreko lekua argitzea eta mugatzea ere. [“Formulazio berria posible eta egoki da“, Mikel Zalbide (Euskararen hauspo berria, Garikoitz Goikoetxea)] (Berria.eus, 2014-08-02 )

  

  arnasgune (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 8:43 pm on 2014/07/23 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arduralaritza 

  iz. arduralaritza* e. administrazio (Hiztegi Batua)

  HAEE (Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundea)
  

  Euskal Autonomi Elkarteko administrazio publikoetako funtzionarioak trebatu eta administrazio publikoaren zerbitzua hobetzeko erakunde publikoa, 1981ean sortua. (Harluxet Hiztegi entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [administrazio] : administrazio (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) [ekintza eta ondorioa] administración (2) [erakunde publikoak; gobernua] administración
  fr administration (a. pública fonction publique)
  en administration (governmental organization)
  port administração (a. pública administração pública)

  Entzun:
  

  Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundea, labur HAEE Eusko Jaurlaritzako erakunde autonomoa da, administrazio publikoko langilegoaren hautapena eta prestakuntza eta euskararen normalkuntza helburu dituena. Euskararen ezagutza egiaztatzen duten tituluak ere banatzen ditu.  (Wikipedia)

  

  Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundea

   
• 

  Maite 7:47 am on 2014/07/03 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  amarru 

  iz. Maltzurkeria, azpikeria. Amarruz hartu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [maltzurkeria]: asmazio, azerikeria, azpijan, azpijoko, azpikeria, azpilan, gaiztakeria, gaiztotasun, jokaldi, maina, maltzurkeria, okertasun, satorkeria, sator-lan, txakurkeria, txarkeria, txartasun, tzarkeria, zuhurkeria, arte Ipar., finezia Ipar., jukutria Ipar., malmuzkeria Bizk., bihurri g.e., dongekeria g.e., lukikeria g.e., malezia g.e., txatarkeria g.e., tzartasun g.e., aidurkeria zah., azkarkeria Heg. g.e., asmo Bizk. g.e., dongetasun Bizk. g.e., atzemankeria Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es treta, ardid, artimaña
  fr adresse, astuce, ruse
  en trick, ruse
  port treta, ardil, artimanha

  Entzun:
  

  Galdera amarrutsuen rankingean ez lehen postuan, baina bai oso goian, dut azken egunotan hedabideetako eztabaida kutsatuetan maiz aditu ahal izan dugun galdera behin betiko asmokoa, ea nor nahiago genukeen estatuburu, Aznar ala Felipe VI.a, beste aukerarik ez bailegoen (Anguita bat edo politikatik kanpo ibilitako norbait agurgarria, Ana María Matute zendu berria edo Benito Lertxundi bera). Horrelako galderek ez dute erantzunik eskatzen, ez estimatzen.  [Amarrua, Angel Erro (Jira, 2014-07-02)] (Berria.info)

   Aitor dizut ez niola amarru gisa baizik behatzen haren partetik egia zintzoa zenari. [Harreman arriskutsuak, Choderlos de Laclos / Jon Muñoz (Ibaizabal, 1997)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  amarru (Gaurko hitza, CC)