Updates from urria, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:51 pm on 2018/10/19 Permalink | Reply
    Tags:   

    prebentzio 

    iz. Istripu, gaixotasun edo kideko bat gerta ez dadin hartu behar diren neurriak aurrez hartzea. Hiesaren prebentziorako neurriak. Lan arriskuen prebentzioa. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    prebentzio, prebensio (B ap. Izeta BHitz2), prebentzione. Preparación; precaución. “Martxoan edo apirilen elurre iten badu, prebensioa ine daukegu, sabaien belarra pileka” Izeta BHiztz2. AxN explica aparailluaren arauaz (530) por prebenzioaren gisa. Zer disposiziorekin eta prebenzioarekin arkitu bear da kristauba. OA 71. Goan zen desertura prebenzionerik biziarendako artu gabe (B, s. XVIII). BOEans 933. Astendá prinzipio edo prebénzio-gisa galdegíten Kristioarén izán ta izenarén gain. LE Doc 69. Nai du aurrerako konturik egin gabe, ardura bagetzea, eta prebenziorik egin gabe bizitzea. Gco I 424. Eta ansia gabe, egin ditzakegu aurrerako edo geroko prebenzioak, gure obligazioai dagokien moduan. Ib. 424s. Prebenzioak ezteietako diaudezu eginik. Samper Mt 22, 8 (Hual disponimentiuak). En DFrec hay 2 ejs. de prebentzio.

    Sinonimoak: iz.
    [prebentzio] : aurre-hartze, aitzin-neurri, aurre-arreta (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. [gaixotasuna, delitua, egoera …] prevención (2) iz. (Mil.) [lekua] prevención
    fr iz. précaution, prémonition, prévention
    en iz. prevention
    port iz. prevenção

    Bularreko minbiziaren prebentzioak asko egin du aurrera. Goiz detekzioa oso garrantzitsua denez, emakumeontzat funtsezkoa da ondo informatuta egotea.

    prebentzio

     

  • Maite 11:00 pm on 2018/10/12 Permalink | Reply
    Tags:   

    palaxu 

    iz. Landarez eginiko itxitura. Ik. hesi. Bi mutiko txiki eguzki berotan zebiltzan jolasean palaxuaren inguruan. (Hiztegi Batua)

    palaxu (BN ap. A; Dv (BN);  ph- VocBN, H (BN)), plaxu (Dv (BN)).

    1. “Haie vive” VocBN. “Palizada, seto vivo” A.  (Dv, H (BN)). “Plaxu, haie morte, d’après Darthayet” Dv ( A).

    2. “Plaxu (BN-lab), poda o corte de seto. Plaxu egiten ari da hesi horren ttipitzeko, está. podando para acortar ese seto” A. (Orotariko Euskal Hiztegia)

    Sinonimoak: iz.

    [nahigabea]: landare-itxitura, landare-hesi (Adorez)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. seto vivo
    fr iz. haie
    en iz. hedgerow
    port iz. sebe, cerca viva

    palaxu (Gaurko Hitza, FlickrCC)

     

  • Maite 8:11 pm on 2018/09/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    potin 

    .iz.  Bizk. Tamaina ertaineko txalupa, arrantzan erabiltzen dena. Legatz potina. Arraina polito zekartzaten potinek. Bermeo, Mundaka eta Elantxobeko txalupa, potin eta batel, arrantzuan dabiltzan guztiak. Ibaiko potinak. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 potin (V, G ap. A).

    1. “(V, G), lancha de mediana largura, menor que la trainera” A. “Arrantzurako oi ziran ontziyak eta gaurko egunez oi direnak oek dira: treñeroa, txalop aundiya, potiña, batela, plata edo ala […]” Elizdo EEs 1925, 213. Berrogei arratz besigu dakaz / txalupa andiak egiñak, / ogeta amar bat txikerrak eta / larogei lebatz potinak. Azc PB 65. Nasara sartu zala potiñ bat. Ag Kr 17. Sardinzarren potiña zan agertu etzan bakarra. Ib. 17. Bermeo, Mundaka eta Elantxobeko txalupa, potin da batel arrantzuan dabiltzan guztiak. Echta Jos 28. Ixil-ixillik, legorrean jato-ta zegon potin baten branka-atzian eskutatu nintzan. Inzag RIEV 1923, 503. An urretxuan ebiltzan potiñak ere, senperrenak ikusita gero, ba etozan kaieruntz. Erkiag Arran 164. v. tbn. Eguzk GizAuz 39.

    (Haciendo referencia a la cama). Alderdi danetati / tetxuraiño sua, / erdiko potiñian / erreten sargua. And AUzta 148.

    2. (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ. “(FSeg), regordetillo” A. “Pótin-potíña da, es muy lleno, rechoncho” Iz ArOñ.

    3. “(V-ger), botijo” A.

    2 potin. “(V-arr), charco” A. v. 2 potingo.

    Sinonimoak: iz. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    1. batel
    2. potxingo, putzu, potxongo.
    3. txongil

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. (batez ere B) canoa, lancha, bote (2) iz. (batez ere B) botijo (3) iz. (batez ere B) charco, balsa
    fr (1) iz. (batez ere B) canoë, canot de sauvetage, canot, barque (2) iz. (batez ere B) cruche (3) iz. (batez ere B) flaque, flaque
    en (1) iz. (batez ere B) canoe, boat (2) iz. (batez ere B) earthenware pitcher (3) iz. (batez ere B) (small) puddle, (larger) pool
    port (1) iz. (batez ere B) canoa, bote (2) iz. (batez ere B) moringa, bilha (3) iz. (batez ere B) charco, poça

    Belaontzi bat, bizpahiru batel eta potin bakarra ikusi genituen nasan, erre eta urperatutako ontzi pare baten inguruan.  [Diamantezko miraria, Joxemari Urteaga (Elkar, 2006)] (Egungo Testuen Corpusa)

    potin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:42 pm on 2018/08/17 Permalink | Reply
    Tags:   

    patxadatsu 

    adj.  Patxadazkoa. Gizon patxadatsua. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    patxadatsu, patxaratsu. Tranquilo, cachazudo. Orduak bere baretasun patxadatsu ta apatx-bera damait. “Apacible y reposada”. LMuj BideG 70. Len bezin patxaratsu aurrerantzan ere biziko zala. Ibiñ Virgil 31. Zeruan, patxaratsu, / jiraz, arraiua, / orobat enaratxo / bizkor ta iaiua. Olea 21.

    Sinonimoak:izond.

        [patxadazkoa]: gibel-handi, patxadazko, birika-handi g.e., birikahandi g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. flemático, -a, calmoso, -a, lento, -a
    fr izond. flegmatique, tranquille, calme
    en izond. calm, serene
    port izond. fleumático, -a, calmo, -a, tranqüilo, -a

    Patxadatsu mintzatu zitzaion.

    patxadatsu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:27 pm on 2018/07/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    pinporta 

    iz.  1 iz. Landareetan, kimua edo lorea sortzera doan pikor modukoa. Ik. begi 8; lore begi. 2 iz. Gauza biribil txikia. Ik. pikor. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    pinporta (V-gip; det., Lar, H), pinport (V-och-gip), piporta, piport (G). Ref.: A (pinport, piport); Iz UrrAnz, ArOñ; Elexp Berg.

    1. “Grano, en la cara y cuerpo” Lar. “Granillos de la piel” A. “Pinporta batzuk, unos granillos de la piel” Iz ArOñ. “Grano o bulto en el cuerpo. […] Txatiak pinporta baten lakotxe surra dauka” Elexp Berg. Elkorriaren piporta gorri aek. Aran-Bago ManMed 229. Naparreiyak aurrenean izaten ditu piportak zeñak bigarren egunean biurtzen diran puslo edo maskulutan. Ib. 233.

    2. (V-gip ap. Elexp Berg; det., Lar, H). “Gorullo, pelotilla o bultillo que se hace en la lana, masa y otras cosas” Lar. “Edozein aletxo borobili ere deitzen zaio. Iriña dana pinportak eindda dago” Elexp Berg.

    3. (V-gip ap. Elexp Berg; H). Grano, botón, yema. Zarba eta adar guztietan be, azaleko odoldi, zaldar eta edozelako zikiñeka astiro kenduta, pinport barriei ikutu barik. Karmengo Amaren Egutegia 1952, 30 (ap. DRA). Elorriak baditu / pinporta gorriak. Gand Elorri 106.

    4. piporta (AN-gip). “Elur-piporta, nieve pequeña, granulosa” BU Arano.

    5. pinporte. Presumido. Gure egunetako euskaldun zengle ta pinporte (presumido) asko. Ag AL 60.

    6. Redondo, saliente. Begi-aundi, xudur-piporta, gaixto-irri. Ldi IL 17. Moko estu, begi-pinporta, ezpain motx oiek. NEtx Antz 75. Ba-oa erretzen!… Su gorrixka… ire sudur-pinporta gorria itzaltzera zijoak… Ib. 108 (se ref. a un puro).

    7. “Klitorisa izendatzeko ere entzun da” Elexp Berg.

    Sinonimoak: iz.

        [kimua]: adaka, aldaka, altsuma, erne, kimu, muskil, aldaxka Ipar., puja Gip., gando g.e., bote Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. botón, yema, brote (2) iz. grano; grumo; burbuja
    fr (1) iz. bourgeon, pousse
    en (1) iz. bud, shoot, sprout
    port (1) (de planta) broto m, grelo m.  (2) grão; grumo

    Marrubiaren pinportak (Elhuyar Hiztegia)

    pinporta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 5:45 pm on 2018/07/24 Permalink | Reply  

    paldo 

    iz. Ipar. Makila, zutoina. Mahastiko paldoak egitea. Ezar zezala guztien ikusmenean, paldo edo zutoin handi baten puntan. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    paldo (L, BN, S ap. A; Ht VocGr; ph- VocBN, Dv, H), paldu (ph- S (Foix) ap. Lh).

    1. Estaca. “Pieux, paldoak” Ht VocGr 402. “Pièce de bois servant à former des clôtures” VocBN. “Poteau, étançon” Dv. Zilhoaren erditsuan sartzen duzu phaldo bat, eta phaldoaren ezartzen eta estekatzen duzu landarea. Dv Lab 343. Mahats phaldo hautak. Ib. 322. Hantxet zaldia piket edo phaldo bati bere ustez estekaturik. EskLAlm 1876, 9. Erran zion aldiz bertze gaixtaginari estekatua izanen zela phaldo edo zuthoin handi bati. Jnn SBi 7. Azkenekotz paldoa zutitzen du eta lurrean landatzen, eta biktima bertan behera uzten da. Mde Pr 79.

    2. “(G-to, L-ain ap. A), pedazo de corteza que arrastra consigo una rama que se desprende del tronco” A.

    3. (BN-ciz ap. A; ph- Dv). Llanta. [Arroden] haxak, besoak, phaldoak eta buhuinak, oro urthuz eginak ziren. Dv 3 Reg 7, 33 (Ol mako, BiblE orrail).

    4. Talud (de tierra). Mahasti aitzurrean, metra erditsuko lur paldoa itzultzen baitzuten aldian. Larre ArtzainE 59.

    Sinonimoak: iz. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [makila]: eskumakila, haga, makila, satai, zaharo, zardai, zigor, bastoi beh., bara zah., uhe Ipar. g.e., zarta Bizk. g.e.
        [zutoina]: estiba, zuntoi, zutoin

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (Ipar.) palo, bastón; estaca, pilote, poste
    fr iz. (Ipar.) pal, pieu, piquet
    en iz. post, pole
    port iz. (Ipar.) pau, bastão; estaca, poste, pilar

    Ezar zezala guztien ikusmenean, paldo edo zutoin handi baten puntan. (Hiztegi Batua)

    paldo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 9:22 pm on 2018/07/03 Permalink | Reply
    Tags:   

    parekide 

    adj.  1 adj. Berdintasun edo parekotasun printzipioan oinarritzen dena. Hezkuntza parekidearen aldeko konpromisoa hartu zuten manifestuaren sinatzaileek. 2 adj. Erakundeez eta kidekoez mintzatuz, parte hartzen duen talde bakoitzak ordezkari kopuru bera duena. Batzorde Parekidea gaur bilduko da. (Hiztegi Batua)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. paritario, -a
    fr izond. paritaire
    en izond. peer (antes de s)
    port izond. paritário, -a

    Jai parekideen alde lanean urteak daramatzatela azpimarratu dute Iruñeko mugimendu feministak eta herri mugimenduak  (argia.eus, 2018-07-03)

    parekide (Argazkia: ahotsa.info)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel