Gaurko hitza

Updates from uztaila, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:47 pm on 2018/07/31 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  toto 

  iz.  toto1 iz. Haur. Txakurra. toto2 iz. Auzolanean-eta ari izan direnei eskaintzen zaien otordua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 toto (V, G, B; Añ (s.v. papa, mama), H, Zam Voc). Ref.: A; SMuj EEs 1921, 140; Iz ArOñ; Elexp Berg.

  Perro (voc. puer.); cachorro de perro. “(V-m), cachorro, perro jovencito” A “Totoak toki guztietan oin utsik, los perrillos en todas partes van descalzos (G-to)” A EY III 72. Cf. como nombre propio: “Lotan daoz beste bi bere: / sutondozale dogun Mitxitxu / eta Tototxu umezale” Zam EEs 1917, 196s (cf. tbn. ib. 198 Toto). Jolas egin gura dau / toto txikertxubak. “El perro pequeñín”. Laux BBa 50.

  (Dirigiéndose a un gato). Toto, / izutu gabe egin ortik bera tato. J.I. Uranga in Onaind MEOE 378.

  “En algunos pueblos –nosotros lo hemos oido en el juego de bolos de Olaberria– han extendido la significación de esos nombres a las monedas, y distinguen perfectamente totoa, perro grande, moneda de diez céntimos, de ttottoa, perro chico, moneda de cinco céntimos” SMuj EEs 1921, 140.

  2 toto. “Majadero” A Ezale 1897, 377b. “Lerdo” A Apend. “Soso” Garate 5.ª Cont RIEV 1935, 352.

  3 toto. “(V-ple), convite que se da al que ha recogido o maderos o corderos después de un incendio u otra desgracia, como también a los que han ayudado a acarrear abonos, leña” A.

  4 toto. 1. “(S; Foix), siège” Lh. Alkhi dixtirant, ederreneri ostikoka lothua, falta duelakotz bere jartzeko totoa. Etcheb MGaric 44. 2. “(S; Foix), socle” Lh.

  5 toto. Huevo podrido. v. tolot. [1941eko abentüan] solaz berezi eli bat piztüz etxeko eta aüzoen artean, ez ote züanez Napoleonek bezala totoa errünen Hitlerrek. Herr 15-11-2001, 5.

  6 toto (V-ger-m). Ref.: A Apend; Etxabu Ond 119. “Regordete (V-ger)” A Apend. “Totu(a), gordo” Etxabu Ond 119.

  7 toto. v. toton.

  Sinonimoak: iz. haur.

      [txakurra]: txakur, or Ipar., potxo Ipar., zakur Ipar./Naf., xakur L-N adkor., ozar Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (B) convite que se da a los que han ayudado en alguna tarea (2) iz. (haur.) perro, -a
  fr (1) invitation donnée à ceux qui ont aidé dans une tâche (2) iz. (haur.) chien, chienne nm, nf
  en (1) invitation that is given to those who have helped in some task (2) iz. (haur.) dog
  port (1) convite dado àqueles que ajudaram em alguma tarefa (2) iz. (haur.) cão m, cadela ƒ, cachorro m, -a ƒ

  Zenbat eta toto gehiago, orduan eta errazago uxatzen dituzu etsaiak. [Lotsaizuna (mold.), John Maxwell Coetzee / Oskar Arana (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  toto (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:10 pm on 2018/07/26 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  aldizkari 

  iz. Agerraldi tarte jakinez argitaratzen den izkribu inprimatua. Albiste, kirol, literatura aldizkaria. Arte aldizkari bati salduko diot. Ehizari buruzko aldizkaria. Linterna Gorria aldizkari elektronikoa sortu dute. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  aldizkari.

  Publicación periódica. v. aldizkingi, albistari. Kaputxinoak Iruñan argitaratzen dugun illabeteroko aldizkari ortan [Zeruko Argia-n]. Inza Azalp 5. Euskerazko aldizkari, astekari ta egunkariak ere onen olerkiaz pozik jantzi dituzte beren orrialdeak noizbeinka. Inza in Jaukol Biozk XV. Iru-illabetez beingo bazkide-aldizkaria. Ldi IL 120. Iru illabetez beingo aldizkaria. Ib. 122. Madrid-ko Agintaritza-Aldizkarian Agorraren 29an ezarri izan zan Oroagindua. “Decreto inserto en la Gaceta de Madrid”. EAEg 23-10-1936, 116. Datorren aldizkari Euskera-n argitaratzen asiko dira Azkuek bere Iztegian eratxikiko itzen lerroaldiak. Egan 1955 (5-6), 43. Hizkuntza ikasi dutenek aldizkari bat (hilabetekaria) kornubiera hutsean egiña badute 1934-garren urteaz geroz. Mde Pr 263. Aldizkari askotan izkiriatu zuen. AIr in Izeta DirG 11. Argitaraziak ditut Euzko-Gogoa aldizkarian. Zait Plat 3. Arantzazuko ikasleek ba-dute aldizkari bat, Jakin. Vill Jaink 129. Orain dala gutxi, Olerti aldizkarian ale batzu argitara eman nitun. Gazt MusIx 8. Euzkadi aldizkarian. Ibiñ Virgil 23. Jakintza-aldizkariak euren orrialdeak zabaldu dautsoez. Alzola Atalak 126. Zenbat lan-puxketa, euskal egunkari ta aldizkarietan zabalduak! NEtx LBB 8. Lehen bezala Herria aldizkarian publikatu. Mattin 55. Aintzina aldizkaria. Larre ArtzainE 121. Euskal aldizkari bakarra ez ezen euskal aldizkarien erregea. MIH 201. Egan aldizkaria. MEIG I 256. En DFrec hay 291 ejs.

  Sinonimoak: iz.

      [kazeta]: agerkari, albistari, berripaper, berrikari Ipar., kazeta Ipar., aldizkingi zah., errebista Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. revista; publicación periódica
  fr iz. magazine, revue ; périodique
  en iz. magazine; periodic publication; [jakintza-alor batekoa] journal
  port iz. revista

  Gaur aurkeztu da Ttap aldizkariaren zero zenbakia. Irailetik aurrera, astero-astero, gertuko aktualitateko gaiak zure poltsikoan! @ttapaldizkaria (2018-07-26)

  

  aldizkari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 7:51 pm on 2018/07/06 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txupinazo 

  iz. Jai bati hasiera emateko suziria botatzea; botatzen den suziria bera. Uxue Barkosek botako du sanferminetako txupinazoa. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Heg.) chupinazo, disparo
  fr tir
  en (firecracker) bang
  port foguete

  Urtero bezala, Udaletxe plazan jendetza zela bota dute sanferminetako txupinazoa. (Berria.eus)

  

   
• 

  Maite 9:11 pm on 2018/06/30 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txangot 

  iz. Oso sargori, sargori baino bero handiagoa

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txangot. “(V-ple), bochorno más caluroso que sargori” A. v. sargori, txangori.

  Sinonimoak: iz.
  [txangot] : bero-sapa, sargori, bero astun, bero pisu, goha, sapa
  

  Beste hizkuntza batzuetan (5000 Adorez Hiztegia eta Word Reference hiztegiak):

  es bochorno muy sofocante
  fr chaleur étouffante
  en sultry weather, stuffy weather (informal); (hot day (colloquial)) scorcher
  port constrangimento muito sufocante

  Eguzkia galtzen hasita zegoen arren, txangot zegoen oraindik ere hiri osoan. [Egurra Pinotxori (moldatua), Aritz Gorrotxategi (Alberdania, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  txangot (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:12 pm on 2018/06/15 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txiribiri 

  iz. 1. Bizk.Tximeleta. || 2. iz. Bizk. Txirbila, txirlora. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 txiribiri (V; Mg Nom 66 (V), Dv (<ch-> V)), txiribiria, txiribili, txiribia (V-m; Mg PAbVoc -> Izt 71r, Añ (V)), txiripiri (V), txiribira (Izt 71r). Ref.: A (txiribiri, txiribia, txiripiri); EI 359; X. Kintana Iker-10, 1997, 160.

  1. Mariposa. v. txiribita. Txiribirija baten lana da sedia. Ur Dial 4 (It inguma, Dv pinpiriña, Ip jinkollo). Ar bat txiribirija biurtutia. Ib. 8. Erubeari kusku-barruan txiribiri-egoak sortu ekiozan. A Latsibi 147. Txiribiri ta erliak duaz / baltzik bidiak betien. Enb 42. Begiko zaizkit txiribili ain / margoztuen jira-birak. EA OlBe 26.

  2. “(V; msOch), pelele, persona ligera” A. Sakristau txiribiri / gizon-antzekoa. Azc PB 258.

  2 txiribiri (V-gip, G-goi), txiribi (V-gip), txirimiri (G-azp). Ref.: A; Iz ArOñ (txirimiri); Etxba Eib; Elexp Berg (txiribi).

  1. Viruta. “Anton arotzanetik ekarrizuz txiribiri batzuk, sua ixotu deigun” Etxba Eib. “Txiribixa ona da sua pizteko” Elexp Berg. v. txirbil, txibiri.

  2. Tinta-txiribiri sendoetan eta xipoaren ikutuz loraketa doi-doietan. “En densas volutas de tinta”. MEIG IX 123 (en colab. con NEtx).

  3. txirbi. “Txirbixa, se quita cuando se está hilando un tropiezo del lino como pincho” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [tximeleta]: Bizk.inguma, jainkoilo, mitxeleta, sorgin-oilo, tximeleta, apex Ipar., pinpirin Ipar., mitxirrika Gip., pinpilinpauxa jas., tximirrika g.e.

      [txirbila]: txirbil, txoskin, txirlora Bizk., kizkur Gip., zirringila Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. viruta, cepilladura (2) iz. (B) mariposa
  fr (1) copeau (2) papillon
  en (1) shaving (2) butterfly
  port (1) maravalhas, lasca, estilha (2) mariposa, borboleta

  “Pentsa, tornuan ari ninduan eta pixt! begian txiribiri bat sartu zaidak.” [Elurretan hotsak, Pablo Sastre (Susa, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  txiribiri (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2018/05/27 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txalma 

  iz.  Basta arina. Beren soinekoak txalmatzat ipiniaz. Rakelek ezkutatzen ditu idoloak gameluen txalmapean eta esertzen da gainean. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [basta]: basta, arbalda zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. enjalma, albarda ligera (2) iz. paliza, zurra, somanta
  fr (1) cime, sommet (2) terrasse
  en (1) summit, peak (2) flat roof; balcony
  port (1) cume, cume (2) terraço

  Dendaren eskumako alderdian ama eta arrebak solasean ari ziren tapizen gainean etzanda, janarien eta ganbeluaren txalmaren artean. [Basamortua, J.M.G. Le Clezio / Luis Berrizbeitia (Elkar, 2009)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  txalma (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:40 pm on 2018/05/15 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  tarama 

  iz.  g.er. Anaiartea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  tarama (G-azp ap. A; A Apend).

  “Hermandad o sociedad de socorros mutuos. Ala bear ta taraman sartu giñan gu ere; […] afortunadamente también nosotros entramos en la asociación de socorros; […]” A. v. terrama.

  Sinonimoak: iz.
  [tarama] : anaiarte

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es hermandad
  fr  fratrie
  en brotherhood
  port  irmandade
  

  Taraman sartu ginen gu ere.  (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  tarama (Argazkia: Rodelar)
  Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Spain