Gaurko hitza

Updates from uztaila, 2019 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:28 pm on 2019/07/08 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  uholde 

  iz. 1 iz. Eurite handiaren ondorioz, ibaiek gainez egitea eta lur eremuak urez estaltzea. Ik. uraldi. Euri-jasa jaitsi zen, uholdeak etorri ziren, haizeek erauntsi eta etxe hari eraso zioten. Uholdeak bezala etorriko dira gaitz guztiak zuen gainera. Uholdeak eraginiko kalteak. Gure mendi eta herriak odol horren uholdeaz itoak genituen. || Uholde handia: Bibliak dioenez, Noeren garaian gertatu zen uholdea, mundu osoa estali zuena. 2 iz. Irud. Negar uholdeak. Laugarren mendean, iparraldeko uholde hark kristau herria eta erromatarren inperioa estali zituen. Hortik etorkinen lehen uholde gaitza. . (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [eurite guztiz handia]: uraldi, pesia Ipar., zoperna Ipar., uralde Ipar., ufal Bizk., uriola Bizk., dilubio zah., tulubio Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. inundación, anegamiento, anegación (2) iz. lluvia torrencial; aguacero (3) iz. (hed.) oleada
  fr (1) iz. inondation, crue (2) iz. déluge (3) iz. (hed.) vague, remous
  en (1) iz. flood (2) iz. [euri-jasa] torrential rain, downpour (3) iz. (hed.) wave, torrent, surge
  port (1) iz. inundação, alagamento (2) aguaceiro

  Tafallako ipar eta heagoaldeko sarrera-irteerak blokeatuta gelditu dira uholdeekin (Berria.eus, 2019-07-08)
  

  

  uholde (Argazkia: @dominguez_jdm, Twitter)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:54 pm on 2019/06/23 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  ugerdo 

  adj. Bizk. Zikina. Bizar zikin, ile luze, ugerdo, koipetsua. Txanpon ugerdo batzuengatik. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ugerdo (V-ger-ple ap. EI 171).

  Sucio. Eskeko agure bat, bizar zikin, ule luze, ugerdo koipatsu bat. Erkiag BatB 114. Txanpon ugerdo batzukaitik. Ib. 182. Atenasko filosofo ugerdo au (Diojenes) barregarria genduan benetan. EgutAr 13-10-1957 (ap. DRA). Roñoso, herrumbroso. Farol ugerdo batean eukiten zituan. Erkiag BatB 40.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

      [zikina]: likits, lohi, satsu, urde, zikin, zikintsu Ipar., enas Heg., txerri Heg., ugertsu Bizk., zerri Ipar./Naf., endes Zub., teiu Zub., ahats zah., zital zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (B) sucio, -a, mugriento, -a, cochambroso, -a
  fr izond. sale, crasseux
  en izond. filthy, grubby, dirty
  port izond. sujo(a), sebento(a), seboso(a)

  Txanpon ugerdo batzuengatik. (Hiztegi Batua)

  

  ugerdo (Argazkia: udit saptarshi on Unsplash, Domeinu Publikoan)

   
• 

  Maite 11:00 pm on 2019/01/29 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  ufada 

  iz. g.er. Ufakoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ufada. Soplo. Nola menderatu aizearen ufada? TAg Uzt 39. Gogoko zitzaion aurpegiari ere aize-ufadaren esku-atseginka biguna. Ib. 86.

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [ufakoa]: putz, alpore Ipar., bafada Ipar., ufa Ipar., ufako Ipar., lurrun Bizk., buhada g.e., buhako g.e., bafa zah., bapore zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. soplo, soplido
  fr iz. souffle
  en iz. breeze, (strong) blast
  port iz. sopro, soplido

  140 km/h orduko haize ufadak utzi ditu Gabriel ziklogenesiak Bizkaian haizelekuetan. Euria ere erruz egin du Bizkaiko kostaldean. Alerta laranja goizaldean mantenduko da bihar goizera arte.  [‘Gabriel’ ziklogenesi esplosiboa, eitb.eus]

  

  ufada (Argazkia: eitb.eus)

   
• 

  Maite 9:39 pm on 2019/01/13 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  ultraeskuindar 

  adj. 1 adj. Eskuin muturrekoa. Alderdi ultraeskuindarrak. Delta izeneko talde ultraeskuindarrak bere gain hartu zuen hilketa. 2 iz. Eskuin muturreko ideologiaren aldekoa den pertsona. Han ziren komunistak, liberalak, ultraeskuindarrak (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adj./iz. (Pol.) ultraderechista
  fr adj./iz. (Pol.) d’extrême-droite, ultra
  en adj./iz. (Pol.) right-wing extremist, right-wing radical adj + n ; far-right, radical-right, extreme-right adj

  Alderdi ultraeskuindarrak hortzak erakusten ari dira.

  

  ultraeskuindar (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:25 pm on 2018/10/13 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  unada 

  iz. Bizk. Denboraldia, bolada. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  unada (V), unara (V-gip).

  1. Momento. “Unada, trecho, temporada, época (V)” A Apend. “Unara baten, de una…” Iz ArOñ. Nork gogaitu unada luze-samar batez, nork asper-usaiñik zati baten izan. Erkiag Arran 10. Goiz erdian nai goiz beranduan, etxeko sukaldera eltzen zan, amaren alde-unadak zelatean zainduaz. Erkiag BatB 25. Au eztizko unada! / Bakartade / zoragarrian nago. Egieder UrreB 159.

  2. (A DBols), uneda. Tramo, espacio; paraje. “Espacio vacío” A DBols. Bultzadaka eroan dau mutilla serbitzuko ateraiño, eta an egotzi dau malladiko unadan, eta atea arrapaladan itxi. Erkiag BatB 157. Ubideti Ipiñeburu bitartean, orraitio, bidarlo luze bildurgarrie eukien […] lapurrentzako leku berebizikoa. Unada bildurgarri ori atzean itxite […]. Akes Ipiñ 11. Baserri oneen mendi-unedatan troka edo kabiak zabaltzen dira. Eta uneda onetan, zugazti asko. EgutAr 13-5-1962 (ap. DRA).

  Pasaje (de un libro). Irakurrita arrast egindako idaztitxu orren uneda guztiak gomuteratu biar baneukez. EEs 1923, 162.

  3. unara (V-gip), unaa (V-gip). “Unáatxo bat, unária, unáa bat […] un trozo o porción” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [denboraldia]: aldikada, bolada, denboraldi, unekada Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) espacio de tiempo; temporada
  fr iz. saison, période
  en iz. season; period
  port iz. temporada

  Amurrioko baso publikoen Antolamendu Planean proposatutako bioaniztasunaren hedapenerako jarraibideak kontuan izanda, hiru unadetan banatutako 4,95 hektareatan landatuko den espeziea tulipa arbola (Liriodendron tulipifera) izango da, ekoizpen eta babes funtzio mistoa duen espeziea. [Amurrioko Udalak 10,24 baso hektarea birlandatuko ditu, Aiaraldea.eus (2018-10-13)]

  

  unada (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:00 pm on 2018/09/28 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  unadura 

  iz. Ipar. Nekea, akitzea. Ik. akidura. Egiptorainoko bide luzeak emanen dien unadura. Bideko unadurak oro ahantziak ziren orain. Jainkoaren zerbitzuan unadurarik baizen sentitzen ez duzunean. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  unadura (-nh- L, BN ap. A; -nh- SP, Urt I 305, Dv, H), onadura (-nh- Ht VocGr, Arch VocGr).

  Cansancio, fatiga; tedio, hastío. “Lassitude” SP. “Ennui” Ht VocGr. “Ennui, fatigue” Dv. “Fatigue, lassitude, proprement sentiment de fatigue, de lassitude” H. “Tedio, hastío” A. Tr. Documentado en autores septentrionales no suletinos. La forma onhadura se encuentra en JesBihD y en un ej. de Herria.

  Unhadura, tristezia eta nekhadura molde guziez zapatua. SP Phil 196 (He 198 lazeria). Arima hek ongia egiten dute hain espirituzko unhadura handirekin, non edertasun guzia edekiten baiterauezate bere exerzizio onei. Ib. 29 (He 28 desgosturekiñ eta ispirituko uzkurtasunekiñ). Unhaduraz printaderetan. Mong 587 (595 unhadurik primaderetan). Gorputz herbal hau dakarkegiño, eziñ gaitezke […] bizi dolorarik edo unhadurarik gabe. Ch I 22, 5. Konsolazione eztiak gure onhaduren arinzeko. JesBihD 6. Desgustuaren edo unhaduraren lehenbiziko tentamenduari amor ematen diot. Mih 114. Unhadura ta gauza guziezko desgustu bat jabetzen da arima hazkar hartaz. Dh 480. Bidea nola zen luze, horlatan unhagarri; / unhadura ebitatzeko […]. Gy 146. Eta, gehiago dena, unhadurak, bethi aintzina yuanez, emaiten ditu ezin urrunago yuanezko estatuan [bideranteak]. He Gudu (1827), 194. Egun guzietako ogiaren irabazteko jasan behar diren unhadurak. Lap 49 (V 27). Esiptorainoko bide luzeak emanen dioten unhadura. Jnn SBi 18. Heien semeak hartu behar zituen unhadura eta lanengatik. Ib. 165. Zer pil pil goxoa bihotzean! Bideko unhadura eta gal-menak, oro ahantziak ziren orai han. Barb Sup 165. Beren onhadurak ahantzi dituzte lanak despeitu bezain laster krepa goxo eta champaña on bati esker. Herr 28-8-1958, 2. v. tbn. Zerb Azk 45. Unhadura: Hb Egia 102.

  “Besoan unhadura bat badut, j’ai au bras une sorte de lassitude” H.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [nekea]: ahitze, neke, akidura Ipar., iraungidura Ipar., abaildura g.e., anu g.e., neketasun g.e., hagoadura Ipar. g.e., nekadura Ipar. g.e., ahidura Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) cansancio, fatiga (2) iz. (Ipar.) fastidio, tedio, hastío
  fr (1) iz. (Ipar.) fatigue, épuisement, exténuation (2) iz. (Ipar.) ennui, découragement
  en (1) iz. [nekea] tiredness, fatigue, exhaustion (2) iz. [gogaitasuna] boredom
  port (1) iz. cansaço, fadiga (2) chatice, tédio, fastio

  Hala ere, berehala lokartu nintzen, azken asteko unadura guztia batera etorrita. [Mailuaren odola, Aingeru Epaltza (Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  unadura (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 5:32 pm on 2018/08/07 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  urrumatu 

  ad. urrumatu, urruma/urrumatu, urrumatzen 1 du ad. Usoak bere lagunari urruma eginez txera erakutsi. 2 du ad. Urruma gisako hotsak eginez (haurra) lokarrarazi. Amona zaharra, haurtxo bat urrumatzen ari dela. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  urrumatu (T-L).

  Arrullar. “Roucouler” T-L. Kabi beroan ume maiteak / laztantzen ditu uso txit garbiak; / Eliz-gañean urrumatzen du… A. Olano ZArg 1925, 523. Txoriak kabi-egiten / alkar urrumatuz. Jaukol Egan 1950 (2), 13.

  (Fig.). Eta burua yaubearen bular-gaiñean ezarrita, eskalearen zurrungak urrumaturiko bera ere lotan asten zan. Agur 30-10-1970, 4.

  Sinonimoak: ad.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  1. urruma egin.
  2. orro egin, marruma egin.
  3. kexatu, auhendatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. arrullar (2) du ad. (hed.) arrullar, adormecer
  fr (1) du ad. roucouler, ronronner (2) du ad. (hed.) bercer en chantant
  en (1) du ad. [usoak] to coo (2) du ad. [lokarrarazi] to lull to sleep
  port (1) vtr arrulhar, arrular (2) du ad. (hed.) adormecer

  Asko kostatu zitzaion unibertsitatearen mekanikara egokitzea. Ez zegoen batere eroso zorroztasun akademiko eta unibertsitateko arauekin. Zorionez, Manuel González Portillak eta Jose Mari Garmendiak babestu egin zuten eta, beren erara, urrumatu egin zuten; izan ere, Txemak sekula ez zuen curriculum akademikoen berezko logikaren gaineko interesik izan, ez eta erakunde intrigetan ere. Nire ustez, burutsu bereziegia zen, unibertsitateko ohiko irakasle bilakatzeko. [In memoriam:Txema Larrea, Alfonso Unceta (EHUko Campusa, 2018/08/07)]
  

  

  urrumatu (Argazkia: ellahoy.es)