Gaurko hitza

Recent Updates Page 351 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:56 pm on 2015/05/08 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  agondu 

  da ad. 1. Etzanda dagoenak gorputzaren goi-erdia jaso, eserita gelditzeko. 2. Zutitu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [altxatu] : altxatu, eseri (ohean) (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da ad. [etzanda dagoena] incorporarse (2) da ad. ponerse en pie, levantarse
  fr (1) (levantarse) se redresser (2) se lever
  en (1) sit [sb] up (2) (from seat) get up, stand up vi phrasal
  port (1) parte recostada) erguer-se (2) ficar de pé; levantar-se

  Entzun:

  Beso bat atera zuen tapaki azpitik, apur bat agondu, gelari begiratu zion. Erretilu bat ikusi zuen alfonbran, ohearen ondoan, ogi zatiak, ura, pernil apur bat, fruitu lehorrak, gazta. Irenek ez zion sabelari erreparatu aspaldi, gose hondakin bat erne zitzaion orain.  [Iazko hezurrak, Unai Elorriaga (Susa, 2014)]
  

  

  agondu (Argazkia: Josu Lezameta, @jozulin)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:34 pm on 2015/05/07 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aingerukeria 

  iz. Tolesgabetasun handiegia, ia inozokeria agertzen duen egitea.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. inocencia en exceso, candidez excesiva
  fr iz. angélisme, naïveté
  en ingenuity, innocence
  port ingenuidade, candidez, candura

  Printzipioak eta errealitatea: biak nola uztartu, errealitate egoskorraren aitzakian printzipioak albo batera utzi gabe. Politikagintzaren tentsioa da: printzipioen araztasunarengatik errealitatea deskuidatzeak utopismoa du arrisku, aingerukeria. Errealitatearen izenean printzipioak baztertzeak, aldiz, posibilismo oportunistatik ustelkeria zinikorainoko abanikoa zabaltzen du. [Printzipioak, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2015-05-02)] (Berria.eus)

  

  aingerukeria (Gaurko hitza, CC)

   

   
• 

  Maite 11:06 am on 2015/05/06 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  ursain 

  iz. Usina, doministikua.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ursain. v. urtzintz.

  Sinonimoak: iz.

  [doministikua]: urtzintz, usin, atija Naf., doministiku beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) estornudo
  fr iz. (Ipar.) éternuement
  en sneeze [sni:z]
  port espirro [iʃ’piRu]

  Entzun:
  

  Haurrak ursain handi bat egin zuen eta etxe osoan egin zuen oihartzun.

  

  ursain (FlickrCC, Cristina Domínguez)

   
• 

  Maite 7:58 am on 2015/05/05 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  doi 

  (Ipar.) 1. izond. Behar edo egoki den adinakoa (batez ere da aditzarekin, atributu gisa). Titare hau ez da nere eriaren doi. 2. iz. Nahikotasuna; neurri zehatza. Zure doian egina da atorra. 3. adb. Aski, nahikoa. Bada hargatik doi argi. • DOI BAT. (Ipar.) Apur bat. Doi bat denbora emanez. || DOI-DOI(A). 1. Aipatzen den neurrian edo unean hain zuzen. Doi-doi heldu zaizkit behar orduan. 2. Ozta-ozta. 3. Emeki-emeki. || -T(Z)EKO DOIA. -t(z)eko nahikoa. Bi gogoeta egiteko doia buru dutenak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  [neurriko] : neurriko, neurri egokiko.
  [ozta-ozta]:  ozta-ozta, justu-justu, neurriz

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) (lo) justo, (lo) estrictamente necesario (2) izond. (Ipar.) justo, -a; preciso, -a; exacto, -a; ajustado, -a (3) adb. (Ipar.) a tiempo, a la hora, puntual, puntualmente (4) adb. (Ipar.) a duras penas; apenas, por poco (5) adb. (Ipar.) bastante, suficientemente (6) adb. (Ipar.) justo en el momento en el que
  fr (1) iz. juste, strictement nécessaire (2) izond. juste ; exact, -e ; précis, -e (3) adb. de peu, de justesse ; à peine, tout juste
  en (1) iz. exact amount; just enough; what is needed (2) izond. exact, precise; correct, right; just, fair (3) adb. hardly, scarcely, barely; only just; almost no/not/none
  port (1) preciso(a), exato(a)

  Entzun:
  

  Detaile, sentimendu edo objektu bat benetan signifikatzeko, le mot juste —hitz doi zehatza— aplikatzea aholkatzen zuen Flaubertek. Adierazi nahi denaren neurri justuko hitza baliatzea: zapatak oinaren neurrikoa behar du; hitzak, izendatu nahi duen egoerarena. Hitz-dunak gara, gutxi-asko hiztun guztion grina da bizi ditugun egoerak zorrotz eta adierazkor esan nahia. Koska da askotan ez zaigula hitz doia burura etortzen, ez dakigula ezagutzen dugunik ere. [Hitz doia, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2015-05-05)] (Berria.eus)

  

  doi (Argazkia: Wikimedia Commons)

  
  
  Ruper Ordorika eta Bernardo Atxagaren ‘Sagarrondo bati seaska kanta’-n ere topa dezakegu doi-doi. Mila esker, Iñaki!

  .@euskaljakintza "doi-doi gizendu sagarrondo ttipi…" #RuperOrdorika ren abesti batean https://t.co/CIMAh81hbp

  — Iñaki Murua (@imurua) May 5, 2015

   
• 

  Maite 12:03 pm on 2015/05/04 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  lupetz 

  iz. (B) Lohia, lokatza. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  lupetz (V-arr; Lar, Añ (V), Dv), lupetza. Ref.: Larrak EG 1958 (3-4), 371. Barro, lodo. “Lupetz, Arratian lokatzari esaten yako” Larrak EG 1958 (3-4), 371. v. lokatz. Erleak lupetz loien balia dira, euren eztiabia gozoak egiteko. Añ LoraS 114. Lupetz puska bat. Añ NekeA 240. Egin eban gizonaren gorputza lupetzeagaz edo buztinagaz. Itz Azald 28. Praka-barrenak loi-loi eginda lupetzez. Kk Ab I 60. Jaiotzatik aldian dakarren lupetzea ezin dabela ganetik kendu. “Fango”. Otx 99. Igurtzi eban arpegia, lupetza zikiña zelanbait kentzeko. Erkiag BatB 45. Lupetzarekin bere irudiz / Adan egiña bazuan. Ayesta 133.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

  [lokatza]: basa, lohi, lokatz, baltsa Ipar., istil Ipar., parta Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. (B) barro, lodo, fango
  fr boue, fange
  en mud, silt,
  port barro, lodo, lama

  Ez zioten entzun, baina keinua seinaletzat hartu zuten eta denek, besteak beste Busturiako gizon-emakumeek, bustitako harriak eta lupetzezko eskukadak jaurtikitzeari ekin zioten.  [Gerlari zuria, Joanes Urkixo (Elkar, 2004), Orr.: 176] (Ereduzko Prosa Gaur).

  

  lupetz (Y Nakanishi, FlickrCC)

  
  

   
• 

  Maite 7:20 pm on 2015/05/03 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  sartalde 

  iz. Horizontean eguzkia sartzen den aldea; mendebaldea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  sartalde (L, BN, S sg. Lh; Lar, Añ, H, Zam Voc), xartalde.

  1. Occidente, Oeste. “Occaso, occidente”, “occaso, poniente” Lar y Añ. Ála nóla oñaztura atratzen den iduzkialdetik eta ikusten den instante batean sartalderaño (Mt 24, 27). BOEanm 1328 (Ur, Ol, Or, IBk, IBe sartalde; Lç okzidente, Ip itzalgia, Ur (V) eguzkijaren sarrera, Hual sargu, Ker sartzalde). Guria egiteko tokiak egon bear du ifarraldearekin sartaldearen artean. It Dial 82 (Ur sartalde; Dv mendebal, Ip ekhitzalgia). Bederatzi legua, sort-aldetik sart-aldera. Izt C 24. Euskara Sartaldekoan, zeñean Deba-ibaitik Bizkaiaren atzenerañoko errienak eta zenbait Arabakoarenak ere sartzen diran. Aran SIgn 201. Sartaldeko luberrietan. Otag EE 1882c, 413. Sart-aldera nago esnetan ni begira. AB AmaE 391. Asi zan zerua illunduten sartaldetik, eguzkia sartuten zan aldetik. Echta Jos 79s. Sartaldeko egi gañean. Ag G 154. Lurraren sartaldeko beste elizak. Inza Azalp 27. Europako sartalde guztian. JMB ELG 29. Europaren sartaldean. Ib. 57. Ekhi-sorguan eta ekhi-sarguan, ots, Zegama aldean esan oi zanez Sortaldean eta Sartaldean. Or EG 1950 (11-12), 50. Sartaldeko lurretara edatu-bearrez Oregonera eldu ziranean. Etxde EG 1952 (1-2), 48. Goidelak ez direla izan Sartalderat etorri ziren lehen Indoeuroparrak. Mde Pr 213. Ondartza orren sartalderantz, izaro edo uarte naiko azia dogu. Erkiag Arran 11. Xartaldea buruz abiatu nundian. Herr 6-11-1965 (ap. DRA; la ref. es incorrecta). Tellamenditik begiraturik / arrizko mendi-katea, / sartaldetikan Arangio ta / Izpizte berriz bestea. AZink 184. Gipuzkoako Beterritik hasi eta sartalderunzkoak. MIH 104. En DFrec hay 37 ejs. de sartalde, todos ellos meridionales.

  v. tbn. Arr EE 1882c, 553. Etxeg ib. 561. Bv AsL 67. J.M. Tolosa EEs 1913, 208. EEs 1917, 135. Ir YKBiz 411. Zait Sof 136. Munita 50. Txill Let 24. Ibiñ Virgil 88.

  + sarralde, sar-alde. (Con eguzki). Eguzkien urteratik sartalderaño. Añ MisE 37. Eguzkiaren sartaldeko murru eta iru dorre bakarrak. Lard 546. Hedatuko zare iguzkiaren ilkhialdetik sarralderaino eta ipharretik hegoaraino. Dv Gen 28, 14 (Ur sartalde; Urt okzidente, Ol oxezki, Ker sartzalde, BiblE mendebalde). Ala eguzkiaren irteerako elizakoai nola sartaldekoak. Ur BulaG 529. Eguzkiaren sartaldeko urak. Arr EE 1885b, 472. Prefetura apostoliko berri bat, Ho-nan iguzki-sar-aldekoa deithuko dena. Prop 1906, 146. Eguzki-sortaldetik eta sartaldetik. Ir YKBiz 292. Basakeria eguzkiaren sartaldekoa dala ere entzun izan dugu. Or EG 1950 (11-12), 50.

  2. Ocaso. Zure aitaren zoriontasuna eta sosegua bere bizimodu genasiren sartaldean. “Ocaso”. Otag EE 1882c, 478. Nere zartzaro izoztuaren pozkida, nere bizitzaren sartaldea argitzen duen argi garbia. Ib. 583.

  Sinonimoak: iz.
  

  [mendebaldea]: mendebal, mendebal alde, mendebalde Heg., etzinalde g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. [puntu kardinala eta orientazioa] oeste, occidente, poniente, ocaso; (maiusk.) Occidente.
  fr iz. [puntu kardinala; orientazioa] ouest, occident, couchant; (maiusk.) Occident.
  en iz. [puntu kardinala; orientazioa] west; (maiusk.) the West
  port oeste, ocidente, poente, ocaso; Ocidente.
  

  EURIAK BUSTITAKO ILUNABARRAREN ANTZERA

  Intziri bakan baten alde

  eman nahi nuen bizitza

  nahiz eta ene deiadarra

  inork aditu nahi ez zuen.

   

  Hauts arteko parabolen baitan

  usteltzera kondenatu ninduten.

  Bata zuridunen labirintoan barrena

  noraezean ibili nintzen

  hamaika mendetan zehar,

  maratilarik gabeko ateak kolpatzen

  munduaren azken mugetara

  ailegatzen ziren pasilloetan galduta.

  Ibiltzearen poderioz

  ttipitu egin ziren ene oinak

  euriak bustitako ilunabarren antzera,

  faroletako argi laranjak bakarrik

  hurbilduz lekuko lanetan aritzera.

   

  Deserriko gutunekin

  egunek sartalderantz

  partitu beharra izan zuten,

  argazki horituetako irribarreak

  gure begiradetan odolusten

  ageri ziren bitartean.

  Ezer esan gabe alde egin zuten

  maiteen genituenekin,

  distantziaren berezko

  behelainotan desagertu ziren,

  istant minbera batean,

  gure bihotzeko arnasa guztiak.

   

  Hala ere noizean behin

  telefono seinaleak entzuten ditugu

  konplizitateak xuxurlatzen dizkigun

  argizariz jantzitako hitzetan.

  Mezu sekretuak jasotzen ditugu

  ametsen altzoan lokartzerakoan,

  gure begiak kausitzen direnean

  marraztu gabeko enkontruetan,

  irribarreek distantziatik

  izkiriatzen dituzten une horietan.

  [Tatuaia bat ene begietan, Txili Lauzirika (Susa Poesia, 2008)]

  

  sartalde (Matthew Paulson, FlickrCC)

  
  

   
• 

  Maite 6:57 pm on 2015/05/02 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  edukien artatze 

  Edukien artatzea marketin profesionalek erabiltzen duten kontzeptua da, nahiz eta, gaur egun, beste esparru batzuetara ere hedatu den. Interneten, egunero-egunero, sortzen den eduki eskergaren aurrean, marketin enpresa eta profesionalek edukiak aurkitu, filtratu, egokitu eta partekatzeko beharretik sortu zen. (Wikipediatik egokitua)

  Sinonimoak:

  Content curation

  Beste hizkuntza batzuetan (Wikipedia):

  es curación de contenidos
  fr curation de contenu
  en content curation

   

  

  edukien artatze (Javier Guallar, FlickrCC)