Gaurko hitza

Recent Updates Page 48 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:29 pm on 2021/08/10 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pizza 

  iz. Opil zapala, eskuarki gari irinezkoa, gazta, tomatea eta beste osagai batzuk gainean dituena, eta labean erretzen dena. Bakoitzak pizza bat eskatu dugu afaltzeko. (Hiztegi Batua)

  Wikipedian

  Pizza mundu osoan ospetsua den italiar jatorriko jakia da. Tomate edota tomate-saltsaz eta mozzarella gaztaz estalitako ogi zapala da, gehienetan garirinez egindakoa. Ondoren, beste edozein osagai gehitu ahal zaio. Pizzak egiten dituzten jatetxe espezializatuek pizzeria dute izena.

  Pizza motak

  • Pizza romana edo pizza erromatarra: tomatea, mozzarella, antxoak, oreganoa, olioa;
  • Pizza viennese edo pizza vienatarra: tomatea, mozzarella, saltxitxa alemaniarra, oreganoa, olioa;
  • Pizza capricciosa edo pizza guratsua: tomatea, mozzarella, perretxikoak, orburuak, urdaiazpiko egosia, olibak, olioa;
  • Pizza quattro stagioni edo lau urtaro pizza: capricciosaren osagai berdinak, baina nahastu gabe.
  • Pizza quattro formaggi edo lau gaztadun pizza: tomateak, mozzarella, stracchino, fontina, gorgonzola (batzuetan ricotta gazta erabiltzen da aurreko hiru gazta baten ordez);

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. pizza
  fr iz. pizza
  en iz. pizza
  port iz. pizza

  Testuinguruan

  Bakoitzak pizza bat eskatu dugu afaltzeko. (Hiztegi Batua)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:29 pm on 2021/08/09 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  amabisaba 

  iz. g.er. Birramona. Ik. aitabisaba.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  amabisaba. Etim. Compuesto según Schuchardt de vasc. ama y rom. bisava, palabra que no parece haber existido. Se trata de un compuesto vasco à part entière, p. ej. *ama-bir-asaba . (G ap. A (que cita el msLond) ; Lar), amabisama (H, s.v. ama ). Bisabuela. Anitzez sumatu oi da, sukalde bazterrean, amabisabaren eresiketa dardarazkoa, Kataliñek lenago antolatua bera. Ag G 366.

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [birramona]: birramona, birramama Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. bisabuela
  fr iz. arrière-grand-mère
  en iz. great-grandmother
  port iz. bisavó

  Testuinguruan

  Anitzez sumatu oida, sukalde bazterrean, amabisabaren edesiketa dardarazkoaz, Kataliñek lenago antolatua bera: Seaska zarrak aur berria du Zeruetatik jetxia, Aingerutxoak ekarri dute Ezur t aragiz jantzia. [Garoa (1912), Domingo Agirre]

  

   
• 

  Maite 9:29 pm on 2021/08/08 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  deserta 

  iz. Ipar. Bazkari-afarietan zerbitzatzen den azken jakia, gehienetan gozoa izaten dena. Ik. postre. Bazkaltzeko: piperrada, zikiroa, gasna, deserta eta kafea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  deserta. (SP, Urt III 283, Gèze). Postre. “Desertako tenorean […] joan da (BN-arb)” Gte Erd 262. Larrunen bazkal-ondoko deserta. (1798). BertsZB 129. Egun guzian / dut nafar xuria / edaten desertan. Monho 62. Bena, ukeiten dit / nik gordinik sopa, / eta desertatako / mihiki saltsa. AstLas 53. Holako bazkariak ez othe du deserta pitta bat ere merezi? Barb Sup 22. Mahainean desertak arraro. Herr 7-7-1966, 1.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [postrea]: postre Heg., azkenburuko (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) postre
  fr iz. (Ipar.) dessert ; entremets
  en iz. dessert
  port iz. sobremesa

  Testuinguruan

  Holako bazkariak ez othe du deserta pitta bat ere merezi? Barb Sup 22. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

   
• 

  Maite 10:32 pm on 2021/08/07 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  katalingorri 

  iz. Amona mantangorria. Ik. marigorri; marigorringo. Katalingorri: egun eguzki, bihar euri. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  katalingorri.

  1. (AN-5vill, L, B, BN), kattalingorri (AN-ulz, B, BN-ciz-mix-arb-baig, Ae, Sal), kattaringorri (AN-egüés-ilzarb-olza). Ref.: Bon-Ond 146; A; A Apend (kattalingorri); EI 384; A EY I 433s.; Iz Ulz (kattalingorri); CEEN 1969, 103; Izeta BHizt (kattalingorri). “Coccinela, insecto rojizo de alitas rojas salpicadas de negro, vaquita de San Antón” A. ” Kattalin gorri, gorri! Fla, fla, fla. Si vuela es señal de buen tiempo” CEEN 1969, 103. Cf. VocNav s.v. catalingorri y catalina.
  Sutik, zeruetan gora pindar gorriak bazoazin, milaka, katalingorri batzu iduri. GH 1926, 95. Kattalin gorri: egun iguzki, biar euri. (BN-ciz). A EY I 433s (tbn., con ligeras variantes, B, BN-arb, Sal). Kattalin gorriak ziloan sartu eta lurrez estali. JEtchep 44. Etxekandere xahar bati zer atseginarekin erranarazi diogun lehen ere aditua genion katalin-gorriaren josteta! Anddere-katagorri [sic], bihar ekhi ala ebi? Eki balinbada, hegaldu hadi; ebi balinbada, zaparta hadi. Zerb Herr 21-8-1958 (ap. DRA s.v. andere-kotagorri ).

  2. (V-m ap. A ), kattalingorri (G-to ap. A EY IV 81). “Aguardiente” A. Ogia ta (Katalin gorri, Konse portu edo) pattar apurtsu bat. Ezale 1898, 250n. Ago oneko kafea; au da lenengo aldea, / bigarrena edatea kattalin gorri maitea. (G-to) “Mistela” . A EY IV 81.

  Sinonimoak: iz.

  [marigorringoa]: amona gonagorri, amona mantangorri, marigorri, marigorringo, matxingorri Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. mariquita ➥ marigorri, marigorringo
  fr iz. coccinelle
  en iz. ladybird (Br); ladybug (Am)
  port iz. joaninha

  Testuinguruan

  Katalingorri: egun eguzki, bihar euri. (Hiztegi batua)

  

   
• 

  Maite 11:44 pm on 2021/08/05 Permalink | Reply
  Tags: J ( 83 )   

  jauretsi 

  ad. jauretsi, jaurets, jauresten || du ad. Gurtu, adoratu. Jainko asko jauresten dituzte. Ahuspez jauretsi zuten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jauretsi. Tr. Atestiguado en Oihenart y Pouvreau, no vuelve a documentarse hasta principios del siglo XX. Pouvreau emplea jaun etsi . Hay jaurestu en Enbeita (127) y Orixe. La forma más empleada para el sust. verbal es jaureste- , aunque hay jaurestute- en Enbeita. En DFrec hay 2 ejs. de jauretsi . (Dv, A, SP, H), jaun etsi (SP). Homenajear, reverenciar. “Reconnaître quelqu’un pour seigneur, le révérer, lui faire hommage” O VocPo. ” Norbaiten iaun etstea, prendre quelqu’un pour maître” SP. Xapelak erauntzirik, hura iaun etsten dutela eta agur egiten diotela. SP Phil 66. [Neskatxek] inguratzen dute Maider eta buruz jauresten. E. Decrept RIEV 1914, 88. Gorputz zuria biluzik erakutsi zionean, bere ahultasunean hain hukigarria, bere ahaltasunean hain jauretsia. Mde HaurB 98.

  (A), jaurestu (BeraLzM). “Adorar” A (que cita O Po). Iainkotan bat huts iauretsak. O Po 53. Jauretsi edo gurtu. KIkV 61. Yainkoa […] Elizean yauresten dute. ‘Dieu est adoré’ . Or Mi 82. Josu-Bijotza jaurestu daben / Tokira juan-etorri. Enb 128. Yaiegunean Yainkoa yaurestera (adoratzera) igo. Ir YKBiz 424 (25, 69 yauretsi (adoratu) ). Belaunikaturik eta burua-as ya[u]retsi bearko duzue. Goen Y 1934, 102 (184 yauretsita). Atarian bizi diran arbasoen yainkoak oro yauretsita gero. Zait Sof 48. Emen dator Norbait […] Jainko au jaurestera. Or Poem 550. Jainko zuzenak / […] baitziran jauresten. Mde Po 88. Agerrazu betarte maitea, / […] lurrak jaurets dutena. Gazt MusIx 133. Itsaslariek numen bakartzat iaurets zatzaten. Ibiñ Virgil 70 (v tbn. 118).

  Sinonimoak: ad. jas.

  [gurtu]: agurtu, erreberentziatu, gur egin, gurtu, adoratu Ipar., agur egin g.e., beakurtu g.e., beneratu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (Erl.) adorar, venerar, rendir culto
  fr du ad. adorer, vénérer, honorer
  en du ad. (Erl.) to worship; to venerate
  port du ad. (Erl.) adorar, venerar

  Testuinguruan

  Ahuspez jauretsi zuten. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 11:47 pm on 2021/08/04 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kuxkuldu 

  ad. kuxkuldu, kuxkul, kuxkultzen || da/du ad. Gip. g.er. Kuzkurtu.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kuxkuldu. (V-gip, G-azp-bet), kuskuldu (G-bet), kixkildu (V-gip), kuskulatu (Dv→A). Ref.: A Apend (kuskuldu); Garate Cont; BAP 1957, 49; Iz ArOñ (kixkildu, kuxkulduta) . Acoquinar(se); entumecer(se), encoger(se). “Se courber, comme brisé” Dv. “Ponerse en cuclillas” A Apend. “Kuxkuldu, agacharse” Garate Cont BAP 1957, 49. “Kixkíldu nau otzak, kixkílketan, encoger (el frío)” Iz ArOñ. “Kuxkúlduta, kuxkúlketan, acoquinarse. […] Kuxkúldu, encogerse. Otzak kuxkulduta, encogido de frío” Ib. v. kuzkurtu. Jenobebak otzak kuxkulduta, gau osoak begirik itxi gabe zeramazkien. Arr GB 68. Txalupakoak bildurrak kuxkulduta, alkarri ziotsaten. Arr Bearg 108 (ap. DRA). Neska txiki bi alkarri begira, kuxkuldu ta ijuti eginez. (V-gip) A EY IV 348. Miguel, Van Gogh, amairik gabeko bideak / begi ernaiak, atzapar kixkilduak / pakea zuengan, […] / giza larriduraren gau honetan. Lasa Poem 113. KUXKUL-KUXKUL EGIN. “Kuxkul-kuxkul eiñ, encogerse” Iz ArOñ.

  KUXKUL-KUXKUL EGIN. “Kuxkul-kuxkul eiñ, encogerse” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: ad. Gip. g.e.

  [kuzkurtu]: kikildu, kizkurtu, kuzkurtu, uzkurtu, mokortu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (ikus kuzkurtu) encoger(se), acoquinar(se), entumecer(se)
  fr da/du ad. (se) recroqueviller, (s’)endurcir, (se) dessécher
  en da/du ad. to curl up, to huddle
  port da/du ad. encolher-se, acoquinar-se

  Testuinguruan

  Gero, ziegaren txoko batean lurrean kuxkuldu zen, txakurra ikusteko moduan, hasia baitzen berriro marmarka. [Gauez harrizko zubiaren azpian, Leo Perutz / J.M. Olaizola “Txiliku” / Joxe Mari Berasategi (Elkar, 2019)]

  

   
• 

  Maite 11:47 pm on 2021/08/03 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  apurkeria 

  iz. Huskeria. Apurkeria bat aski da maiz ene bihotza iluntzeko. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  apurkeria. 1. (-ph- SP (sin trad.), Dv, A), apurreria. Pequeñez, insignificancia; cosa sin importancia. “Bagatelle. Aphurkeria batengatik samurtuak dire, ils sont fâchés pour une misère” Dv. “Una bagatela, una miseria” A. v. apurtasun. Ikusazu bada, Iauna, ene aphurkeria eta erorkortasuna. SP Imit III 20, 2 (Ch beheratasuna, Ip zonbat herbal eta zonbat xabor nizan, Dv ezdeustasun). Gure Iaunak gogo onez behatu duela haren beheramendura, aphurkeriara eta xipitasunera. SP Phil 214. Zeren beheramendua da gure baitan, uste eztugularik, den xipitasuna, aphurkeria, eta deusgutitasuna. Ib. 214. Dakigula hura hobeki dagokala gure ahalari eta aphurkeriari. Ib. 188. Aphurkeria bat aski da maiz ene ilhuntzeko eta ene bihotzaren arthikitzeko. Dv Imit III 20, 1. Biltzen direnean hargatik, ez dituzte bethi aphurreriak aiphu, bainan bai gauza kontsekantenak ere. Prop 1902, 168. 2. ” Apurreria (Vc), residuo, restos” A. ” Apurreri, conj[unto] de cosas pequeñas” A Morf 101. v. apur (II).

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [huskeria]: ezerezkeria, ezgauza, huskeria, txikikeria, zirtzilkeria, ezdeuskeria Ipar., fitskeria Ipar., hutsalkeria Ipar., pegesa Ipar., pegeseria Ipar., xehekeria Ipar., pitinkeria g.e., faunkeria Ipar. g. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. pequeñez, insignificancia, nimiedad, bagatela (2) iz. residuo, resto
  fr (1) iz. petitesse, insignifiance, bagatelle (2) iz. résidu, repos
  en (1) iz. smallness, insignificance, trifle (2) iz. residue, rest
  port (1) iz. pequenez, insignificância, ninharia, ninharia (2) iz. resíduo, resto

  Testuinguruan

  Apurkeria bat aski da maiz ene bihotza iluntzeko. (Hiztegi batua)