Gaurko hitza

Tagged: L Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:06 pm on 2017/04/03 Permalink | Reply
  Tags: L   

  laza 

  iz.  Ipar. Habea. Bere begietan laza bat ikusten ez duenak ikusiko du lasto bat besteen begietan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  laza. v. laz; 1 laxo.

  laz (Lc ap. A; Urt Gram 25, Dv, H (L)), laza (SP, T-L), lasa (vEys, T-L).

  1. Viga. “Poutre” SP, T-L. v. fontal. Nola erran diokezu zure anaiari: “utz nazazu khen diezazudan fits bat begitik”, laz bat zeronek duzularik zure begian? He Mt 7, 4 (Dv laz; Lç gapirio, TB, EvL, HeH, Leon ernai, Ip sumer, Samper, Echn zur, SalabBN pitrail, Ur (G), Ol, Ker abe, Or, BiblE (h)aga). Bere begietan laza bat ikhusten ez duenak ikhusiren du lasto bat bertzeen begietan. Lg II 148. Bonaparte bat zeukaten, / eta hura laza bat zen. “Soliveau”. Gy 111.Horrengatik da nekhe egungo egunean laz eta taula gairik bazterretan atzematea. Dv Lab 349. Tits xume bat ikhusten du bertzeren begietan eta laza lodiena behinere beretan. CantIzp (ap. H). Ostraliatik ekharrarazi behar zen zura eta burdinazko laza edo somerrak. Prop 1892, 178. Giristino gaizo bat jo dute eta umatu makhila ukhaldika, lasa edo somer batetarik dilindan zaukatelarik. Prop 1905, 150.

  2. (Dv >  A). “Gizon laza, homme de haute taille et de forte corpulence” Dv. “Alto, corpulento” A.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [habea]: gapirio, goi-habe, goi-haga, habe, haga (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) viga
  fr iz. (Ipar.) poutre, chevron
  en iz. (Ipar.) beam, rafter, girder
  port iz. (Ipar.) viga

  Bere begietan laza bat ikusten ez duenak ikusiko du lasto bat besteen begietan. (Hiztegi Batua)
  

  

  laza (Argazkia: DeviarArt, Lexis-Saia)

  Save

  Save

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:14 pm on 2017/03/12 Permalink | Reply
  Tags: L   

  lapaitz 

  iz. Uztaoa. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [lapaitz] : lapa-belar (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Leitzako Hizkera Adierazkorra (PDF)

  Belar soroetan izaten den belar txarra. Belar txarrek izaten duten gisan, zainak luze baititu eta arrunt gaiztoa baita garbitzeko, jende gaiztoari esaten zaio. Konparaziotako ere, asko erabiltzen da: Lapaitze beño gaixtogoa da (“Lapaitza baino gaiztoagoa da”). Maila arinekoa da, baina, ez da arruntean aurrez aurre esaten.
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 Adorez, Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es (Bot.) acedera (Rumex sp.) || iz. Mikol. (Hydnum repandum) lengua de vaca. || (Bot.) lampazo mayor, bardana {Arctium lappa}
  fr (Bot.) oseille
  en (Bot.) sorrel, oxalis
  port (planta) azeda, azeda-miúda

  Eguzkia da niregana izpika, amodioaren zoroa gorago haziz lapaitz soro abandonatuan baino. [Ulenspiegelen elezaharra, Charles De Coster / Koldo Izagirre (Elkar/Alberdania, 2007)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  lapaitz (Wikimedia Commons, Burschik)

   
• 

  Maite 11:45 pm on 2017/01/28 Permalink | Reply
  Tags: L   

  lez 

  Bizk. Legez.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adlag. Bizk.

      [legez]: bezala, hala nola Ipar., edu Bizk., legez Bizk., iduri Ipar./Naf., antzo jas., antzora zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es postp. [(B) h. legez] como, en calidad de
  fr comme, en qualité de, en tant que
  en as
  port como

  Gauerdiko airea edaten hasi naiz, errekako edo lakuko ura lez.  [Lagun izoztua, Joseba Sarrionandia (Elkar, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  lez (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 7:37 pm on 2017/01/07 Permalink | Reply
  Tags: L   

  lugorritu 

  iz. Erein gabe uzten den lursaila. Bukatu zen lehortea, eta lugorriak uzta ederra eman zuen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  lugorritu (Lar, H).

  1. “Almagrar” Lar.

  2. lurgorritu (V-arr-m, Gc ap. A). “Rozar o revolver la tierra” A.

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [lurgoratu]: lurgoratu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es ad. binar, arar, labrar, remover
  fr  biner, labourer
  en to hoe, dig over; till, plow
  port binar, arar, sulcar
  

  Gustatu edo ez, lurra altxatu du, lugorritu du ingurua. Hortik, sastrakak, haritzak edo asunak aterako diren, ez dugu guk erabakiko. Fundazioak programa egin behar zuen eta egin dugu. Orain politikariek erabaki behar dute apustu hori zertarako zen eta zertarako nahi duten aurrera begira. [«Gustatu edo ez, 2016ak ingurua lugorritu du. Hortik, sastrakak, haritzak edo asunak aterako diren, politikariek erabakiko dute», Xabi Paya (Naiz.eus, Amagoia Mujika)]
  

  

  lugorritu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 12:11 pm on 2017/01/01 Permalink | Reply
  Tags: L   

  lantzurda 

  1 iz. Ipar. eta Naf. Euri lanbroa. 2 iz. Ipar. eta Naf. Antzigarra. (Hiztegi EntzikloBatuapedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  lantzurda. v. lantxurda.

  lantxurda (AN-ulz, L-ain, BN-arb-baig, Sal, S, R; Gèze, Dv, H), lanxurda (BN, S; VocBN, Gèze 334 (-ü-)), lantzurda (BN-baig, R; H). Ref.: VocPir 80; A (lanxurda, lantxurda, lantzurda); Iz Ulz; Gte Erd 254.

  1. “Ondée mélangée de neige et d’eau, tombant en petite quantité” VocBN. “Lanxurda, aguacero de agua y nieve, cayendo en pequeña cantidad” A. “1.º agua de la niebla; 2.º llovizna” Ib. “Lantxurda ari zelarik (BN-arb)” Gte Erd 254. v. langar. Iautsi zara gure bilha, / uri lanxurda legez. Hm 87 (v. tbn. 130, 152). Lanxurda gisa, xortilaka jausten baitira haren erranak, xokho-mokho gehienetarat. SoEg Herr 9-8-1956, 1.

  2. (AN, S; Aq 375 (AN), H), lanxurda (SP vEys), lantzurda (G-azp-to-nav, Ae; -nz- V-gip; Lar, Dv (G), H), lantxurde (G-nav, AN-olza), lantzurde (V-gip, G-azp-nav, AN-ulz, B). Ref.: Bon-Ond 137; A; Echaide Nav 34s; Iz UrrAnz (lantzurdía), To (lantzurda), Als (lenoó); Elexp Berg (lanzurda); Gte Erd 86. Escarcha; gotas que quedan en las hojas después de la lluvia. “Eau demie glacée, verglas” SP. “Escarcha más gruesa, que prendiendo en los árboles, parece que ha nevado” Lar. “Lanzurde, escarcha” Garate 6.a Cont BAP 1949, 360. “Auribeé dana lantzurdiá kuando elúrra ein zeela; arboliak itsetsiik lantxurdiakin” Iz Als (s.v. lenoó). “La niebla que se hiela en los árboles de los altos. Lantzurde gitxi; auntzan adarra (V-gip); lantzurdia, lantzurde gutxi (G-azp)” Iz UrrAnz. “Lantzurde egin du (B)” Gte Erd 86. Cf. VocNav: “Lanchurda o lenchurda, carámbano de hielo (Cuenca). Me he quedado como una lanchurda”, y “lanchurria, niebla muy fría que deja hielo en las ramas de los árboles (Tafalla)“. Ur-ondotik osto-pean / ikharan dago gaxo lantxurda. Elzb Po 185. Benedika jauna, lantxurda eta ihintz guziek. Dih MarH 139 (ap. DRA). Nestatia oboroagotanda ungurunetan, noiz ta karrontek eta arrosadek eta lantxurdak galaraztanteinian erintziuak. Mdg 145. Elurrez zuritutako mendien gañetik igaro ta beroneurria beeratuaz goizetan lantzurde piska bat agertzen bada ere itxas inguruan. EEs 1912, 226.

  3. lanxurda (B ap. A; VocB <lanxuda>), lantzurde (B ap. Izeta BHizt). “Bruma, humedad de la nube” A. “Humedad. Mendi zoko hoietan bazen lantzurde haundie” Izeta BHizt. “Lanzurda (L, B), humedad que se pega a la ropa como si hubiera lloviznado. Lanzurda uda ta negu uririk gabe lanoak ematen duen ezetasuna da (L)” A. Hats-hantuarekin sahetsa goiti eta beheiti zerabilala, mihia luzatua, hunen axaletik lantxurdan odolaren bafada bazoakolarik. JE Bur 62.

  4. “Lantzurda (G-to-nav), nieve menuda y dura” A.

  Sinonimoak: iz. Ipar./Naf.

      [lanbroa]: euri-lanbro, euri-langar, euri-zirin, lanbro, langar, lantxurda, lantzer, zirimiri, zarama Bizk., landur g.e., eurixka Ipar. g.e.

      [antzigarra]: antzigar, intzigar, zurda Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (GN/Ipar.) llovizna (2) iz. (GN/Ipar.) niebla, bruma (3) iz. (GN/Ipar.) escarcha
  fr (1) bruine (2)brouillard, brume (3) givre
  en (1) drizzle, misty rain (2) fog (3) frost
  port (1) chuvisco, garoa (2) névoa, nevoeiro, bruma (3) geada

  Lantxurda-tantek distira esnetsua egiten zuten ilunpeetan. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  lantzurda (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:36 pm on 2016/11/12 Permalink | Reply
  Tags: L   

  lakio 

  iz. 1. Piztiak harrapatzeko prestatzen den soka urka-bilurduna. Azkonar eme bat bizirik lakioan harrapatu nuen. 2. (Ipar.) Janaria eramateko zorroa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [sarea]: lazo, sare, segada Ipar., lakirio Bizk., xedera Ipar. jas.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (B) lazo; trampa (2) iz. (Ipar.) zurrón, morral
  fr iz. lacet [piège]
  en iz. trap
  port (1) iz. (B) laço; armadilha (2) iz. (Ipar.) surrão

  Egiazkoa, jatorra, bertakoa. Hitz hauek datoz herritartasuna definitzera. Oso gureak dira dagoeneko. Eta mesfidantza osoz hartu behar ditugu, lakioak baitira. Oso arriskutsuak, batez ere, datsegit/desatsegit jolas batean aske hautatzen dugula sentitzeko ematen diguten aukera bakarra burua lakioan sartzea denean.  [Trump eroaren lakioa, Edu Apodaka (Berria.eus, 2016-11-10)]
  

  

  lakio (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 9:04 pm on 2016/10/15 Permalink | Reply
  Tags: L   

  labirinto 

  iz. Elkar gurutzatzen duten bide bihurgunetsuen sarea, bertatik ateratzea nekeza gertatzen dena. Kretako labirintoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [labirinto] : galmendi (Adorez Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. laberinto (2) iz. (Anat.) laberinto
  fr (1) iz. labyrinthe (2) iz. (Anat.) labyrinthe
  en iz. labyrinth, maze
  port iz. labirinto

  Norabidearen zentzua erabat galdua nuen ordurako, labirinto batean nengoela ulertu nuen. [Euskal karma, Jon Alonso (Susa, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  labirinto (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)