iz. Ipar. Bokata egiten den lekua. Herrian kontatzen zen nolako izialdura pasatu zuen Marcel txikiak, ilunpea zetorrela, behin latsagiaraino jo zuenean. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
latsagia. (S ap. Lrq ; Chaho, H (BN, S); -gi BN-mix ap. A Apend ), latsagu (S ap. Lrq ). “Lavoir, lieu ou l’on lave le linge” H. Mendikotarrek, laster badükie kabale edangia eta latsagia berri berria. Herr 28-8-1958, 4. v. tbn. Eskual 21-2-1908, 4.
1 adb. Bizk. Gehiegi. (Dagokion aditzaren edo adizlagunaren ezkerrean ezartzen da). Penitentzia ez betetzea edo lar luzatzea. Ez dio geroari lar begiratu behar. Lar janak eta edanak. Asko eta lar egin zuen nire alde. || (Izen bati dagokiola, haren eskuinean). Ik. larregi. Beldur lar har ez dezaten. 2 adb. Bizk. (Izenondo baten ezkerrean, konparatibozko era adierazteko). Burua lar bero: burua beroegi. Lar ondo ere jakingo dut nik zer erantzun. Lar zorrotz erantzun zion. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
lar. v. lahar; 1 larre.
lar. Tr. Documentado en la literatura vizcaÃna (tbn. en alguna ocasión en Orixe). En DFrec hay 3 ejs. 1. (V-ger-ple-arr-oroz ap. A; Lcc, Mic 6r, Lar, Añ (V), H), laar (H, s.v. larria ). (Adv.). Demasiado. “Largamente” , “demasiadamente” Lcc. “Mucho, adverbio” Lar, Añ. “Sobrebeber, geitedan, larredan ” Lar. “Sobresalir, (c.) gei, (V) lar agiri, izan ” Añ. ” Lar-edana, qui a trop bu” H (que lo relaciona con larri). v. larregi.
Lar janak eta edanak gitxitara nenkarre. RS 438. Lar> adi bazagokaz / fabore bateri. “Si mucho le mira” . Mic TAV 3.1.27. Lar bete eztitezen. Añ LoraS 147. [Txorijai] eiza ta enparau eralketakin lar ekiten yake-ta. ForuAB 151. Gizagaxua lar> bustitzen zan. Or Tormes 33. Lar estutu gabe. Enb 130. Lar gordetzen zaizkigu. “Nimis” . Or Aitork 326. Ez deutsa geroari lar begiratu bear. Erkiag BatB 119. Jentiak lar belarriak altzau eztagizan. Gerrika 125. v. tbn. CatLlo 40. Laux BBa 2. (Con sust., como cuantificador indefinido). Ea […] zelo lar daukeenz. Cap 113. Lar da kulparik. Bast 18. Bildur lar artu ez daien. Añ LoraS 35. Len zuretzako ziran nekiak, / len bero lar eta otzak. Enb 81. Akatsik eta lazeriarik lar. Erkiag BatB 115. Gozotasun lar. Ib. 148. Batzuek diru lar ta / bestek gutxi dute. Ayesta 115. Lar belozidade ekarren aurretik etorren orrek. Gerrika 167. (V-ger-gip). Ref.: A; Etxba Eib; Holmer ApuntV. . (Ser, parecer, etc.) demasiado. ” Lar dira, Maria, gona bi: erantzi bei batori (V-ger)” A. Eztira asko, geiegi ta lar lenagokoak? Añ LoraS 155. Au lar da niretzat! Otx 139. Gogoa kentzeko […] naiko ta lar dira-ta. Eguzk GizAuz 130. Iñok emoniko arta-garauna eioten eroatea be lar eritxola. Bilbao IpuiB 173. v. tbn. Enb 139. (V-ger ap. Holmer ApuntV ). (Con adj.). ” Lar andia da ori ” A Morf 337. Biotza samur lar. Zav Fab RIEV 1907, 94. Egun luze lar geldia. Azc PB 31. Burua lar bero. Enb 166. Itza lar labana dozu. Laux AB 49. Nire burutasunak lar illunak izan dira. Erkiag Arran 74. (Con adv.). Eta lar ondo be jakingo dot nik zer erantzun. Bilbao IpuiB 28. 2. (Mic 6r, A Morf 677), laar (A Morf 677). (Sust.). Exceso, (lo) demasiado. “DemasÃa” Mic 6r. ” Larra dana da txarra (V-arr)” Gte Erd 226. Laarrik ez onik. RS 45. Adinona larra baño obe da. Ib. 30. Larrak larritzen, gitxiak arbinzen. Ib. 260. Larrak gitxia ekarten dau. (V-ger). EZBB II 45. 3. (V-ger ap. EI 381 ). (Adj.). Excesivo. Alde egiteko bekatu-bideak, lagun okerrak, berbataldi loiak, ordi-lekuak, joko larrak ta galbide deungak. Añ EL1 81 (cf. joko larregijak Mg CO 289, joko geiegiak Mg CC 192). Munduko ondasunen desio lar bat. Ur CatArrig 91. Gergorio etzan epe larrekoa onango orduetan. Akes Ipiñ 32.
[gehiegi]: gehiegi, sobera, soberarik Ipar., larregi Bizk., sobra Heg. beh.lar zenbtz. Bizk.   Â
[gehiegi]: gehiegi, larregi Bizk.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
esadb. (B) (dagokion aditz, adberbio edo izenondoaren ezkerrean ezartzen da; eta izen bati dagokionean, haren eskuinean) demasiado fr adb. trop, excessivement en adb. too much port adb. demais
Mendebaldera, urruti, pastel zeruan, eguzki gorri-laranjatua ozeanoan etzaten ari zen poliki. [Litxarreroak, Thompson, Jim (Miel A. Elustondo), Igela, 2013)]
iz. Larruazala.Larmintz leun, mehe, guriak dituzten mutil eta neskak. Gure berezitasuna ez da europar izatearen hezur-mamiei usain eta kolore berezi antzekoa ematen dien larmintz mehea baizik.(Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
larmintz. (Izt, H (G), T-L), larrumintz (G-to, R-uzt ap. A ; H), narrumintz (V-arr-oroz-m ap. A), larpintza (det. H s.v. pintza), larrupintza (L-ain, BN-baig ap. A; det. H s.v. pintza ). Cutis. “Épiderme” T-L. Berenez dirala gorputz liraiñ, galant, larmintz me zuri-gorri ederrakiko osasuntsuak. Izt C 213. Len bezain larminz eder-leunekoa [olio irakiñetatik irten] . Lard 534. Bere larmintzaren gañean korapilloz betetako soka bat zerabillen, bere gorputza tormentatzeko. Arr Bearg 385 (ap. DRA). Arpegiko larmintz soilla zimel. Mok 4. Bere larmintz eta kolore ederrak galdu. Arr GB (ed. 1960), 25. Gure bereztasuna ez da europartasunaren hezur-mamiei usain eta kolore berexi antzekoa ematen dien larmintz mehea baizik. MIH 88. Serestarrek ostoen larru-mintza nola orrazten duten. Ibiñ Virgil 85. ” Badagok larruphintza ederrik, es quisquilloso (Lander)” DRA.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Anat.) piel; cutis fr iz. peau en iz. skin; complexion port iz. pele
Testuinguruan
Hanna ez da inola ere emakume zaharra, baina nik, noski, haren larmintz zimeldua nekusan, haren betazpi puztuak ere bai, eta haren baldoki zimurtuak; niri axolarik ez, baina ikusi, banekuskien. [Homo Faber, Max Frisch / Joxe Austin Arrieta (Elkar, 2001)]
Reply