Gaurko hitza

Tagged: T Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:04 pm on 2020/05/08 Permalink | Reply
  Tags: T   

  ttattola 

  iz. Etxola.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ttattola. (BN-baig ap. CEEN 1969, 132 y 211).
  Caseta.
  Guardianoaren ttattolan pint’erdi bat edan eta Luzaideko alderat jaustera zoalarik, alimaleko mandozain muthur beltz bat ondoratzen zaio. Barb Sup 129s. Gizon gaixoa ereman zuten petrolak eta atxikitzen diren ttattolara. Ib. 48. Ariñez egiten dituzte ttattolak eta arras dibertitzen [haurrak], / Itsasoak igorri arrain-kuskuekin. Herr 25-9-1958, 4. Ez duzu ikusi pasatzean? Hor du bere ttattola, karrika buruan! Larz Iru 104. Zakur trebea omen naiz […]. Itxuraz, beti loak harturik nago, ene ttattola aitzinean. Etxarren Huarte 9.

  Sinonimoak

  iz. [ttattola]: etxola, ola Ipar., kaserna Gip.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak)

  • es iz. caseta
  • en iz. hut
  • fr iz. cabane

  Testuinguruan

  Basoaren erdian bizi zen ttattola batean.

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 12:00 am on 2020/03/26 Permalink | Reply
  Tags: T   

  test 

  1 iz. Gaitasuna, adimena edo zerbaiti buruzko ezagutza neurtzeko proba, emaitza mekanikoki neurtzeko aukera ematen duena. Adimen testa. Azterketa test gisakoa izango zela jakinarazi zien ikasleei.

  2 iz. Zerbait egiaztatzeko egiten den analisi kimiko edo biologikoa. Ik. proba 4. Hiesaren testa. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  test. Test. Eta “test” moduan erabil ditzakegu. MEIG VIII 36.

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. (Psikol.) test, prueba (2) iz. (hed.) test, examen (3) iz. (Med.) test, análisis
  • en (1) iz. test (2) iz. [azterketa] test, exam
  • fr iz. test
  • port iz. teste

  Testuinguruan

  Osasun arloko langileei testak egiten hasi zaizkie.

  

   
• 

  Maite 10:48 pm on 2020/03/23 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txerto 

  1 iz. Landare baten enborrean edo adar batean txertatzen den beste landare baten adarra. Ik. mentu. Hauta ezazu txertoa arbola gaztean eta ez zaharkituan. Madariondoa, txertoen bidez antzaldatuta sagarrak ematen. 2 iz. Txertatzea. Txerto batzuk landarearen beheko aldean egiten dira; goiko aldean beste batzuk. Azaleko txertoa eta txerto ziriduna. 3 iz. Pertsona edo animalia bati gorputzean sartzen zaizkion bakterio edo birus ahulduak, horiek sortzen dituzten eritasunen kontra babesten dutenak. Koleraren kontrako txertoa. (Hiztegi batua)

  Sinonimoak: iz.

  [mentua]: mentu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. injerto (2) iz. (Kim.) injerto (3) iz. (Med.) vacuna
  fr (1) iz. (Nekaz.) greffe, greffon (2) iz. (Med.) greffe, greffon (3) iz. (Med.) vaccin
  en (1) iz. graft (2) iz. (Med.) vaccine
  port (1) iz. enxerto (2) iz. (Med.) vacina

  Testuinguruan

  COVID-19ren aurkako txertoa aurkitzeko lasterketa frenetikoa hasi da. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:17 pm on 2020/02/10 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txatxala 

  adj. Bizk. Emakumeez mintzatuz, memeloa. Ik. mamala. Txatxala galanta da bera. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txatxala.

  1. (V), txatxal (V-gip), xatxala (Lh). Ref.: A; Rollo 26t; Iz ArOñ ; Etxba Eib ; Elexp Berg . “Mujer casquivana, charlatana. ¿Será la voz txotxolo aplicada a la mujer, a imitación de otras lenguas dotadas de terminación genérica? Iñogaitik esan bear dau orrek barritsua dala: txatxala, beti txutxu-putxu ta ziri-mara dabillen orrek? (V-m)” A. ” Xatxala (Lf) cocot[t]e” Lh. “Una chochola” Iz ArOñ. . “Se dice de las hembras y parece ser la forma femenina de txotxolua que se aplica a varones. […] Txatxala galanta da bera beintzat! ” Etxba Eib. . ” Zetan abill or, txatxalioi alakuoi. Neska ori txatxal samarra da ” Elexp Berg. . Marikontze eskallu, txatxala, eskel, petralari. Ag Kr 68. Ai, txatxala burubagea ni! Ib. 114 (en boca de Mañasi). Zer andra! gizona be barria billau don ala? Norekin abil i, txatxaliori (insustancial) alakuori? SM Zirik 68. Orain zoaz […] baña bidean neska txatxalei, emakume ganorabakoei begira astirik galdu barik. Abeletxe GaziG 99. Emakumeak be orretarako eratsuak bear dabe izan, ez txatxalak. Ker 1 Tim 3, 11. (Ref. a varones). [Zer diñostaz] txatxal onek? ‘¿Qué está diciendo este villano?’ Otx 85 (v. tbn. 170). v. tbn. Alz Bern 68.

  2. ” Salda au txatxalia dago, este caldo está insípido” Etxba Eib. .

  TXATXALA-PATXALA. “(V-gip), hablar sin sustancia” A. v. txitxili-patxala.
  

  Sinonimoak: izond. Bizk.

  [mamala]: tuntun, zuntzun Bizk., mamala beh., memela Bizk. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) mujer casquivana, mujer de poco juicio, mujer inocente/alelada/lela/zopenca/embobada
  fr iz. (B) woman of little judgment, innocent woman / finned / stupid / dull
  en iz. (B) femme au jugement bas, femme innocente / à ailettes / niaise
  port iz. (B) mulher de pouco julgamento, mulher inocente / barbatana / lela / zopenca / embobada

  Txatxala galanta da bera. (Hiztegi Batua)

   

  

  txatxala (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:24 pm on 2019/11/11 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txobo 

  izond. (B) Ezkerreko eskuaz baliatzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txobo. “(V-och), zurdo” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

  [ezkerra]: ezker, ezkerti, ezkerdo g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (B) zurdo, -a
  fr izond. gaucher, -ère
  en izond. left-handed
  port izond. (B) canhoto(a)

  Txomin txoboa da eta ezkerreko eskuarekin idazten du.  #gaurkohitza

  

  txobo (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:08 pm on 2019/10/21 Permalink | Reply
  Tags: T   

  txo 

  iz.  1 Bizk. Gizonezkoekin, eta, bereziki, mutikoekin, erabiltzen den lagunarteko bokatiboa. Txo, nagusi bila habil? Txo, Pello, lo dauden gizonak honetarako iratzartu dituk? 2 iz. Ontzi-mutila. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 txo. (G-nav, AN-ilzarb-egües-olza; Aq 1264 (AN) A). Ref.: Bon-Ond 144; Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A.”Grajo” Aq 1264. “Corneille” (AN-egües-olza) Bon-Ond 144. “Corbeau” (AN-ilzarb) Ib. 144. “Corneja (ave)” A. Cf. VocNav: “Choa, pájaro granívoro parecido al grajo (Montaña, Pamplona, Cuenca). Nombre que dan al grajo (Ribera, Larraga)”. Ollazaleak goraipatu zuen bere izugarrizko abiadura egatzen; […] beleak eta txoak beren aztiantzak edo adibinazioak. Zeruko Argia. Illeroko aldizkingi edergarriduna (1919-1936, 1954-, 1964-). “>ZArg 1956, 44.

  2 txo. 1. (V-ger-m-och; Ort Voc ). Ref.: Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A; Etxba Lexicón del euskera dialectal de Eibar (1965). “>Eib; El idioma vasco hablado. Un estudio de dialectología euskérica (1964) liburuari dagokio. “>Holmer ApuntV. “Exclamación para llamar a los muchachos” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. ” Txo, txo txo. Gazteagoai edo bardinsamarrai dei egiteko era bat, Arranondon guztiz asko esaten dana” Ag Kresala (1906). “>Kr 20. ” Txo! se dice imitando a los de Ondárroa. Txo! nungua zara zu? ” Etxba Eib. . v. to, 3 txo txo. Txo, Satika, lo dagozan gixonak onetarako iratzartu dozak? A BGuzur 132. Txo, Mangoliño […] nun ikusi dozue zuek Sardinzarren txalopea? Ag Kr 20. Txo! tire aurre trabenara ta esaidxok trabenerieri ur anpur bet omoteko, yarra baten. Ort Oroig 21. Txo, nagosi billa abil? Or Tormes 63. Txo, iriki itzak kontserba-kaja oiek. Anab Poli 42. Txo, ementxe egin bear yeutsaguk gure patroi nagusiari agurra. Erkiag Arran 50. “Txo! ekak sua” erran zion bati. Osk Kurl 158. Ordun bai, txo, Ama Santa Clara-ren debosiñu Ondarrun! Lek SClar 103. En DFrec hay 7 ejs. v. tbn. Bilbao IpuiB 69. SM Zirik 148. Lab SuEm 189. 2. (Sust.).Grumete. v. 3 txo txo (2).[Ontzia] Bilbaokua zan eta bere barruko gustijak, onzpurutik asi ta azkenengo txoraño, bizkaitar euzkeldunak ziran. Kk Abarrak (1918). [II]: Bigarrengo Abarrak (1930). “>Ab I 80. Txo moskortuba. Laux AB 91 (tít.). Itxastarren barre-zantsuak / txoarek edan baitaruak. Ib. 91. (Como nombre propio).Txo galtzetin utsik jarri zanean orpoan izugarrizko puska palta zuana pintura beltzez berdindua zeukan. Anab Poli. Mutil umezurtz baten ibillaldiak (1958). “>Poli 54. An ari ziran Txo ta beste bat, alde banatik, baldea sokarekin lotua uretara bota ta urez beteta beetik gora ateratzen. Ib. 54.

  3 txo.

  1. “Jo, lo mismo txo, so, que se dice a las bestias” Lar. v. 2 so.
  2. “(S), voz con que se expulsa a los cerdos” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. Cf. txo-marro-txo-txo.

  Sinonimoak:

  interj. Bizk. [to!]: to, txotxo Bizk.

  iz. Bizk. g.e. [ontzi-mutila]: ontzi-mutil, aieneko g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) interj. (B) [mutilei deitzeko] ¡eh!, ¡oye!, ¡chaval! (2) iz. (B) muchacho que ayuda en el barco
  fr (1) interj. (B) [mutilei deitzeko] écoute! (2) iz. (B) matelot
  en (1) interj. (B) [mutilei deitzeko] hey!, say!
  port (1) interj. (B) [mutilei deitzeko] eh!, ei!

  Txo, nagusi bila habil?  (Hiztegi batua)

  

  txo (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:44 pm on 2019/08/26 Permalink | Reply
  Tags: T   

  tilet 

  iz.  Marka diakritikoa; bereziki, azentu grafikoa. Tilet hau (‘) deitzen da frantsesez apostrophe. Hots bustietan tileta erabiltzea proposatu zuen, ñ-an bezala. || tiletez tilet Xehetasun guztiekin. Horiek oro tiletez tilet dakizkit. Itsasuarrek jarraiki nahi izan zieten tiletez tilet Maria Piparen aholku guztiei. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  tilet (S ap. A; Dv, H), tileta (VocBN, Gèze).

  1. Tilde, signo de puntuación, acentuación, etc. “Point” VocBN, Gèze y Dv. “Accent dans l’écriture (Arch)” Dv. “Point ou virgule” H. Tileta hau (‘) deitzen da franzesez apostrophe. Arch Gram 7. Franzes minzoan badire oraino hirur tileta, é, è, ê. Ib. 4. Iota bakhar bat edo tilet bat ez dela legetik galduren. Dv Mt 5, 18 (Leon tilet, Ip tileta; TB letra tilet; Lç punktu, He pontu, Echn, Hual, Samper puntu, Ur tilde, Ur (V), IBk, IBe izpi, Ol tiltxo).

  “Tilet bat eztu eskas, il n’y manque pas un point, une virgule; tout y est complet” H.

  Bortzgarren bat yausten da guzien ondotik / Ttipi, mehe, beltxaran, hitsa kopetatik / […] Etzuelarik ere agertzen koleta; / Broderia horiez egina tileta. (Interpr?). Hb in BOEl 84.

  2. (L, BN-ciz, S ap. A; Dv (BN-bard)). “Pulla, alusión mordaz” A. Phediku ederra atzoko hori: zer tiletak eztütü igorri jaun misionixtak farisauaren khidekuer! Egunaria 28-9-1972 (ap. DRA).

  3. Título, calificativo. Lerro-lerro, [pilotari] hoberenen izenak […]. Lehenak hartza iduri: bigarrenak ez zorrik nihori: eta bakotxak bere tileta. Zerb Azk 67.

  4. Rasgo. Osoa litake oraino [gorputza], betiko bere arpegi goxoaren tilet guziekin. Ardoy SFran 268

  Sinonimoak: iz.
  

  [eztenkada] : eztenkada, ziri, zirikada, piko (AdorezSinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. tilde [en el sentido amplio]; cedilla
  fr iz. tilde [signe orthographique]
  en iz. [azentuarena] written accent; [ñ-rena] tilde
  port iz. acento gráfico, til; cedilha

  Ç hautsiak tileta darama. #gaurkohitza

  

  tilet (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)