Tagged: Z Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:03 pm on 2014/10/26 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zopizartu 

    du ad. (G) Lurra azaletik jorratu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegia

    zopizartu.

    “(G), quitar las hierbas de los tepes” A.

    (V-gip, G-goi; -aar- V-gip), sapisaartu (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (zopizaartu), UrrAnz; Vill Egan 1968 (1-6), 92; JMB At; Elexp Berg. “Cortar con azada las hierbas de la superficie del suelo” Iz ArOñ. “Descortezar la tierra con la azada” Iz UrrAnz. “Remover con azada la superficie de tierra que se va a arar” JMB At. “Zopizartu ba azalatxurratu moduan izangok. Buelta emon, zera, azaleko bedarra” Elexp Berg (s.v. azalatxurratu).

    (Fig.).  Oraindaño, naiz euskal-bizikera, naiz aberriaren oroia zopizartzen eta azterkatzen jardun degu. JMB ELG 9.

    Sinonimoak: iz.
    [Lurra jorratu] : jorratu, saratu, txaplatu, ixarratu (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Collins eta Word Reference hiztegiak):

    es ad. (G) escardar
    fr Agr sarcler, échardonner.
    en VT to weed, weed out
    port vtr Agr escardear

    Entzun:

    Resurreccion Maria Azkuek, Sabino Aranak eta Miguel Unamunok hartu zuten parte lehia akademikoan eta, kontu jakina da, Azkuek irabazi. Urte batzuk geroago, 1901ean, Unamunok euskararen bazterrak zopizartu zituen eta eskandalu sekulako baten hautsak harrotu Lore Jokoena bezalako plaza sinboliko batean esandakoekin:

    “Euskarak ezin du bizitza modernora egokitu (…) Bilbo euskaraz mintzatzen (ikustea) kontraesan bat da (…) Euskara bukatzen ari da (…)Lurpera dezagun modu santuan (…)”. [Unamuno eta euskararen tema, Anjel Lertxundi (Hamabostero, Urgainen. 2014-10-26)] (deia.com)

    zopizartu (Irudia: hogar.mapfre.es)

     
  • Maite 9:10 am on 2014/09/14 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zaingorri 

    BOT. Ik. geranio.  1. Geraniazeoen familiako eta Geranium generoko landare belarkara eta urteroko edo bizikorren izen arrunta. Hosto konposatuak eta bost petalodun lore gorri, zuri edo urdinak dituzte. Fruitua kapsula-motakoa da. 2. Familia bereko eta Pelargonium generoko landare belarkaren izen arrunta. Lore ikusgarri eta usain onekoak dituzte eta apaingarri modura landatzen dira. Leiho-geranio ere esaten zaie.   (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zaingorri (G-goi-to, AN-5vill; H), zangorri (V-gip), saingorri. Ref.: A; Arin AEF 1955, 110; Elexp Berg (zan gorri).

    1.Cuscute” H. “Hierba que crece entre peñas o en las paredes, de raíz roja, hoja como el perejil” A. “Paretetan egoten omen da, baina ez da pareta bedarra” Elexp Berg. Cf. VocNav s.v. zangorri.  Aien, saiñgorri, belaunbelar, barrabasbelar ta orlakoak. Ag G 23n.

    2. Arteria. “Artère” T-L. Odol au da txit kolore gorrikoa eta korritutzen duen zañai deitutzen diogu zaiñ gorriak. Aran-Bago ManMed 259. Siñopa batzuek, larruturik, zaiñurdiñak (venas), zaingorriyak (arterias) eta arraiak ikusten zitzaizkaten. J.M. Tolosa EEs 1913, 177. Zolan ikusiko dugu zain-gorri bat, eskuin eta ezker tuio ñimiño batzu igortzen dituena. JE Med 32.

    3. Inflamación de los vasos linfáticos. “Linfavigitis (G-bet)” Garate 6.ª Cont BAP 1949, 364.

    4. Geranio. v. ZANGO-GORRI. Errotarime lerdenak / zangorriz dauko ulia. “Tiene geranios”. Laux AB 78. Zaingorri edo jeraneo zurigorriztak eukazan ontzietan. Erkiag Arran 58. Leio batzuetan zangorriak ageri ziran. Anab Poli 86. Loretegian zangorriak, suarrostoak, arkakaratsak eta […] ortentsi eskergak ikusten ziran. Amez Egan 1964 (1-6), 118.

    Sinonimoak: iz.
    [geranio] : geranio (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es geranio
    fr geranium
    en géranium
    port gerânio

    Entzun:

    Leiho batzuetan zaingorriak ageri ziren. [moldatua] Anab Poli 86. (Orotariko Euskal Hiztegia)

    zaingorri (FlickrCC, Centurion)

     
  • Maite 2:29 pm on 2014/08/15 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zazpizango 

    iz. Ipar. g.er. ‘ehunzangoa’.  ZOOL. Hankapare bana duten segmentu ugariz osatutako gorputza duten artropodo karniboro eta terrikolen izen arrunta. 3 cm baino luzeagoak izaten dira eta buruan erpe pozoitsu pare bat dute. Gehienetan lurrean, hosto artean eta egur usteletan bizi dira. 2.500 espezie inguru daude eta Chilopoda klasea osatzen dute. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan ‘ehunzango’)

    Sinonimoak: iz.
    [ehunzangoa] : ehunzango (tekn.); zoko-zorri, infernuko katu (Elhuyar eta Adorez hiztegiak)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Zool.) ciempiés
    fr mille-pattes, scolopendre
    en centipede
    port centopéia

    Entzun:

    Zazpizango ugari ikusi genuen atzoko mendiko bueltan. 

    zazpizango (Karobi Photography)

     
  • Maite 8:05 am on 2014/07/21 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zurtz 

    iz. Gurasorik gabeko umea, umezurtza. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [Gurasorik gabeko umea] : umezurtz (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es huérfano, -a
    fr orphelin, -e
    en orphan
    port órfão

    Entzun:

    «Ematen du zurtz jarraituko duela euskarak, ahaiderik gabe, baina ez da larritzekoa». Munduan badira 350 hizkuntza familia, eta ahaide ezagunik gabeak dira 120-130 bat. Euskara ez da bakarra, hortaz. [Euskara: ez arraro, ez bakartu, Mikel P. Ansa (Berria.eus, 2014-07-19)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    zurtz (Gaurko hitza, CC)

     
  • Maite 6:02 pm on 2014/07/12 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zabor-posta 

    iz. Hartzailearen baimenik gabe bidalitako mezuak dira. Orokorrean helburu komertziala izaten dute, iragarki itxurako mezuekin, biktimak engainatuz etekin ekonomikoa helburua duten mezuak ere ohikoak diren arren. Jarraitu irakurtzen… (Wikipedia)

    Sinonimoak: iz.
    [spam]: publizitate-erauntsi, spam (Euskalterm)

    Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm eta Wikipedia):

    es buzonfia, spam, bombardeo publicitario, correo basura, mensaje basura
    fr polluriel
    en spam
    port spam

    Entzun:

    Gorrotatutako zerbait da zabor-postaren kontu hau. Gogaikarria izateaz gain, banda-zabalera handia kontsumitzen du. Badaude, ordea, mezu hauek iragazteko sistemak. (Wikipedia)

    Jaso nahi ez den posta blokeatzen duen antispam programa bat instalatu, jasotako zabor-posta asko gutxituko zaizue-eta horrela. [Hiru.com (Elhuyar Web-corpusen Ataria)]

    zabor-posta (Wikimedia Commons)

    Informazioa gehigarria:

     
  • Maite 12:00 pm on 2014/05/25 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    zaran 

    iz. (B) Saski handia, belarra eta beste zenbait gauza eramateko lepoan erabiltzen dena, edota zamariei alde batean nahiz bestean jartzen zaiena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    zaran (V-ple-arr-oroz; Añ (V), H, Zam Voc), saran (V-ger-ple), san (A Apend). Ref.: A; EAEL 142.

    1. Cesto. “Canasta” Añ. v. zare, otarre, 1 saski. Zaran bat dagianak bi dai. RS 34. Daukazuz eun zaran sagar. Astar II 245. Amar zaran jenero ez ain oneko edo txarrekuak. Ib. 246. Ez aiztu, baña, zaran andija eruaten, loraz beterik ekarteko. Altuna 58. Zaran baten barruban sartu zittuzan guztijak. Otx 115. Gurbizazko zaranak. Ibiñ Virgil 73.

    2. “(V-ple-arr-oroz), […] medida de dos fanegas” A.

    Sinonimoak: iz.
    [zaran]: otar, saskitzar, astotzara (5000 Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (B) cesto, canasta
    fr panier, corbeille
    en basket
    port cesto, canastra

    Entzun:

    Urrezko zarana da magnate galiziarraren negozioa, eta otzara horren barruan Zara du harribitxia. [Inditexen urrezko zarana, Jon Fernandez (Berria.info, 2014-05-24)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    zaran (Argazkia: Shopnordico.com)

     
  • Maite 8:47 am on 2014/05/18 Permalink | Reply
    Tags: Z   

    ziraldo egin 

    da/du ad. Orekapuntu edo -ardatzari buruz alde batera eta bestera higitu.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, kulunkatu)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ziraldo. v. zealdo.

    ZEALDO EGIN. Tambalearse. Batzuek jo ta besteak bultza, / gurutzea bizkarrera, / ezertarako gauza ez baño / nai-t-ez juan biar aurrera, / ziraldo egiñaz, naiko lanekin / ia eroriz lurera, / negargarrizko bide latzari / eman zion asiera. Baxurko Jesus 67 (ap. DRA). Bidean zialdo egiten ta zubia ola mear-mear bat izaki, ta korrika nola pasa zuen. Auspoa 119, 67.

    Sinonimoak: iz.
    [ziraldo egin] : zealdo egin, zabukatu, kulunkatu (Orotariko Euskal Hiztegia eta Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es balancear(se), mecer(se), tambalear(se), columpiar(se)
    fr se balancer, chanceler
    en swing
    port balançar-se, cambalear-se, desequilibrar-se,

    Entzun:

    Hoiek horrela eta gehiago ere bai
    lurrian ziraldoka egin zuten lasai
    ezkonberriak eta zenbait dama galai
    zezenaren mendian etzuten jarri nahi.

    Pasaiako herritik, Xenpelar (Laboak abestua)

    ziraldo egin (Wikimedia Commons)

    Ziraldo egin (PixabayCC, OpenClips)

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel