zotal

Hiztegi batuan

iz. Laiaz edo aitzurraz ateratzen den lur zati belarduna. Ik. turba; zohi; mokor1 1. Zotal ebaki berria. Zotalez estaliriko borda. Lur zotalak eguzkitan ihartzen.

zotal egun, zotal-egun iz. Urtarrileko lehen hamabi egunetako bakoitza, hurrenkeraren arabera dagokion hilaren eguraldia aurretik salatzen omen duena. Egun, urtarrilaren bia, otsailaren zotal eguna.

zotal ikatz, zotal-ikatz iz. Erregai harroa eta arina, zingira lekuetako belardietan eratzen dena. Ik. zohikatz; turba.

Orotariko Euskal Hiztegian

zotal 1

1. (V, G, AN-larr-ulz, L, B, BN, Sal, S, R; Lar, Lcq 38; -th- O-SPAd, SP (+ sotal), VocBN , Dv, H). Ref.: A; Asp Leiz2 ; Iz Ulz, To ; Izeta BHizt2 ; Elexp Berg . Tepe. “Gazons de terre” O-SPAd 881. ” Zothalak, baratzeko belhar gaizto zarhatuak, qu’on arrache gazons de terre” SP. “Gallón” , “césped menor y con su hierba” Lar. “Turba, césped de tierra con que se hace carbón, zotal ikatz egitekoa ” Ib. “Gazon, terre végétale garnie d’herbe” Dv. “Tepe, pedazo de tierra que arrancan las layas” A. “En algunos txerritegi-s sobre la capa de helechos (garoa) hay otra segunda de tepes (zotala)” AEF 1927, 20. “La cubierta de los tejados se hacía con tepes de tierra (zotalak)” AEF 1955, 80. “Pedazo de tierra con su hierba, arrancado de la superficie a golpes de azada” Asp Leiz2. . ” Zotál bat, un tepe” Iz Ulz. . v. 1 zohi.

2. (H), xotal (H (L)). “Paresseux, négligent, lâche. Totala da, xotala da, c’est un grand paresseux, c’est une personne lâche, sans énergie, on la compare à un morceau de terre” H. ” Xotal, lâche, sans courage ni énergie; mou; paresseux” Ib, que cita el ej. de Haraneder. v. total. Horra zergatik arima putrun eta xotal bat, den trabarik xumenak arrestatzen eta izitzen duen. He Gudu 167.

zotal 2

Zerbait gaizki joan da. goiburuaRest ez huts izan behar du (Día) augural. v. zotalegun. Gure arbasoek uste zuten urtarrileko hamabi lehen egunak zotalak zirela, hots, bakotxak aintzinetik salatzen zuela nolako aroa izanen zen berari zoakon ilabetean. Lf GH 1969, 360.

Jarraitu irakurtzen Orotariko Euskal hiztegian

Sinonimoak: iz.

[lurzati belarduna]: mokor, sokil, zohi, zokor, erpil Bizk., mokil Bizk., taska Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. tepe, terrón; pedazo de tierra arrancado con la azada, laya, etc. (2)  iz. (hed.) bloque (3) iz. presagio, pronóstico, agüero
fr (1) iz. motte, butte (2)  iz. (hed.) bloc (3) iz. présage
en iz. sod
port (1) iz. torrão (2)  iz. (hed.) bloco (3) iz. presságio, prognóstico, agouro

Testuinguruan

Zortzi eraikin dira denera, zotalezko estaldurarekin. [Baieztatu dute bikingoak Amerikan egon zirela Kolon baino 500 bat urte lehenago, Edu Lartzanguren (berria.eus, 2021-10-21)]